Đẩy mạnh phát triển công nghiệp đường sắt, hiện đại hóa hạ tầng giao thông

Tại phiên họp, Ban Chỉ đạo tập trung rà soát, kiểm điểm các nhiệm vụ đã đề ra, đặc biệt là việc thực hiện các chỉ đạo tại phiên họp thứ ba. Các thành viên đánh giá kết quả đạt được, nhận diện rõ khó khăn, vướng mắc, nhất là những vấn đề về thể chế cần sớm trình Quốc hội xem xét, bổ sung để tháo gỡ.

Các nội dung được rà soát gồm tiến độ triển khai dự án đường sắt tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; công tác giải phóng mặt bằng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; cùng các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

CÁC DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT ĐƯỢC TRIỂN KHAI KHẨN TRƯƠNG, NHIỀU NHIỆM VỤ ĐÃ HOÀN THÀNH

Theo báo cáo, kể từ sau phiên họp thứ ba (ngày 9/7/2025), Thủ tướng Chính phủ và các Phó Thủ tướng đã chủ trì nhiều cuộc họp, ban hành gần 20 văn bản chỉ đạo nhằm tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy tiến độ các công trình trọng điểm.

Chính phủ và Ban Chỉ đạo đã giao 39 nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương. Đến nay, 16 nhiệm vụ đã hoàn thành; 10 nhiệm vụ được triển khai thường xuyên; 8 nhiệm vụ đang thực hiện nhưng cần thêm thời gian do liên quan đối tác nước ngoài hoặc yêu cầu kỹ thuật; 5 nhiệm vụ chưa đến hạn.

Đối với tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự án đang được triển khai tích cực, dự kiến hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi trong tháng 10/2025. Các địa phương liên quan sẽ bàn giao hồ sơ cắm cọc giải phóng mặt bằng để kịp khởi công vào ngày 19/12/2025, đồng thời hoàn thiện thiết kế kỹ thuật, lựa chọn nhà thầu thi công và tư vấn giám sát.

Cùng với đó, các dự án tuyến Hà Nội - Lạng Sơn và Hải Phòng - Móng Cái đang được phối hợp khảo sát, thiết kế và lập quy hoạch.

Đối với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đến nay hầu hết các địa phương đã thành lập Ban chỉ đạo, xác định chủ đầu tư và ban hành kế hoạch triển khai. 12/15 địa phương đã khởi công khu tái định cư từ tháng 8/2025. Ban Quản lý dự án Đường sắt cũng đang lựa chọn tư vấn hỗ trợ chuẩn bị dự án, đồng thời rà soát hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, cơ chế và chính sách đặc thù để sớm hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền.

Tại Hà Nội, thành phố đang triển khai thủ tục đầu tư hai tuyến và thực hiện hai tuyến đường sắt đô thị. Trong đó, tuyến số 3 (Ga Hà Nội - Hoàng Mai) phấn đấu khởi công và hoàn thành giai đoạn 1 trong giai đoạn 2026–2030; tuyến số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc) đang hoàn thiện hồ sơ thiết kế FEED; tuyến số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) đã khởi công ngày 9/10/2025; và tuyến số 3 (đoạn Cầu Giấy - Ga Hà Nội) đạt hơn 66% tiến độ.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, các cơ quan đang chuẩn bị đầu tư 7 tuyến đường sắt đô thị, trong đó tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương) dự kiến khởi công cuối năm 2025.

CHUẨN BỊ KHỞI CÔNG TUYẾN LÀO CAI – HÀ NỘI – HẢI PHÒNG, ĐẨY NHANH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG

Thủ tướng Chính phủ ghi nhận nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, đồng thời yêu cầu Bộ Tài chính đẩy nhanh đàm phán hiệp định vay vốn cho dự án Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; đề xuất phát hành trái phiếu Chính phủ huy động vốn đầu tư; Bộ Công Thương phối hợp EVN bảo đảm cung cấp điện ổn định cho các dự án; Bộ Xây dựng làm việc với phía Trung Quốc về chuyển giao công nghệ.

Thủ tướng nhấn mạnh các bộ, ngành cần sớm hoàn thành bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn đường sắt tốc độ cao, đường sắt tiêu chuẩn và đường sắt đô thị; đồng thời ban hành tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, hình thức đầu tư để huy động nguồn lực trong và ngoài nước.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương giải phóng mặt bằng phục vụ xây dựng các tuyến đường sắt trọng điểm. Vốn cho công tác này tại hai dự án Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã được bố trí. Bộ Tài chính phải chuyển sớm vốn cho Bộ Xây dựng – chủ đầu tư, để kịp thời phân bổ cho các địa phương; trường hợp vốn Trung ương chưa về kịp, các địa phương chủ động tạm ứng nguồn của mình để không chậm tiến độ.

Các địa phương được yêu cầu phát huy tinh thần tự lực, tự cường, trách nhiệm cao, bảo đảm tiến độ giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư và khai thác hiệu quả không gian quanh các nhà ga theo mô hình TOD.

Thủ tướng nhấn mạnh quá trình triển khai các dự án phải đảm bảo chất lượng, kỹ thuật, hiệu quả và tính khả thi, đồng thời huy động tối đa nhân lực có chuyên môn cao tham gia thực hiện. Các cơ quan cần rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách, chế độ đãi ngộ phù hợp cho lực lượng chuyên trách triển khai dự án.

Đối với từng thành viên Ban Chỉ đạo, Thủ tướng yêu cầu nêu cao tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, chủ động và linh hoạt trong xử lý công việc, không trông chờ, ỷ lại; kiên quyết thực hiện phương châm “tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, làm việc nào dứt việc đó”.

Trong quá trình tổ chức thực hiện, các bộ, ngành, địa phương cần đảm bảo phân công rõ ràng – “6 rõ” (rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền) để đạt “3 dễ” (dễ kiểm tra, dễ đôn đốc, dễ đánh giá). Đồng thời, triển khai theo nguyên tắc “3 có, 2 không”: có lợi ích cho Nhà nước, cho người dân và cho doanh nghiệp; không tham nhũng, tiêu cực, không để thất thoát, lãng phí nguồn lực.

Thủ tướng cũng yêu cầu tăng cường sự phối hợp giữa Trung ương và địa phương, giữa chủ đầu tư, nhà thầu và tư vấn; huy động sự vào cuộc của người dân trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đảm bảo đời sống của người dân ở nơi ở mới tốt hơn trước. Lực lượng Công an và Quân đội được đề nghị hỗ trợ nhân dân trong quá trình giải phóng mặt bằng.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố có tuyến đường sắt đi qua được giao trực tiếp chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật, xây dựng khu tái định cư theo kế hoạch. Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy – Trưởng Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng địa phương chịu trách nhiệm trực tiếp về kết quả triển khai.

Bộ Tài chính tiếp tục hướng dẫn, tạo điều kiện để các địa phương ứng vốn, phân bổ vốn đúng tiến độ. Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với các địa phương Hải Phòng, Hà Nội, Bắc Ninh hoàn tất phương án tuyến, vị trí ga trong tháng 10/2025, chuẩn bị đầy đủ điều kiện để khởi công Dự án thành phần 1 vào ngày 19/12/2025.

HOÀN THIỆN THỂ CHẾ, TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT VÀ ĐÀO TẠO NHÂN LỰC ĐƯỜNG SẮT

Đối với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Thủ tướng giao Bộ Xây dựng phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ sớm hoàn thiện, công bố 37 Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) về đường sắt tốc độ cao trong tháng 10/2025. Bộ Xây dựng cũng được giao hoàn thiện báo cáo về hình thức đầu tư, tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư và cơ chế chính sách đặc thù cho dự án.

Các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đẩy mạnh giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật, rà soát nhu cầu vốn để bố trí, điều phối kịp thời.

Tại Hà Nội, Thủ tướng yêu cầu UBND thành phố hoàn thiện hồ sơ đề nghị huy động vốn ODA và vốn vay ưu đãi cho tuyến số 3 (Ga Hà Nội - Hoàng Mai); phối hợp Bộ Quốc phòng thống nhất chủ trương thu hồi đất cho Depot tuyến số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc); đẩy nhanh tiến độ các tuyến số 2 và số 3, cũng như thủ tục điều chỉnh dự án theo mô hình TOD.

UBND Thành phố Hồ Chí Minh được giao tập trung hoàn thiện thủ tục điều chỉnh tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương), phấn đấu khởi công trong năm 2025. Bộ Tài chính phối hợp các bộ, ngành liên quan sớm xử lý cơ chế tài chính, vốn ODA cho các dự án đường sắt đô thị, ưu tiên các tuyến kết nối giữa Cảng hàng không Tân Sơn Nhất và Long Thành.

Thủ tướng lưu ý cần có chính sách thỏa đáng cho chuyên gia nước ngoài tham gia hỗ trợ triển khai dự án, đồng thời đẩy mạnh chuyển giao và làm chủ công nghệ đường sắt, bao gồm sản xuất, bảo hành, bảo trì, sửa chữa.

Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu xây dựng Đề án đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Các bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát, xử lý dứt điểm các nhiệm vụ chậm tiến độ, định kỳ báo cáo Bộ Xây dựng – cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo – để tổng hợp báo cáo Thủ tướng. Các Phó Thủ tướng theo phân công sẽ trực tiếp theo dõi, đôn đốc, tháo gỡ kịp thời khó khăn, bảo đảm các dự án trọng điểm được triển khai đúng kế hoạch.

Thủ tướng yêu cầu các cơ quan, đơn vị khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, thực hiện nghiêm túc kết luận của phiên họp; trong đó nhấn mạnh mốc thời gian 19/12/2025 phải khởi công Dự án thành phần 1 tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, tạo khí thế thi đua sôi nổi chào mừng Đại hội lần thứ XIV của Đảng.