Cho rằng cách giải trình của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) ẩn đi một lần tăng giá, làm cho % tăng giá điện thấp hơn, đại biểu Lê Thu Hà đề nghị Kiểm toán Nhà nước vào cuộc, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.

Thảo luận tổ về kinh tế - xã hội sáng 22/5, khá nhiều vị đại biểu Quốc hội quan tâm đến lý giải của Chính phủ tại báo cáo về việc điều hành giá điện mới phát hành ngày 21/5.

Đại biểu Lê Thu Hà cho rằng, trên thực tế, giá điện không tăng 8,36% như EVN công bố.

Bà Hà chứng minh, bóc tách thực tế tăng giá điện lũy tiến so với mức cơ sở trước khi tăng giá, các chuyên gia kinh tế cho thấy, người tiêu dùng ở bậc 6 (từ 401 kwh trở lên) phải chi trả đến 2927 đồng cho 1kwh. Mức này tăng đến 189% so với giá cơ sở (1549 đồng), và tăng đến 15% so với bậc 6 (174%) trước khi chưa tăng giá - không phải là 8,37% như EVN đệ trình để Chính phủ thông qua cho bậc 6.

Đối với bậc 3 (101-200 kwh) theo EVN là phổ cập, thì mức giá mới 2014 đồng sẽ có sự gia tăng lên 130% so với mức cơ sở (1549 đồng) hơn 10% so với giá cũ 1858 đồng (120%), khác với 8,4% mà EVN thông báo. 

Tương tự, sự gia tăng giá điện ở bậc 4 (201- 300 kwh) là 12,7% ( 163,7%-151%), và ở bậc 5 (301-400kwh) là 14.2% (183%-168,8%). Như vậy thực chất mức tăng mới là 10%, 12,7%, 14,2%,15%, khác với 8,33 - 8,40% trong đề xuất trình Chính phủ phê duyệt. 

Phần lớn người dân phải chịu mức tăng lũy tiến ở các bậc 130%, 163%, 183% và 189% so với mức cơ sở trước tăng giá, bà Hà nói.

"Vấn đề đặt ra ở đây chúng tôi cần sự minh bạch của điện lực về mức giá đúng của 1 kWh điện. Nếu có mức giá đúng mới biết mức tăng giá từ mức cơ sở lên mức lũy tiến là như thế nào. Tôi cho rằng nên đề xuất kiểm toán cách tính toán đầu vào giá điện cũng như cách kinh doanh điện trong thời gian qua. Báo cáo Bộ Công Thương gửi thấy lý giải rất nhiều lý do, nhưng cá nhân tôi cảm thấy báo cáo chưa đáp ứng được yêu cầu của cử tri cũng như thông tin đến đại biểu Quốc hội", đại biểu Hà nói.

Cũng quan tâm đến giá điện, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Tp. HCM) phản ánh, nhiều ngày nay đều nhận được câu hỏi của cử tri "giá điện liệu có giảm không?" khi hoá đơn tiền điện của người dân tăng cao sau đợt điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân thêm 8,36% từ ngày 20/3 và cử tri cho rằng ngành điện vẫn chưa minh bạch.

Ông Ngân nói, đọc báo cáo của Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh thừa uỷ quyền Chính phủ gửi Quốc hội hôm qua (21/5) giải trình về tăng giá điện, ông chia sẻ với những nội dung và lý do tăng giá. Tuy nhiên đại biểu Ngân không đồng tình với cách chia biểu giá điện thành 6 bậc thang hiện nay.

Dẫn báo cáo của Chính phủ, ông Ngân nêu, hiện Nhật Bản chỉ có 3 bậc thang giá điện, Thái Lan 7 bậc, Việt Nam 6 bậc nhưng cách chia và định mức mỗi bậc của Việt Nam chưa thật hợp lý với bối cảnh nhu cầu dùng điện của người dân đang tăng.

Hiện nay nhu cầu sử dụng điện của người Việt Nam tăng lên do thu nhập tăng, nhu cầu và điều kiện sử dụng các thiết bị phục vụ sinh hoạt cũng tăng lên. Do đó bậc thang tính giá điện phải thay đổi để mức tăng giá điện 8,36% không ảnh hưởng nhiều đến người dân", đại biểu Ngân phát biểu.

Vị đại biểu Tp.HCM đề xuất gộp bậc 1 và bậc 2 thành một bậc từ 0-100 kWh, bậc 3 và bậc 4 thành một bậc từ 101-300 kWh.

Tại tổ thảo luận Hà Nội, Chủ tịch EVN Dương Quang Thành khẳng định báo cáo của Chính phủ gửi đến Quốc hội đã minh bạch về thực trạng chi phí, giá thành điện.

Ông Thành cũng nêu rõ cơ sở việc điều hành điều chỉnh giá điện trong năm 2019 trong đó có việc  thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội trong việc điều chỉnh giá khí, giá than bán cho điện, thuế bảo vệ môi trường...

Về phản ánh hóa đơn tiền điện của nhiều khách hàng sinh hoạt trong tháng 4/2019 tăng đột biế, báo cáo của Chính phủ lý giải là do 3 nguyên nhân. Sản lượng điện tiêu thụ của khách hàng tăng do thời tiết nắng nóng, nhiệt độ tăng cao. Hai, tác động của việc điều chỉnh tăng giá điện 8,36%. Ba, kỳ ghi chỉ số công tơ của tháng 4 là 31 ngày, dài hơn 3 ngày so với kỳ ghi chỉ số công tơ của tháng 3 năm 2019. 

Tuy nhiên, theo đại biểu Vũ Thị Lưu Mai thì giải trình như thế không thực sự thuyết phục. Nhưng bà Mai cũng không tiếp tục tranh luận mà "hẹn" đến phiên chất vấn sẽ trở lại vấn đề này.