Đề xuất đầu tư 8.500 tỷ đồng xử lý dứt điểm lối đi tự mở qua đường sắt

Theo Đề án bảo đảm trật tự hành lang an toàn giao thông và xử lý dứt điểm các lối đi tự mở qua đường sắt được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 358/QĐ-TTg ngày 10/3/2020, đến hết năm 2025, toàn bộ các lối đi dân sinh tự phát qua đường sắt trên cả nước phải được xóa bỏ hoàn toàn.

XÓA LỐI ĐI TỰ MỞ, NHƯNG CẦN CÓ HẠ TẦNG THAY THẾ

Đến nay, sau 5 năm triển khai, theo số liệu của ngành đường sắt Việt Nam thì kết quả đạt được vẫn còn rất khiêm tốn. Trong tổng số trên 3.100 lối đi tự mở trên cả nước, mới chỉ có 30,7% được xử lý, đương đương còn tới 2.828 lối đi tự mở qua đường sắt chưa khắc phục được.

Các lối đi tự mở này phần lớn được hình thành từ nhiều năm trước, phục vụ nhu cầu đi lại hằng ngày của người dân sống dọc các tuyến đường sắt. Thời gian còn lại để hoàn thành mục tiêu được tính bằng tháng, trong khi khối lượng công việc còn lại là rất lớn.

Trước tình hình đó, ngày 18/8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 22/CT-TTg về việc tăng cường các giải pháp bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt trong tình hình mới. Chỉ thị nêu rõ, công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt thời gian qua đã có chuyển biến tích cực, nhưng tình hình vẫn còn diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn. Nguyên nhân chủ yếu do người tham gia giao thông vi phạm quy tắc an toàn tại đường ngang, lối đi tự mở. Trong khi đó, một số địa phương chưa quyết liệt xử lý, phối hợp giữa các cơ quan còn lỏng lẻo, ý thức chấp hành của người dân chưa cao.

Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Xây dựng chỉ đạo tăng cường công tác quản lý nhà nước trong hoạt động vận tải đường sắt, tổ chức thực hiện nghiêm các quy định về điều kiện kinh doanh đường sắt; phối hợp với chính quyền địa phương rà soát các vị trí xung yếu trên các tuyến đường sắt, các cầu, hầm đường sắt, đường ngang, phát hiện các điểm tiềm ẩn tai nạn giao thông đường sắt, các bất cập về tổ chức giao thông tại vị trí đường ngang, đề ra biện pháp khắc phục về kết cấu hạ tầng giao thông đường sắt.

Bộ Xây dựng có trách nhiệm tăng cường kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt đối với nhân viên đường sắt trực tiếp phục vụ chạy tàu, chất lượng sửa chữa, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt; chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, lực lượng công an tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm hành lang an toàn giao thông đường sắt, vi phạm tại đường ngang, lối đi tự mở qua đường sắt theo quy định; chủ động cung cấp các vị trí đường ngang, giao cắt với đường sắt cho các tổ chức cung cấp dịch vụ thông tin dẫn đường tích hợp vào cơ sở dữ liệu nhằm cảnh báo người dùng trước khi đi qua giao cắt với đường sắt.

ĐỀ XUẤT 8.500 TỶ ĐỒNG ĐỂ XỬ LÝ DỨT ĐIỂM

Xóa lối đi tự mở là giải pháp căn cơ nhằm bảo đảm an toàn giao thông đường sắt. Nhưng nếu không có các công trình hạ tầng thay thế như đường gom, cầu vượt, làm hàng rào chắn… thì khó có thể thuyết phục được người dân tự nguyện đóng lại những lối mòn đã mở từ lâu đời, đặc biệt nếu đó là lối duy nhất.

Vừa qua, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đã có báo cáo Bộ Tài chính về triển khai Chỉ thị số 22/CT-TTg của Thủ tướng với đề xuất nhu cầu vốn hơn 8.500 tỷ đồng cho các dự án xử lý nguy cơ mất an toàn giao thông đường sắt.

Cụ thể, VNR cho biết, giai đoạn 2015 - 2025, đơn vị đã được bố trí nguồn vốn gần 2.000 tỷ đồng để nâng cấp, cải tạo sửa chữa các đường ngang qua đường sắt; từ đó hoàn thành được 1.060 đường ngang và hiện đang tiếp tục triển khai 184 đường ngang, sẽ hoàn thành trong năm 2025.

Cũng theo VNR, giai đoạn từ nay đến năm 2030 cần nguồn vốn lớn để đáp ứng yêu cầu an toàn đường sắt. Bộ Xây dựng đã giao VNR chuẩn bị đầu tư dự án xây dựng đường ngang, hầm chui nhằm xóa lối đi tự mở giai đoạn 1, với tổng kinh phí dự kiến 1.638 tỷ đồng.

Cùng với đó, một dự án khẩn cấp nhằm sửa chữa, cải tạo cầu/ hầm và các ga yếu kém, ga quá niên hạn dự kiến sẽ triển khai trong giai đoạn 2026 - 2027 với nguồn vốn gần 4.900 tỷ đồng. Các hạng mục cấp bách khác như gia cố mái ta-luy, xử lý các vị trí sạt lở, đá rơi tại các tuyến trọng yếu, dự kiến thực hiện trong niên hạn 2025 - 2026, cần khoảng 2.000 tỷ đồng.

Trên cơ sở đó, VNR kiến nghị Chính phủ cùng các bô ngành liên quan xem xét, bố trí, cân đối và bổ sung nguồn vốn từ ngân sách trung ương cho các dự án VNR đang và dự kiến triển khai nhằm xử lý dứt điểm đường mòn, lối đi tự mở quan đường sắt, bảo đảm an toàn giao thông đường sắt