Đề xuất hơn 1.450 tỷ đồng xây dựng Trung tâm quản lý giao thông thông minh cấp quốc gia

Cục Đường bộ Việt Nam vừa có báo cáo Bộ Xây dựng đề xuất chủ trương đầu tư Dự án xây dựng Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh với dự kiến tổng mức đầu tư dự án là 1.458 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước trong kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2026 - 2030.

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, cả nước hiện đã đưa vào khai thác 2.268 km đường cao tốc, phấn đấu 3.000 km vào năm 2025 và 5.000 km vào năm 2030.

Chính phủ đã đặt ra mục tiêu đến năm 2025 có 100% các tuyến cao tốc được lắp đặt hệ thống giao thông thông minh (ITS); hình thành các trung tâm tích hợp quản lý, điều hành giao thông đô thị thông minh; hệ thống thu phí điện tử không dừng (ETC) ở các trạm thu phí.

Bộ Xây dựng (trước đây là Bộ Giao thông vận tải) đang chỉ đạo chủ đầu tư, trước mắt là dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 và giai đoạn 2021 - 2025 đầu tư đồng bộ hệ thống ITS. Bộ Xây cũng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố đầu tư xây dựng hệ thống ITS tại các tuyến cao tốc trục ngang.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục Đường bộ Việt Nam, hệ thống ITS hiện tại còn thiếu kết nối liên tuyến, chưa có cơ quan cấp quốc gia tích hợp dữ liệu để tối ưu điều hành.

Bên cạnh đó, các Trung tâm điều hành giao thông (TMC) hiện tại chỉ phục vụ riêng lẻ, công nghệ chưa đồng bộ và chưa có đầy đủ các công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), hệ thống giao thông thông minh hợp tác (C-ITS), dữ liệu lớn (Big Data). Điều này dẫn đến việc dữ liệu chưa được chuẩn hóa và phân tích tập trung, làm giảm khả năng dự báo, điều tiết luồng phương tiện và xử lý sự cố liên vùng.

Để khắc phục những hạn chế này, Cục Đường bộ Việt Nam cho rằng cần học tập kinh nghiệm từ các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc với mô hình quản lý hai cấp – quốc gia và đô thị, cùng với hạ tầng dữ liệu tập trung. Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh sẽ tập trung vào hệ thống đường cao tốc, với trọng tâm là quản lý, điều hành giao thông trên cao tốc, triển khai hệ thống thông tin công trình (BIM) và kết nối với hệ thống quản lý giao thông thông minh tại các thành phố lớn và các tuyến đường bộ khác.

Cục Đường bộ Việt Nam cho biết giai đoạn đầu, Trung tâm sẽ tập trung quản lý, điều hành giao thông trên cao tốc, triển khai hệ thống thông tin công trình (BIM); đồng thời kết nối với hệ thống quản lý giao thông thông minh tại các thành phố lớn và các tuyến đường bộ khác.

Về quy mô, Cục Đường bộ đề xuất xây dựng Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh tích hợp dữ liệu từ cao tốc, quốc lộ và mạng lưới đường địa phương. 

Hệ thống này sẽ khai thác nền tảng ITS Core, tích hợp dữ liệu từ camera giám sát (CCTV), thiết bị đo lưu lượng và tốc độ (VDS), dữ liệu thu phí điện tử (ETC), kiểm soát tải trọng xe (WIM), cùng thông tin về sự cố, ùn tắc, tai nạn và tình trạng đường theo thời gian thực.

Ngoài quản lý, hệ thống còn hỗ trợ ứng phó khẩn cấp, áp dụng Big Data và AI để dự báo, tối ưu vận hành và điều phối phương tiện. Song song đó, Trung tâm sẽ cung cấp ứng dụng dịch vụ giao thông thông minh, phát triển trợ lý ảo giao thông hỗ trợ tra cứu luật, chỉ đường, đăng kiểm, đào tạo lái xe và thông tin trạm dừng nghỉ, trạm sạc điện.

Mục tiêu của Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh quốc gia là nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát tổng thể toàn bộ hệ thống đường cao tốc trên cả nước. Từ nền tảng dữ liệu tập trung, Trung tâm có thể hoạch định và đưa ra các chỉ đạo mang tính vĩ mô như xây dựng phương án phòng, chống thiên tai – lũ lụt, hay điều tiết giao thông từ xa, hạn chế nguy cơ ùn tắc cục bộ.

Cục Đường bộ Việt Nam dự kiến sẽ bố trí một khu vực riêng tại Trung tâm để phóng viên có thể cập nhật thông tin về giao thông; xây dựng một kênh truyền hình chuyên biệt nhằm cung cấp thông tin thời gian thực cho tài xế và người tham gia giao thông. Mô hình này sẽ được học hỏi và kế thừa từ các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, nơi có trung tâm điều hành ITS cấp quốc gia kết nối với hệ thống điều hành tại địa phương.

Đồng thời, Trung tâm sẽ thường xuyên ứng dụng và cập nhật công nghệ hiện đại như Big Data, AI. Ngoài việc nhập khẩu một số trang thiết bị, Cục Đường bộ Việt Nam ưu tiên áp dụng công nghệ và phần mềm trong nước, bảo đảm tính chủ động khi tùy chỉnh, nâng cấp hay bảo trì hệ thống.