Tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trình Chính phủ, cơ quan này đề xuất bổ sung quy định chuyển tiếp đối với các trường hợp người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện từ trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, đối với người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng lương hưu khi có từ đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và đủ 55 tuổi đối với nữ, đủ 60 tuổi đối với nam.

Trên cơ sở đó, thời gian qua các cơ quan, các địa phương đã đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động, thuyết phục người dân tham gia bảo hiểm xã hộitự nguyện để được hưởng lương hưu với các điều kiện nêu trên.

Do vậy, để vừa đảm bảo phù hợp với định hướng tăng tuổi nghỉ hưu chung, đồng thời kế thừa những cam kết của Nhà nước, tránh ảnh hưởng tiêu cực giảm niềm tin của người dân vào chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện, dự thảo Luật bổ sung trong quy định chuyển tiếp đối với những trường hợp đã tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện từ trước ngày luật này có hiệu lực thi hành.

Luật hiện hành quy định, điều kiện hưởng lương hưu đối với người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên và đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động. Từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu tăng thêm 3 tháng với nam và 4 tháng với nữ cho đến khi nam đủ 62 tuổi vào năm 2028 và nữ đủ 60 tuổi vào năm 2035.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến hết năm 2022, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là 1,46 triệu người. Tính chung giai đoạn 2016 - 2022, tốc độ tăng trưởng bình quân số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đạt 38,93%/năm.

Tổng kết thi hành Luật Bảo hiểm xã hội 2014 giai đoạn 2016 – 2021, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đánh giá, Luật quy định chế độ hưu trí của bảo hiểm xã hội tự nguyện liên thông với chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc thông qua việc quy định điều kiện hưởng lương hưu; cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu và mức bình quân tiền lương, thu nhập tháng đã đóng bảo hiểm xã hội là giống nhau; thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm xã hội bắt buộc được cộng dồn.

Điều này tạo điều kiện cho người lao động linh hoạt, tiện lợi chuyển đổi giữa 2 loại hình bảo hiểm xã hội phù hợp với quan hệ lao động, nhu cầu và khả năng tài chính của mình.

Thống kê trong giai đoạn 2016 - 2021, sau 6 năm thực hiện Luật, có trên 54 nghìn người lao động nghỉ việc hưởng lương hưu hằng tháng (bình quân khoảng 9 nghìn người hưởng lương hưu mới/năm).

Thời gian qua, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có sự gia tăng lớn tuy nhiên vẫn được nhiều Bộ, ngành, cơ quan có liên quan đánh giá chưa đủ tính hấp dẫn do chưa có các chế độ ngắn hạn như chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Tương tự như chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc, nhiều người lao động phản ánh việc quy định phải đóng đủ bảo hiểm xã hội từ 20 năm trở lên mới đủ điều kiện hưởng lương hưu là quá dài, khiến nhiều người lao động không đủ động lực để tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Mặc dù chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện được thiết kế hướng tới việc gia tăng số người nghỉ hưu, tuy nhiên thời gian qua số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hưởng bảo hiểm xã hội một lần là khá cao.

Vì vậy, nhằm tăng tính hấp dẫn của chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện, thu hút người dân, đặc biệt là nhóm lao động trẻ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) cũng đề xuất bổ sung chế độ thai sản vào chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Theo đó, dự thảo Luật quy định, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con nếu đáp ứng đủ điều kiện đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con thì được hưởng trợ cấp bằng 2.000.000 đồng cho một con. Mức này bằng mức mà ngân sách nhà nước đang hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số.

Chế độ trợ cấp thai sản của bảo hiểm xã hội tự nguyện do ngân sách nhà nước đảm bảo, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ không phải đóng thêm so với hiện hành.