Quốc hội Việt Nam vừa chính thức thông qua phương án bổ sung tăng đầu tư công năm 2025 từ mức 6% GDP lên 7% GDP vào tuần trước, đồng thời nâng mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 từ 7% lên 8%. Theo nhận định của các chuyên gia, đây được xem là một bước đi quan trọng nhằm thúc đẩy nền kinh tế trong bối cảnh Việt Nam đang đặt tham vọng tăng trưởng cao trong giai đoạn 2026 - 2030. Đồng thời, việc tăng đầu tư công được kỳ vọng sẽ giúp bù đắp những thách thức đến từ thương mại toàn cầu, cải thiện hệ thống hạ tầng, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng dài hạn.

NĂM BỨT PHÁ CỦA ĐẦU TƯ CÔNG

Theo ông Michael Kokalari, CFA, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital, việc tăng chi tiêu dự kiến thêm 1% GDP cho các dự án cơ sở hạ tầng được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP mới, cũng như hỗ trợ triển vọng tăng trưởng dài hạn và thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Cụ thể, kế hoạch đầu tư công năm nay sẽ được tăng lên 36 tỷ USD (so với mức 31 tỷ USD đã được phê duyệt vào cuối năm ngoái) và tăng gần 40% so với năm 2024. Điều này được kỳ vọng sẽ bù đắp cho yếu tố bất lợi có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP năm nay khi tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ được dự báo sẽ chậm lại sau mức tăng ấn tượng 23% trong năm 2024.

Thực tế thời gian qua, một số động thái mới nhất của Chính phủ cũng cho thấy sự quyết tâm trong việc giải ngân đầu tư công năm nay. Trong đó, Chính phủ cũng đã phê duyệt chủ trương đầu tư của một số dự án lớn như tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam trị giá 67 tỷ USD và tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trị giá 8 tỷ USD.

Bên cạnh tập trung vào dự án đường cao tốc như giai đoạn trước, đầu năm 2025 Chính phủ công bố đầu tư thêm một số dự án hạ tầng lớn về đường sắt và cảng biển, cũng như thúc đẩy thời gian khởi công sớm hơn dự kiến. "Điều này nhằm mục đích tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa hay di chuyển của lực lượng lao động, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho dòng vốn FDI vào Việt Nam", ông  Michael Kokalari  nhận định.

Mặt khác, theo ông Trần Hoàng Thế Kiệt, Chuyên gia phân tích ngành kho vận, VinaCapital, hiện nay khoảng 80% khối lượng hàng hóa ở Việt Nam được vận chuyển bằng đường bộ, do đó việc mở rộng mạng lưới đường cao tốc và đường sắt của Việt Nam sẽ cho phép các công ty FDI đặt nhà máy ở nhiều khu vực hơn để tiếp cận lực lượng lao động lớn hơn.

Đơn cử, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (sau đó là hai tuyến Lạng Sơn - Hà Nội và Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng) sẽ liên kết 9 tỉnh của Việt Nam với tỉnh Vân Nam của Trung Quốc, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho lưu thông hàng hóa giữa hai nước (sắp xỉ 40% lượng hàng nhập khẩu của Việt Nam đến từ Trung Quốc). Tuyến đường sắt này cũng có thể tạo điều kiện cho việc vận chuyển hàng hóa của Việt Nam sang châu Âu thông qua Trung Quốc.

Bên cạnh đó, thời gian gần đây, việc vận hành tuyến metro ở Hà Nội và TP.HCM đã giúp rút ngắn thời gian di chuyển của lực lượng lao động bằng cách kết nối các thành phố và vùng ngoại ô với các khu công nghiệp chính.

Trong tương lai, việc xây dựng tuyến metro số 2 của Hà Nội, kết nối sân bay Nội Bài, và một tuyến metro mới đến Cần Giờ ở TP.HCM dự kiến khởi công trong năm nay.

Về hệ thống cảng biển, Chính phủ vừa điều chỉnh quy hoạch phát triển cảng biển và thêm dự án cảng Cần Giờ, với kỳ vọng sẽ tiếp nhận các tàu lớn hơn, nhằm hỗ trợ mục tiêu tăng công suất cảng biển của Việt Nam lên 50% vào năm 2030.

“Chúng tôi tin rằng Chính phủ có thể tăng cường hiệu quả xử lý hàng hóa hơn nữa bằng cách khuyến khích đầu tư vào số hóa và tự động hóa tại các cảng biển của Việt Nam để giảm thời gian quay vòng và tăng năng suất của ngành logistics”, ông Trần Hoàng Thế Kiệt nhận định.

ƯU TIÊN NHIỀU HƠN VÀO HẠ TẦNG NĂNG LƯỢNG

Theo thống kê của VinaCapital, hơn 80% chi tiêu dự kiến cho đầu tư công năm nay được phân bổ cho việc cải thiện mạng lưới giao thông và hoạt động sản xuất, phân phối điện của Việt Nam. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đặt mục tiêu tăng gấp đôi khả năng sản xuất và truyền tải điện của Việt Nam trong giai đoạn 2021 - 2030.

Về Quy hoạch điện 8 (PDP8) đã được phê duyệt vào tháng 5/2023, VinaCapital dự kiến tăng trưởng 9% hàng năm về tiêu thụ điện trong tương lai gần (tương tự với các tỷ lệ tăng trưởng gần đây).

Theo đó, nguồn vốn đầu tư dự kiến khoảng 135 tỷ USD để tăng gấp đôi công suất sản xuất điện của Việt Nam từ năm 2021 - 2030, với phần lớn sự tăng trưởng này dự kiến sẽ đến từ khí và LNG  (37% tổng công suất tăng trưởng dự kiến), năng lượng tái tạo (27%) và than đá (19%).

Dù vậy, ông Michael Kokalari cũng đưa ra lưu ý rằng công suất phát điện từ thủy điện đã đạt đến mức tối đa trong nhiều năm, và việc sửa đổi PDP8 dự kiến sẽ được công bố vào tháng 3/2025 nhằm phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế mới, bao gồm khôi phục hai dự án nhà máy điện hạt nhân.

Liên quan đến dư địa tài khóa, theo VinaCapital, Việt Nam có nguồn lực dồi dào để tăng cường chi tiêu đầu tư công. Trong đó nợ Chính phủ thấp hơn mức 40% GDP và ước tính ngân sách chưa giải ngân có thể lên đến 40 tỷ USD. Nút thắt chính trong việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công (hoặc có thể đạt tới mục tiêu đặt ra hằng năm) là các khó khăn về cơ chế chính sách trong quá trình phê duyệt và phát triển những dự án có quy mô lớn.

“Việt Nam cũng đã chính thức ban hành 3 luật quan trọng vào tháng trước nhằm đẩy nhanh quá trình phê duyệt dự án, đơn giản hóa việc phân bổ đầu tư và thúc đẩy khu vực tư nhân tham gia nhiều hơn vào các dự án cơ sở hạ tầng  Một số luật mới khác cũng hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng về năng lượng và giao thông. Như vậy, việc thông qua các luật sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo rằng các mục tiêu giải ngân có thể đạt được”, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital cho biết.