Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP

Ngày 25/9, Hội thảo và Triển lãm cấp cao thường niên ngành ngân hàng – Smart Banking 2025 – chính thức diễn ra với chủ đề “Đột phá chuyển đổi số ngành ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm”. 

Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp cùng Tập đoàn IEC thực hiện, đồng hành bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội An ninh mạng quốc gia. 

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nhấn mạnh đến nay, hầu hết các dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được số hóa trên. Nhiều ngân hàng ghi nhận hơn 95% giao dịch được thực hiện trực tuyến thay vì tại quầy truyền thống. 

Ông Hùng khẳng định hệ thống thanh toán số của Việt Nam ngày càng thông minh, mang lại nhiều tiện ích cho khách hàng, từ chuyển tiền nhanh, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm đến vay vốn trực tuyến ngay trên điện thoại.

Đến nay, gần 87% người trưởng thành ở Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP, so với cùng kỳ năm 2024. Tính đến ngày 3/6/2025, toàn ngành ngân hàng đã có 117 triệu hồ sơ khách hàng được xác thực thông qua sinh trắc học.

Đáng chú ý, giao dịch không dùng tiền mặt qua mã QR tăng mạnh, với số lượng tăng 66,73% và giá trị tăng tới 159%. Việt Nam cũng đi đầu trong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới, hiện đã triển khai kết nối với Thái Lan, Campuchia, Lào thông qua Vietpost, hướng tới mở rộng ra khu vực châu Á.

Trước những thống kê tích cực về quá trình chuyển dổi của các ngân hàng, ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc, Ngân hàng Nhà nước, cũng thông tin thêm bốn ngân hàng lớn hàng đầu của Việt Nam đã cắt giảm hơn 100 phòng giao dịch, bởi 98% khách hàng đã thực hiện giao dịch trên kênh số. 

“Trung bình mỗi ngày, hệ thống thanh toán liên ngân hàng xử lý hơn 30 triệu giao dịch, với giá trị khoảng 900 nghìn tỷ đồng, tương đương hơn 40 tỷ USD. Một con số khổng lồ”, ông Phạm Tiến Dũng khẳng định. 

Tuy nhiên, nhiều ngân hàng hiện đã thành lập các khối dữ liệu, coi đây là bộ phận kinh doanh quan trọng, song dữ liệu chưa được tập trung và khai thác hiệu quả.

Các ứng dụng ngân hàng phải có khả năng kết nối, tích hợp. Nếu chỉ đứng một mình, không liên thông với hệ thống khác, ứng dụng sẽ không có giá trị. Song song với phát triển dịch vụ, bảo mật và an toàn cũng là yếu tố then chốt. 

Tiến sĩ Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV & Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng Chính phủ cho biết các báo cáo quốc tế đang chỉ ra dịch vụ tài chính trên thế giới mới chỉ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) ở mức trung bình, trong khi tại Việt Nam, có thể thấy lĩnh vực ngân hàng đang ứng dụng triển khai rộng rãi công nghệ này. Tuy nhiên, ông Lực nhấn mạnh chất lượng ứng dụng vẫn còn nhiều vấn đề cần bàn luận.

Theo khảo sát của Boston Consulting Group, đến năm 2040, AI có thể tạo ra giá trị kinh tế khoảng 120 tỷ USD cho Việt Nam, tương đương 7% GDP.

TS. Cấn Văn Lực đưa ra dự báo mức đóng góp thực tế của AI thậm chí còn có thể cao hơn. 

Tuy nhiên để tăng cường ứng dụng và phát triển AI, Tiến sĩ Cấn Văn Lực khẳng định cần có hành lang pháp lý rõ ràng.

Tại Mỹ hiện chưa có luật quản lý riêng về đạo đức AI, nhưng quốc gia này đã xây dựng chương trình phát triển AI quy mô lớn. Tính đến tháng 7/2025, 38 bang của Mỹ đã ban hành gần 100 văn bản pháp lý liên quan đến AI. Mỹ cũng đã có luật bảo vệ dữ liệu khách hàng trong lĩnh vực tài chính từ năm 1999.

Trong khi đó, Trung Quốc ban hành nghị định tạm thời về quản lý AI tạo sinh từ năm 2023, đồng thời đã xây dựng khung pháp lý khá toàn diện gồm Luật An toàn dữ liệu, Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ thông tin cá nhân.

Tại Việt Nam, khung pháp lý cho dữ liệu cũng từng bước được hoàn thiện với Luật An ninh mạng (2018), Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (2025) và Luật Dữ liệu (2024). Tuy nhiên, đến nay, các hướng dẫn vẫn chưa rõ ràng. 

Từ thực tiễn này, TS. Cấn Văn Lực kiến nghị cần ban hành kịp thời các hướng dẫn triển khai Luật Công nghiệp công nghệ số và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; có cách tiếp cận chủ động với công nghệ mới như AI, điện toán đám mây trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, cho phép thử nghiệm và chấp nhận rủi ro có kiểm soát.

Đồng thời, ban hành các khuyến nghị để các định chế tài chính tự xây dựng cơ chế nội bộ khi ứng dụng công nghệ mới; tiếp tục nâng cấp hạ tầng số về viễn thông, mạng internet, kết nối 5G; đảm bảo an ninh năng lượng; và đặc biệt là tăng cường năng lực kiểm soát rủi ro, an ninh mạng và an toàn dữ liệu.

Bên cạnh chương trình hội thảo, chương trình Diễn tập Chủ động Phòng thủ Không gian mạng - DF Cyber Defense 2025 cũng đã diễn ra. 

Năm nay, chương trình DF Cyber Defense 2025 được thiết kế theo mô hình thực chiến hoàn toàn mới mang tên “King of the Hill” – hình thức thi đấu an ninh mạng mô phỏng kịch bản “chiếm đóng và duy trì”. Đây là lần đầu tiên mô hình này được áp dụng tại một sự kiện ngành tài chính – ngân hàng tại Việt Nam, hứa hẹn mang lại trải nghiệm thực tế cao, đồng thời thúc đẩy tư duy phản ứng nhanh và hành động linh hoạt, sáng tạo của các đội tham gia. Chương trình quy tụ hơn 50 đội đến từ các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính, công ty bảo hiểm và chứng khoán trên toàn quốc.