Hộ kinh doanh không được trừ ngưỡng 500 triệu khi nộp thuế giá trị gia tăng

Bộ Tài chính gửi Bộ Tư pháp tài liệu thẩm định dự thảo Nghị định về Quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Nội dung dự thảo làm rõ đối tượng chịu thuế, phương pháp tính thuế và mức thuế áp dụng, nhằm tạo cơ sở pháp lý minh bạch và thuận tiện hơn cho việc quản lý thuế đối với các hộ và cá nhân kinh doanh. Một trong những điểm đáng chú ý là quy định về thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh.

Theo dự thảo, từ năm 2026, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm từ 500 triệu đồng trở xuống sẽ không thuộc diện nộp thuế giá trị gia tăng. Trong khi đó, trường hợp có doanh thu trên 500 triệu đồng mỗi năm sẽ áp dụng phương pháp trực tiếp trên doanh thu, với tỷ lệ phần trăm theo quy định của Luật Thuế Giá trị Gia tăng số 48/2024/QH15.

Trong đó, doanh thu tính thuế là toàn bộ tiền bán hàng, tiền gia công, tiền cung ứng dịch vụ kể cả trợ giá, phụ thu, phụ trội mà hộ kinh doanh được hưởng, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền và không bao gồm thuế giá trị gia tăng; bao gồm cả các khoản thưởng, hỗ trợ đạt doanh số, khuyến mại, chiết khấu thương mại, chiết khấu thanh toán, chỉ hỗ trợ bằng tiền hoặc không bằng tiền, các khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội, phí thu thêm được hưởng theo quy định, các khoản bồi thường vi phạm hợp đồng, bồi thường khác liên quan đến hoạt động kinh doanh, doanh thu khác mà cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền, Điều 5 dự thảo Nghị định nêu rõ.

Trong khi đó, đối với thuế thu nhập cá nhân, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có doanh thu năm từ 500 triệu đồng trở xuống cũng không phải nộp thuế.

Tuy nhiên, nếu doanh thu vượt trên mức này, thuế thu nhập cá nhân được xác định dựa trên thu nhập tính thuế, bằng doanh thu trừ chi phí hợp lệ và nhân với thuế suất 15%, 17% hoặc 20% tùy theo mức doanh thu.

Cụ thể, hộ kinh doanh có doanh thu từ trên 500 triệu đồng đến 3 tỷ đồng áp dụng thuế suất 15%, từ trên 3 tỷ đến 50 tỷ đồng áp dụng 17%, và trên 50 tỷ đồng áp dụng 20%.

Đáng chú ý, riêng nhóm có doanh thu từ trên 500 triệu đến 3 tỷ đồng có quyền lựa chọn nộp thuế theo thu nhập tính thuế hoặc theo tỷ lệ phần trăm trên phần doanh thu vượt 500 triệu đồng, với mức từ 0,5% đến 5% tùy ngành nghề.

Đối với hoạt động cho thuê bất động sản, trừ lưu trú, áp dụng thuế suất 5% trên phần doanh thu vượt 500 triệu đồng, không áp dụng phương pháp tính theo thu nhập.

Lý giải với về việc hộ kinh doanh thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng khi tính thuế không được trừ ngưỡng 500 triệu đồng, tại Hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh”, do Công ty cổ phần Công nghệ KiotViet phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây, Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng thuế giá trị gia tăng là loại thuế gián thu, được tính trên toàn bộ doanh thu phát sinh từ hoạt động kinh doanh, bất kể người nộp thuế có lợi nhuận hay không.

Thực tế này có nghĩa là người tiêu dùng là người cuối cùng chi trả thuế, trong khi người kinh doanh chỉ có trách nhiệm kê khai và nộp thuế trên doanh thu. Chính vì vậy, trong cơ chế thuế giá trị gia tăng, không tồn tại khái niệm giảm trừ doanh thu hay lỗ lãi; tất cả các khoản doanh thu hợp pháp đều được tính để xác định số thuế phải nộp.

Ngược lại, thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh là loại thuế trực thu, tính dựa trên thu nhập thực tế, tức doanh thu trừ đi các chi phí hợp lý. Do đó, chỉ khi hộ kinh doanh có lãi mới phát sinh nghĩa vụ nộp thuế, còn nếu lỗ thì không phải chịu thuế.

Sự khác biệt này lý giải vì sao mức 500 triệu đồng mà dự thảo Nghị định quy định để xác định đối tượng nộp thuế giá trị gia tăng là doanh thu, chứ không phải thu nhập. Trong khi đó, việc miễn thuế thu nhập cá nhân phải dựa trên thu nhập thực tế, tức lợi nhuận ròng từ doanh thu, sau khi trừ đi chi phí, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết.