
Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam
Việt Nam đáp ứng các tiêu chí nâng hạng từ thị trường chứng khoán cận biên lên thị trường mới nổi.
Thứ Năm, 23/10/2025
Anh Nhi
23/09/2025, 16:54
Dòng vốn dài hạn cho phát triển tại Việt Nam đang bị tắc nghẽn bởi những rào cản pháp lý và cấu trúc thị trường chưa hoàn thiện…
Báo cáo góc nhìn chuyên sâu về thị trường trái phiếu Việt Nam được VIS Rating công bố sau Hội nghị Trái phiếu và Tín nhiệm Việt Nam 2025 mới đây đã chỉ ra rằng điểm nghẽn lớn nhất của thị trường hiện nay. Đó là sự thiếu vắng các định chế tài chính lớn.
Theo quy định hiện hành, các ngân hàng và công ty bảo hiểm không được phép đầu tư vào trái phiếu phát hành với mục đích tái cấp vốn. Hạn chế này vừa thu hẹp nhóm nhà đầu tư tiềm năng, vừa đẩy chi phí vốn của doanh nghiệp lên cao một cách bất hợp lý.
Dữ liệu cho thấy lãi suất của các đợt phát hành trái phiếu tái cấp vốn đã tăng vọt lên mức 11-13% trong giai đoạn 2024-2025, cao hơn đáng kể so với mặt bằng lãi suất cho vay của ngân hàng. Áp lực này càng trở nên nặng nề khi khối lượng trái phiếu đáo hạn đạt đỉnh trong những năm gần đây, đẩy nhiều doanh nghiệp vào thế khó trong việc tìm kiếm nguồn vốn mới để đảo nợ, nhất là khi thị trường chung suy yếu.
Trước thực trạng đó, vào tháng 9/2025, Bộ Tài chính công bố lộ trình phát triển mới cho ngành quỹ đầu tư giai đoạn 2026-2030. Trọng tâm của lộ trình này là đề xuất gỡ bỏ rào cản, cho phép các ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm tham gia vào thị trường trái phiếu tái cấp vốn. Giới chuyên gia kỳ vọng, một khi được thực thi, thay đổi này sẽ là một cú hích, giúp mở rộng cơ sở nhà đầu tư, tăng thanh khoản và giảm chi phí huy động vốn cho doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, theo VIS Rating, hiệu quả của việc tài trợ qua trái phiếu hiện vẫn còn kém cạnh tranh so với kênh vay ngân hàng truyền thống, đặc biệt đối với các dự án dài hạn. Các chủ đầu tư dự án hạ tầng thường ưu tiên vay ngân hàng vì lịch giải ngân linh hoạt, được cấu trúc theo tiến độ thi công, giúp tối ưu hóa chi phí lãi vay. Ngược lại, việc phát hành trái phiếu theo từng giai đoạn lại đòi hỏi hồ sơ và quy trình phê duyệt riêng biệt cho mỗi lần, làm tăng độ phức tạp và chi phí. Mặc dù giải pháp phát hành một mã trái phiếu duy nhất và chia thành nhiều đợt có thể giải quyết vấn đề này song quy định hiện hành lại giới hạn thời gian chào bán trong vòng 6 tháng, khiến nó không khả thi cho các dự án kéo dài nhiều năm.
Thêm một khó khăn nữa phát sinh từ tháng 7/2024 là khi các tổ chức tín dụng bị hạn chế trong việc nhận quản lý tài sản đảm bảo cho trái phiếu. Điều này đã làm giảm năng lực của thị trường trong việc hỗ trợ các đợt phát hành có tài sản đảm bảo, một yếu tố quan trọng để củng cố niềm tin nhà đầu tư.
Ngoài ra, theo VIS Rating, nghịch lý của thị trường còn thể hiện ở sự mất cân đối cung-cầu. Trong khi tài sản quản lý (AUM) của các quỹ đầu tư tập trung vào chứng khoán có thu nhập cố định đã tăng gấp bốn lần kể từ năm 2023, cho thấy nhu cầu mạnh mẽ từ các nhà đầu tư tổ chức, thì nguồn cung trái phiếu chất lượng cao lại vô cùng khan hiếm. Các nhà đầu tư đặc biệt “khát” trái phiếu từ các ngành có dòng tiền ổn định như hạ tầng và tiện ích, nhưng đây lại là những ngành có lịch sử phát hành rất thấp, với phần lớn thị trường vẫn do nhóm bất động sản chiếm lĩnh.
Phát triển hạ tầng là xương sống của tăng trưởng kinh tế, nhưng đây cũng là lĩnh vực đòi hỏi nguồn vốn dài hạn và ổn định nhất. Vì vậy, để thu hút được dòng vốn này, Việt Nam cần một chiến lược đồng bộ, kết hợp giữa sự nhất quán trong chính sách và các công cụ tài chính sáng tạo.
Trong đó, tính nhất quán của chính sách được xem là yếu tố cốt lõi. Các dự án hạ tầng có vòng đời rất dài, từ 15-20 năm, với tỷ lệ đòn bẩy cao và thường phụ thuộc vào một nguồn doanh thu duy nhất, nên rất nhạy cảm với các rủi ro về thi công, thanh khoản và thay đổi chính sách. Do đó, việc xây dựng một khung pháp lý phát hành rõ ràng, kết hợp với các cơ chế giám sát sau phát hành chặt chẽ—như giám sát tài sản đảm bảo và tài khoản phong tỏa—sẽ là nền tảng để xây dựng niềm tin cho nhà đầu tư dài hạn.
Bên cạnh đó, quản trị doanh nghiệp và tuân thủ ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) ngày càng trở thành một “tấm vé thông hành” bắt buộc để tiếp cận vốn quốc tế. Trong khi các nhà đầu tư trong nước có thể linh hoạt hơn, các định chế tài chính quốc tế thường yêu cầu các điều khoản tài chính nghiêm ngặt và cam kết tuân thủ ESG một cách minh bạch trong suốt vòng đời của trái phiếu. Việc áp dụng các tiêu chuẩn này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam huy động vốn hiệu quả hơn mà còn nâng cao chất lượng phát hành chung của thị trường.
Trong bối cảnh đó, VIS Rating cho rằng các giải pháp tăng cường tín nhiệm đóng vai trò then chốt. Hoạt động bảo lãnh tín dụng, đặc biệt là cho các trái phiếu hạ tầng trong giai đoạn thi công đầy rủi ro, được xem là “chất xúc tác” quan trọng.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy các hình thức bảo lãnh thanh toán toàn phần hoặc một phần từ các tổ chức uy tín như CGIF có thể nâng cao đáng kể sức hấp dẫn của trái phiếu. Các trường hợp thành công của Gelex (2019) và Phenikaa (2023) trong việc phát hành trái phiếu được bảo lãnh cho các công ty bảo hiểm quốc tế để tài trợ dự án năng lượng và y tế là những minh chứng điển hình.
Cùng với đó, vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm ngày càng được khẳng định. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm cung cấp những đánh giá độc lập, chuyên sâu về các cấu trúc tài chính phức tạp và mức độ tuân thủ ESG, giúp nhà đầu tư định lượng rủi ro và xây dựng niềm tin, đặc biệt với các công cụ mới như trái phiếu xanh. Khi thị trường phát triển, các đánh giá này sẽ giúp nâng cao tính minh bạch, hỗ trợ định giá và thúc đẩy quá trình huy động vốn bền vững của doanh nghiệp.
Để thị trường vốn thực sự có chiều sâu, sự tham gia của các nhà đầu tư tổ chức như quỹ hưu trí và công ty bảo hiểm là không thể thiếu. Tại các thị trường phát triển trong khu vực, chính cơ sở nhà đầu tư tổ chức vững mạnh đã giúp các dự án PPP trong lĩnh vực đường cao tốc có thể phát hành trái phiếu với kỳ hạn lên tới 50 năm.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, Quỹ Bảo hiểm Xã hội Việt Nam và các quỹ hưu trí tư nhân hiện chưa được phép đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp. Các công ty bảo hiểm nhân thọ, dù quản lý khối tài sản khổng lồ, cũng chỉ phân bổ dưới 10% vào loại tài sản này.
Một cuộc khảo sát tại hội nghị đã cho thấy rõ sự đồng thuận của thị trường: Cải cách pháp lý và quy định (47%) và mở rộng cơ sở nhà đầu tư (27%) là hai yếu tố nền tảng, chiếm gần 3/4 sự quan tâm, để phát triển chiều sâu cho thị trường trái phiếu Việt Nam.
“Nếu các rào cản pháp lý được gỡ bỏ theo đúng lộ trình 2026-2027 của Bộ Tài chính, Việt Nam có thể khai thông một nguồn vốn dài hạn khổng lồ, đủ sức tài trợ cho các mục tiêu phát triển hạ tầng và kinh tế đầy tham vọng của quốc gia”, VIS Rating nhận định.
Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực công nghệ cao đang trở thành động lực chiến lược giúp Việt Nam nâng cao năng lực sản xuất, đổi mới sáng tạo và khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Với nhiều lợi thế để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, các chuyên gia cho rằng Hà Nội cần xác định rõ định hướng trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu – phát triển (R&D) và nâng cao năng lực quản trị tài sản trí tuệ, sở hữu trí tuệ...
Kết luận phiên họp thứ 4 của Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt sáng 23/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu phát triển công nghiệp đường sắt và hệ sinh thái liên quan theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo đảm tiến độ, chất lượng và hiệu quả các dự án trọng điểm, nhất là tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng dự kiến khởi công vào ngày 19/12 tới....
Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung tháo gỡ vướng mắc về thể chế, đẩy nhanh thủ tục chuẩn bị đầu tư, bảo đảm khởi công tuyến đường sắt tiêu chuẩn Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng; thúc tiến độ các dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam và đường sắt đô thị Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh…
Hội thảo quốc tế VSBF 2025 quy tụ hơn 300 chuyên gia, nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách trong nước và quốc tế, nhằm thảo luận về những xu hướng mới trong tài chính bền vững, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng ....
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán), có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu). Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: