Lo lắng này được bà Trần Hoàng Kim Anh, Phó TGĐ Công ty TNHH Tập đoàn Y – Dược sâm Ngọc Linh Việt Nam (thương hiệu PN’S CHOICE) chia sẻ tại hội thảo “Thuốc và thực phẩm chức năng giả- Hiện trạng và giải pháp”.

LỢI NHUẬN KẾCH XÙ KHIẾN “CHỢ” THỰC PHẨM CHỨC NĂNG GIẢ SẦM UẤT

Theo bà Kim Anh, sâm Ngọc Linh là một trong những loại sâm quý hiếm và đắt đỏ bậc nhất thế giới, được phát hiện tại Việt Nam. Theo nghiên cứu, trong sâm Ngọc Linh có hàm lượng saponin cao nhất trong các loại sâm cùng nhiều hợp chất hiếm thấy khác, đem lại tác dụng vượt trội cho sức khỏe.

Do đó, ngày 5/6/2017 Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 787/QĐ-TTg phê duyệt sâm Ngọc Linh là sản phẩm Quốc gia, là quốc bảo của Việt Nam, tinh hoa trời đất ban tặng. Thủ tướng nhấn mạnh, cần gìn giữ, bảo tồn và phát triển quốc bảo này trở thành quốc kế dân sinh cho người dân, cho đất nước.

Chính vì là loại sâm quý hiếm được mệnh danh “báu vật đại ngàn” của  Việt Nam, sản lượng khan hiếm cùng với lợi ích kinh tế khiến loại sâm này trở thành dược liệu bị nhiều đối tượng làm giả hết sức tinh vi nhằm trục lợi bất chính. Điều đáng nói, sâm Ngọc Linh bị làm giả ngay tại thánh địa của sâm Ngọc Linh là huyện Đăk Tô, Kon Tum.

Thậm chí ngay cả cây giống cũng bị làm giả. Nếu mua nhầm cây giống giả, cái giá người nông dân phải trả quá lớn vì sau 5 năm, mọi thứ gần như mất trắng khi thu hoạch.

Trong khi đó, đối với các chuyên gia, việc phân biệt sâm thật và giả là điều đơn giản, nhưng đối với người tiêu dùng thì hoàn toàn không thể phân biệt.

Sâm Ngọc Linh chỉ là một trong vô vàn sản phẩm thực phẩm chức năng bị làm giả hiện nay. Ông Nguyễn Đức Lê, Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho rằng các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ xảy ra với mọi loại hàng hóa từ hàng tiêu dùng thông thường đến các hàng hóa có giá trị cao, hàng hóa có chức năng quan trọng như: thuốc chữa bệnh, thực phẩm, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, phân bón, thuốc trừ sâu...

Số liệu thống kê của Tổng cục quản lý thị trường cho thấy, từ đầu năm 2022 đến nay lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra và xử lý 60 vụ giả về chất lượng cộng dụng, 357 vụ giả mạo về chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu, 34 vụ tem- nhãn bao bì hàng hoá giả, 162 vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, 982 vụ hàng hoá không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Nguyên nhân chính khiến thuốc và thực phẩm chức năng giả hoành hành ông Lê chỉ rõ, do lợi nhuận của hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ là rất lớn, đặc biệt là với nhóm thuốc và thực phẩm chức năng.

Bên cạnh đó, ý thức của người tiêu dùng chưa cao. Vẫn tự ý mua thuốc không qua kê đơn tại các hiệu thuốc hoặc trên các chợ mạng.

Trong khi việc giám định thuốc hoặc thực phẩm chức năng đòi hỏi kinh phí lớn và thời gian dài để thẩm tra, xác minh. Sự vào cuộc của các doanh nghiệp, Hiệp hội có liên quan còn chưa cao, chưa đồng bộ, xuyên suốt.

Lực lượng quản lý thị trường lại chưa được đào tạo chuyên sâu về kiến thức liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng cũng như các thông tin kịp thời về thuốc, thực phẩm chức năng giả hoặc xâm phạm quyền.

ĐƯA GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ, BẢO HIỂM VÀO CHỐNG GIẢ

Theo thống kê của Cục an toàn thực phẩm (Bộ Y tế) năm 2017, số lượng sản phẩm thực phẩm chức năng được cấp phép lưu hành là hơn 10.930 sản phẩm. Đến nay, con số này đã đạt khoảng 30.000 sản phẩm.

Tính đến năm 2019 toàn bộ thị trường thực phẩm chức năng Việt Nam có tổng doanh số gần 6 tỷ USD. Tổ chức Euromoniter dự báo, thị trường cho sản phẩm này ở Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển trong những năm tới với tốc độ tăng trưởng trên 20%/năm.

Các chuyên gia nhận định, thị trường này đang có tiềm năng đầu tư rất tốt song cũng là nguy cơ để thực phẩm chức năng giả “nở rộ”.

Để ngăn chặn tình trạng thực phẩm chức năng, thuốc giả, bên cạnh sự vào cuộc của Bộ Y tế và các bộ ngành liên quan, theo PGS TS Lê Văn Truyền, Chủ tịch Hội đồng tư vấn cấp giấy đăng ký thuốc (Bộ Y tế), doanh nghiệp phải tự cứu mình trước khi trời cứu.

Ông Truyền cho rằng, với lợi nhuận kếch xù của các hoạt động buôn lậu và hàng giả, giới tội phạm không ngần ngại đầu tư sử dụng công nghệ cao trong sản xuất và buôn bán hàng giả. Nếu các nhà quản lý và doanh nghiệp chân chính không sử dụng các giải pháp công nghệ cao hơn thì cuộc chiến chống hàng giả khó giành được kết quả mong muốn để bảo vệ người tiêu dùng.

Như áp dụng các công nghệ chuỗi khối truyền tải dữ liệu an toàn trên hệ thống mã hóa (blockchain), internet vạn vật (IoT), nhận dạng qua tần số vô tuyến, xử lý ảnh kỹ thuật số…

Đặc biệt sử dụng trường điện từ tự động nhận dạng, theo dõi các thẻ hỗ trợ được gắn vào sản phẩm từ khâu sản xuất đến quá trình phân phối tận người tiêu dùng.

Giống như lời ông Truyền nói, để tự bảo vệ mình, bà Kim Anh chia sẻ, PN’S CHOICE đã gắn chip TrueData cho toàn bộ hệ thống. Đây là bước đột phá về công nghệ chống giả nhằm lấy lại uy tín, niềm tin cho quốc bảo. Mỗi cây sâm Ngọc Linh được gắn chip ghi lại toàn bộ quá trình chăm sóc từ vườn ươm, cho đến khu trồng.

Người nông dân mua giống từ PN’S CHOICE cũng sẽ được đảm bảo nguồn gốc cây giống thật và được bảo hiểm từ Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (PTI) nếu cây giống không đúng chất lượng.

Nguyên liệu chế biến được bộ phận thu mua dùng công nghệ TrueData để kiểm tra chính xác nguyên liệu được trồng từ cây giống do PN’S CHOICE cung cấp. "Toàn bộ quy trình này được giám sát chặt chẽ và không có sự trộn lẫn với các sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Khi ra sản phẩm, chip TrueData cũng được gắn trên mỗi sản phẩm của PN’S CHOICE", bà Kim Anh nói.

Nhằm tạo sự tin tưởng hơn nữa cho khách hàng, ông Nguyễn Hữu Khánh, Giám đốc Công ty bảo hiểm Bưu điện khu vực Nam Sông Hồng cho biết, PTI đồng hành cùng với giải pháp truy xuất nguồn gốc sản phẩm bằng công nghệ chống giả TrueData trên từng sản phẩm.

Cụ thể với sản phẩm sâm Ngọc Linh, hay tổ yến (của Hợp tác xã Nhà Yến) – những sản phẩm này đưa ra thị trường khi đã được gắn chip TrueData để truy xuất nguồn gốc thì bảo hiểm PTI sẽ đồng hành cùng.

“Nếu chẳng may giải pháp này bị tấn công, truy cập trái phép hay giả mạo, bị lỗi vận hành hay bảo mật khiến người tiêu dùng mua 2 sản phẩm này chịu thiệt hại, thì PTI sẽ đứng ra cam kết bồi thường 100% giá trị sản phẩm cho người tiêu dùng. Nếu sản phẩm có sự đồng hành của bảo hiểm thì sẽ tạo được lòng tin cho người tiêu dùng rất nhiều”, ông Khánh chia sẻ.