Kiến nghị bỏ quy định về lợi nhuận 2 năm liên tiếp để đưa startup, doanh nghiệp công nghệ lên sàn?

Đẩy mạnh nguồn cung hàng hóa trên thị trường chứng khoán nhằm đáp ứng dòng tiền ngày càng tăng lên và đón sóng dòng vốn nhà đầu tư nước ngoài sau khi được nâng hạng, đang là bài toán được cơ quan quản lý, các thành viên trên thị trường đặt ra.

Một trong những giải pháp căn cơ là đẩy mạnh IPO và niêm yết cổ phiếu ở các ngành nghề ngoài tài chính như bán lẻ, sản xuất, công nghệ...

NHỮNG LẦN BÙNG NỔ IPO

Dữ liệu lịch sử cho thấy thị trường IPO Việt Nam đã chứng kiến 2 làn sóng trong IPO quá khứ với những động lực khác nhau.

Thứ nhất, làn sóng IPO năm 2007 lập đỉnh về số lượng doanh nghiệp niêm yết với 63 doanh nghiệp thực hiện IPO, tổng trị giá 2,55 tỷ USD và được thúc đẩy chủ yếu bởi tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn của doanh nghiệp Nhà nước.

Mục tiêu chính của giai đoạn này là thoái vốn từ các doanh nghiệp nhà nước nhằm tái cơ cấu kinh tế và cân đối ngân sách quốc gia. Về mặt thể chế và quản trị doanh nghiệp, đây là thời kỳ đầu phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam, các chính sách trên thị trường chứng khoán và tiêu chuẩn quản trị doanh nghiệp còn sơ khai, chưa được chú trọng, chủ yếu tập trung vào việc chuyển đổi hình thức sở hữu từ nhà nước sang công ty cổ phần.

Những thương vụ IPO tiêu biểu giai đoạn này có Ngân hàng thương mại Cổ phần Ngoại thương Vietcombank (VCB), Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam (BVH), Đạm Phú Mỹ (DPM), Tổng công ty Tài chính Cổ phần Dầu khí Việt Nam (PVI)…

Làn sóng IPO thứ hai, giai đoạn 2017 – 2018, được coi là thời kỳ hoàng kim của IPO tại Việt Nam khi chứng kiến sự bùng nổ về quy mô và số lượng, được thúc đẩy bởi hoạt động thoái vốn tiếp tục tại các doanh nghiệp nhà nước lớn như Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (POW), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (OIL), Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) và (2) sự trỗi dậy mạnh mẽ của các tập đoàn tư nhân hàng đầu, như Vinhomes, VRE, Techcombank, HDbank.

Sau một giai đoạn dài trầm lắng, hoạt động IPO hứa hẹn sẽ trở lại từ năm 2025, bắt đầu một làn sóng IPO mới với danh mục thương vụ tiềm năng rất chất lượng trải rộng trên nhiều lĩnh vực khác nhau từ tiêu dùng (Highland, Golden Gate); Dịch vụ tài chính (TCBS, VPBankS, VPS, F88); Giải trí (DatvietVAC); Công nghệ (Misa; VNLife;), Bất động sản (VPL, TAL, Viettel IDC…).

KIẾN NGHỊ BỎ QUY ĐỊNH DOANH NGHIỆP HAI NĂM LIÊN TIẾP KHÔNG CÓ LỖ

Ngoài việc đẩy mạnh IPO nhiều hơn, ông Phạm Lưu Hưng, Giám đốc Trung tâm phân tích của SSI Research cho rằng cần tính đến các giải pháp khác như nới lỏng quy định niêm yết cổ phiếu như: Bỏ điều kiện lợi nhuận 2 năm liên tiếp không có lỗ lũy kế, để có thể giúp các doanh nghiệp thuộc ngành công nghệ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có thể tham gia vào thị trường vốn.

Ông Nguyễn Đức Thông, Tổng Giám đốc SSI cũng cho rằng Ủy ban chứng khoán cần có cơ chế để làm giảm đi tiêu chí để các công ty khoa học công nghệ có thể được niêm yết lên sàn. Nhìn thị trường khác như Trung Quốc hay Mỹ, nếu lúc nào cũng yêu cầu công ty công nghệ phải có lãi 2 năm thì chắc chắn sẽ không có Apple hay Alibaba, Tencent.

"Lúc bắt đầu xây dựng doanh nghiệp, Startup cũng là lúc họ cần nguồn vốn nhất. Do đó, quyết định giảm tiêu chí cho công ty công nghệ được niêm yết trên sàn sẽ giải được bài toán lúc họ cần vốn nhất được tiếp cận vốn từ thị trường. Đây là việc quan trọng để phát triển thị trường chứng khoán", ông Thông nói. 

Liên quan đến giải pháp này, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho rằng nếu bỏ điều kiện lợi nhuận 2 năm liên tiếp không có lỗ lũy kế này trên toàn bộ doanh nghiệp thì chưa tính đến.

Tuy nhiên, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội thông qua đã có sàn cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Ủy ban Chứng khoán đang cùng Bộ Khoa học công nghệ thiết kế ra nền tảng giao dịch hay gọi là sàn giao dịch.

Trên sàn này có thể phân ra làm hai như trên thị trường chứng khoán bây giờ, bảng giao dịch và niêm yết. Điều kiện niêm yết trên bảng này điều chỉnh lại cho phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao, bỏ quy định số năm có lãi mà thay vào đó là quy định liên quan đến doanh thu, số người dùng...

"Chúng tôi đang nghiên cứu hướng đó đảm bảo doanh nghiệp có thể niêm yết mà không cần đáp ứng tình hình tài chính như doanh nghiệp niêm yết thông thường", Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Bùi Hoàng Hải nhấn mạnh.