Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị xem xét và chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước cho phép các tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định được cho vay vốn ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội. 

Theo HoREA, Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành Thông tư số 20/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 25/2015/TT-NHNN hướng dẫn cho vay vốn ưu đãi thực hiện chính sách nhà ở xã hội đối với các tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định sẽ có hiệu lực từ ngày 20/1/2022. 

Tuy nhiên, tại khoản 2 Điều 1 Thông tư 20 quy định sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 2 Thông tư 25 chỉ còn quy định 2 đối tượng vay vốn xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở quy định tại khoản 1 Điều 16 Nghị định 100 nên đã loại bỏ đối tượng vay vốn để mua, thuê mua nhà ở xã hội.   

Do vậy, kể từ ngày 20/1/2022 các đối tượng đủ điều kiện vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội như trước đây sẽ không còn được vay vốn tín dụng ưu đãi tại các tổ chức tín dụng được Nhà nước chỉ định, mà chỉ còn được vay vốn ưu đãi để xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở.

Ngoài ra, nếu hộ gia đình, cá nhân mua, thuê mua nhà ở xã hội thì chỉ được vay ưu đãi tại Ngân hàng chính sách xã hội nhưng phải thực hiện "gửi tiết kiệm nhà ở xã hội".

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, quy định này của Ngân hàng Nhà nước ảnh hưởng đến tiếp cận vốn của diện đối tượng thụ hưởng chính sách nhà ở xã hội. Đồng thời, quy định trong dự thảo trên cũng gây phát sinh xung đột pháp luật đối với Nghị định số 100 và Nghị định số 49. 

Cụ thể, tại Nghị định 100, người mua, thuê mua nhà ở xã hội được vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng chính sách xã hội hoặc tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định để thanh toán tiền mua, thuê mua nhà ở xã hội theo quy định. 

“Việc Ngân hàng Nhà nước không cho phép các tổ chức tín dụng được Nhà nước chỉ định cho vay vốn tín dụng ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội dẫn đến các đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội là những người bị thiệt thòi nhất", ông Châu nhấn mạnh trong báo cáo gửi Thủ tướng.

Ngoài ra, ông Châu cũng cho rằng, thực tiễn hơn 15 năm qua đã chứng minh, các ngân hàng thương mại được Nhà nước chỉ định đã thực hiện rất tốt, rất hiệu quả việc cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội, hoặc xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa nhà ở, kể cả việc thực hiện gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2013 - 2016. Qua tổng kết, từ 1 đồng cấp bù lãi suất từ ngân sách nhà nước thì ngân hàng thương mại huy động thêm được 33 đồng vốn của xã hội. 

Vì vậy, đại diện HoREA kiến nghị Thủ tướng Chính phủ quan tâm chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước rà soát và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định, để đảm bảo quy định trên thống nhất và phù hợp với các quy định của nghị định 100, nghị định 49 và Luật nhà ở 2014. 

Trong đó, Hiệp hội đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 1 Thông tư 20 như sau: Đối với khách hàng vay vốn ưu đãi để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội thì mức vốn cho vay tối đa bằng 80% giá trị hợp đồng mua, thuê mua nhà. 

Bên cạnh đó, đối với khách hàng vay vốn ưu đãi để xây dựng mới, hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở của mình thì mức vốn cho vay tối đa bằng 70% giá trị dự toán hoặc phương án vay tối đa không quá 500 triệu đồng và không vượt quá 70% giá trị tài sản bảo đảm tiền vay. 

Đáng chú ý, cũng liên quan đến câu chuyện nhà ở xã hội, giai đoạn 2016 - 2020, tại Hà Nội đã có 12.659 căn hộ tại 23 dự án nhà ở xã hội được hoàn thành đầu tư xây dựng, đưa vào sử dụng, tương đương khoảng hơn 1,2 triệu m2 sàn nhà ở. Việc xét duyệt cơ bản được thực hiện đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định. 

Tuy nhiên, qua kiểm tra, giám sát việc sử dụng nhà ở xã hội, Sở Xây dựng và UBND các quận, huyện đã phát hiện và xử lý một số trường hợp các đối tượng mua, thuê nhà ở xã hội sử dụng không đúng mục đích. Các sai phạm được ghi nhận như cải tạo đập thông 2 căn hộ để mở rộng diện tích tại Dự án Tổ hợp văn phòng, dịch vụ thương mại và nhà ở xã hội tại 30 Phạm Văn Đồng (phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy).

Thêm vào đó, có trường hợp cho ở nhờ, thuê lại hoặc không sử dụng như: Dự án nhà ở xã hội tại ngõ 622 phố Minh Khai có 57 trường hợp không sử dụng; khu nhà ở xã hội tại ô đất CC-1 khu đô thị Quốc Oai có 65 trường hợp; khu nhà ở cho người thu nhập thấp Ecohome 2 có 158 trường hợp; khu nhà ở cho người thu nhập thấp Ecohome 1 có 200 trường hợp...

Lý giải nguyên nhân việc sử dụng nhà ở xã hội không đúng mục đích, UBND thành phố Hà Nội cho biết, là do các chủ đầu tư, cơ quan quản lý tại các quận, huyện có nhà ở xã hội và các bên liên quan chưa giám sát tốt việc sử dụng loại nhà ở này. Mặt khác, các đơn vị chức năng chưa quan tâm kiểm tra, xử phạt hành chính các vi phạm trong quản lý, sử dụng nhà ở chung cư.