Cách thức thu và nộp thuế thu nhập cá nhân trong thời gian tới có những điểm gì đáng chú ý?

Đó là vấn đề được chúng tôi đặt ra trong cuộc trò chuyện với ông Nguyễn Huy Trường, Trưởng ban Thuế thu nhập cá nhân (Tổng cục Thuế).

Thủ tục giảm trừ gia cảnh

Luật Thuế thu nhập cá nhân sắp được thực thi, thủ tục giảm trừ gia cảnh là nội dung quan trọng, nhưng nhiều ý kiến vẫn hoài nghi về khả năng thực hiện, thưa ông?

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân, các cá nhân có thu nhập từ kinh doanh và thu nhập từ tiền lương tiền công sẽ được tính giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân.

Nguyên tắc tính người phụ thuộc là mỗi người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ một lần vào đối tượng nộp thuế. Việc nhiều người có chung một người phụ thuộc thì các đối tượng nộp thuế phải tự thỏa thuận với nhau để một người khai giảm trừ.

Công tác quản lý kê khai người phụ thuộc đã được hướng dẫn trong dự thảo thông tư hướng dẫn nghị định về thuế thu nhập cá nhân, đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến. Bộ Tài chính đã chỉ đạo, thủ tục kê khai người phụ thuộc phải rất đơn giản thuận tiện, thể hiện quan điểm cải cách hành chính theo chiến lược hiện đại hóa ngành thuế đến năm 2010.

Theo tinh thần này, các chứng từ, giấy tờ người dân đã có sẵn sẽ được tận dụng tối đa để làm thủ tục hành chính. Ví dụ, để chứng minh quan hệ mẹ-con là bản sao giấy khai sinh hoặc bản sao hộ khẩu, giấy đăng ký kết hôn để chứng minh quan hệ vợ chồng, để chứng minh là người tàn tật không có khả năng lao động chỉ dựa vào chứng nhận của trung tâm giám định y tế tỉnh.

Một việc cũng đang được cơ quan chức năng cân nhắc có thể yêu cầu giấy tờ có công chứng hoặc không công chứng nhưng được cơ quan quản lý thuế kiểm tra.

Thủ tục kê khai là đầu năm người nộp thuế kê khai vào mẫu có sẵn, gửi cho cơ quan chi trả thu nhập, hoặc gửi cho cơ quan trực tiếp quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh.

Các hồ sơ chứng minh người phụ thuộc để được giảm trừ gia cảnh sẽ được nộp vào khi quyết toán năm. Ví dụ, đầu năm 2009 nộp tờ khai là giảm trừ. Từ tháng 1/2010 đến chậm nhất là 31/3/2010, là thời điểm đã nhận quyết toán thuế, cũng là lúc phải hoàn tất các hồ sơ.

Nếu trong năm có thay đổi về người phụ thuộc hoặc mức thu nhập, người nộp thuế phải làm gì?

Hồ sơ chứng minh người phụ thuộc người nộp thuế chỉ nộp một lần cho cơ quan thuế mà không phải năm nào cũng nộp, khi có thay đổi về tuổi tác của người phụ thuộc, chẳng hạn, con cái hết tuổi vị thành niên, máy tính sẽ tự động loại bỏ đối tượng phụ thuộc.

Ngoài ra, đối với những thay đổi về tăng thêm hay giảm đi, người nộp thuế phải khai điều chỉnh bổ sung ngay trong năm. Căn cứ vào tờ khai điều chỉnh cơ quan chi trả thu nhập sẽ áp dụng ngay.

Chuẩn bị cấp mã số thuế

Việc đăng ký và kê khai mã số thuế được thực hiện như thế nào, thưa ông?

Trong dự thảo thông tư có nội dung là cá nhân muốn được tính giảm trừ cho người phụ thuộc phải đăng ký và có mã số thuế. Bởi vì, chỉ khi có mã số thuế, cơ quan thuế mới kiểm soát được thu nhập của đối tượng nộp thuế.

Khi có mã số thuế, cơ quan thuế mới có thể đối chiếu được việc khai báo có chân thực hay không.

Hiện nay, theo chỉ thị của Chính phủ, phải tổ chức cấp mã số thuế cho tất cả đối tượng chịu thuế trong quý 4 năm nay trước khi luật có hiệu lực. Tuy nhiên, việc cấp mã số thuế và đăng ký thuế cho hơn chục triệu người là vấn đề hết sức lớn, đòi hỏi sự hỗ trợ rất tích cực của công nghệ thông tin.

Việc cấp mã số thuế dự kiến được chia làm 2 giai đoạn. Quý 4/2008, tập trung đăng ký và cấp mã số thuế cho 3 nhóm đối tượng là các đơn vị chi trả thu nhập; nhóm thứ 2 là các đối tượng đang nộp thuế thu nhập cao, nhưng chưa có mã số thuế; nhóm thứ 3 là nhóm cá nhân kinh doanh chưa đăng ký và có mã số thuế.

Sang quý 2/2009, khi hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin mới đưa vào sử dụng sẽ triển khai mở rộng ra các nhóm còn lại.

Khi thực hiện đăng ký thuế, người nộp thuế phải khai vào một tờ khai mẫu cố định, nộp cho đơn vị chi trả thu nhập. Đơn vị chi trả thu nhập sẽ chuyển cho cơ quan quản lý thuế để cơ quan này làm căn cứ cấp mã số thuế. mã số thuế sẽ được dùng cho toàn bộ quan hệ về thuế.

Mỗi cá nhân được sở hữu một mã duy nhất cho cả cuộc đời.

Đối với các khoản thu nhập “vãng lai”, thu nhập không thường xuyên, việc quản lý thu thuế như thế nào?

Khi đã có mã số thuế, mọi tổ chức chi trả thu nhập đều có trách nhiệm ghi lại mã số thuế, số tiền thanh toán lại, để cuối năm cung cấp thông tin cho cơ quan thuế. Cơ quan thuế nhận tờ khai, nhập vào dữ liệu và kiểm tra được tất cả thu nhập của cá nhân.

Theo luật thuế, tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập, phải có trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân khi chi trả thu nhập. Để khuyến khích cá nhân có mã số thuế, dự thảo cũng đưa ra hai tình huống, nếu cá nhân có mã số thuế có thu nhập ngoài nơi làm việc thường xuyên đến mức phải khấu trừ thuế sẽ bị khấu trừ thu nhập với tỷ lệ thấp hơn cá nhân không có mã số thuế.