Mỹ có thể phải trả lại hơn 200 tỷ USD thuế quan đã thu?

Đó là một phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ xác định xem các chính sách này có được tiếp tục thực thi hay không và liệu doanh nghiệp có được hoàn tiền số tiền thuế quan mà họ đã trả hay không.

PHÁN QUYẾT QUAN TRỌNG VỚI CHÍNH SÁCH THƯƠNG MẠI CỦA ÔNG TRUMP

Bước ngoặt trong câu chuyện thuế quan Mỹ xảy ra sau khi một tòa án phúc thẩm liên bang nước này hôm 29/8 đưa ra phán quyết rằng đạo luật mà ông Trump viện dẫn để áp thuế quan trên diện rộng - cụ thể là Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) - thực ra không trao cho Tổng thống Mỹ thẩm quyền đó. Các kế hoạch thuế quan được nói đến ở đây gồm thuế đối ứng và các kế hoạch thuế quan mà ông Trump đưa ra với Trung Quốc, Canada và Mexico vào tháng 2.

Theo số liệu của Bộ Tài chính Mỹ, tính đến ngày 24/8/2025, các doanh nghiệp Mỹ sẽ phải trả tổng cộng hơn 210 tỷ USD cho các loại thuế quan mà Tòa phúc thẩm xác định là bất hợp pháp.

Ngày 2/9, ông Trump nói rằng nếu phán quyết trên được Tòa án Tối cao giữ nguyên thì Bộ Tài chính Mỹ có thể sẽ phải hoàn trả số tiền thuế quan đã thu cho doanh nghiệp. Nhưng ông cho biết đang chuẩn bị đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao và sẽ hành động nhanh tiếp tục duy trì thuế quan sau ngày 14/10 - thời điểm phán quyết của Tòa phúc thẩm có hiệu lực.

“Tòa án Tối cao có thể sẽ thụ lý vụ này trong kỳ họp vào tháng tới. Các kế hoạch thuế quan nằm trong vụ việc này có thể vẫn có hiệu lực trong quá trình kháng cáo”, ông Ted Murphy, luật sư thương mại quốc tế tại công ty Sidley Austin, phát biểu với hãng tin CNN.

Nếu Tòa án Tối cao cũng kết luận ông Trump không có thẩm quyền pháp lý để áp đặt thuế quan theo IEEPA, chính quyền của ông sẽ phải lập tức ngừng thực thi các loại thuế quan đó. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hoài nghi về cách xử lý các khoản tiền hoàn thuế đã thu trước đó.

“Chính phủ có thể sẽ quyết định hoàn tất cả các khoản thuế quan được xác định là thu bất hợp pháp cho tất cả doanh nghiệp đã nộp thuế. Nhưng cũng có một khả năng nữa là chính phủ nhận định phán quyết của tòa chỉ áp dụng cho các nguyên đơn được nêu tên, do đó sẽ yêu cầu các doanh nghiệp tự nộp đơn kiện để được hoàn thuế”, ông Murphy phân tích.

Ông Murphy tin rằng khả năng cao nhất có thể xảy ra là Chính phủ sẽ cố gắng yêu cầu tòa án phê duyệt một quy trình hoàn thuế, trong đó doanh nghiệp phải chủ động yêu cầu hoàn thuế.

Khi một hội đồng gồm ba thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ ra phán quyết ban đầu hồi tháng 5 rằng việc ông Trump dựa vào IEEPA để áp thuế quan là bất hợp pháp, luật sư thương mại Thomas Beline của công ty Cassidy Levy Kent cho biết ông đã lập tức nhận được các cuộc gọi từ khách hàng hỏi rằng “Khi nào chúng tôi có thể lấy lại được tiền”.

Câu trả lời của ông là: “Đừng nín thở chờ đợi”, bởi việc này sẽ không diễn ra nhanh chóng. Ông khuyên khách hàng tiếp tục nộp đơn khiếu nại hành chính lên Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ về thuế quan trước khi phán quyết cuối cùng về thuế quan của ông Trump được đưa ra. Điều này có thể giúp việc hòa thuế sau này diễn ra thuận lợi hơn.

VIỆC HOÀN THUẾ QUAN TÁC ĐỘNG THẾ NÀO TỚI NỀN KINH TẾ?

Theo các nhà phân tích, dù doanh nghiệp có thể vui mừng trước viễn cảnh được hoàn thuế, nhưng điều này có thể không mang lại lợi ích cho nền kinh tế Mỹ.

Với hàng trăm tỷ USD tiền thuế quan mà Bộ Tài chính đang giữ lại trong quỹ chung, Chính phủ Mỹ đã giảm bớt được việc vay nợ.

Do đó, việc hoàn trả thuế quan khiến Chính phủ phải vay nợ nhiều hơn để trang trải các chi phí. Và điều này đồng nghĩa phải phát hành nhiều trái phiếu chính phủ hơn, khiến lợi suất và chi phí đi vay trong nền kinh tế cũng tăng lên.

Việc tăng phát hành trái phiếu để bù đắp khoản thu hụt đồng nghĩa chính phủ sẽ phải đưa ra mức lợi suất cao hơn để thu hút nhà đầu tư. Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 30 năm có thời điểm tăng lên 5% trong phiên giao dịch ngày 3/9. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 7.

“Nếu phán quyết của tòa phúc thẩm được giữ nguyên và việc hoàn thuế được xem xét, điều này có thể khiến lượng phát hành và lợi suất trái phiếu kho bạc tăng lên”, ông Ed Mills, nhà phân tích chính sách tại công ty Raymond James, nhận định.

Còn theo ông Gary Hufbauer, nhà phân tích tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), việc hoàn thuế cũng làm dấy lên lo ngại lạm phát tăng. 

“Dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Joe Biden, thâm hụt ngân sách khổng lồ cùng với chính sách tiền tệ nới lỏng đã tạo ra cơn ác mộng lạm phát”, ông nói.

Sau khi ông Trump trở lại cầm quyền, thâm hụt ngân sách của Chính phủ Mỹ tiếp tục phình to kể cả khi nguồn thu thuế quan dồi dào. Ông Trump liên tục gây áp lực để buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất. Lãi suất giảm cộng với một cuộc hoàn thuế quy mô lớn có thể sẽ thổi bùng lạm phát tại nền kinh tế lớn nhất thế giới.