Cùng với những thăng trầm ghê gớm của thị trường những năm vừa qua, phần lớn những nhân sự chứng khoán hành nghề theo kiểu ăn xổi mang tính thời vụ đều rơi rụng. Không chỉ hạn chế về kiến thức chuyên môn, vấn đề đạo đức nghề nghiệp cũng bị coi nhẹ. Mục tiêu kinh doanh được coi trọng quá mức, đôi khi cả sức ép từ chính công ty chứng khoán, đã đem lại nhiều hệ lụy mà đến tận bây giờ, không ít công ty vẫn đang khốn đốn: hợp tác kinh doanh quá tay, đòn bẩy vô tội vạ, nợ xấu chồng chất…

Trao đổi với Vneconomy, ông Vũ Quang Đông, Giám đốc công ty chứng khoán VCBS nhận xét tình hình nhân sự trên thị trường chứng khoán 5 năm vừa qua gần như không có nhân tố mới và sự kế thừa. Điều này là hậu quả từ những ảnh hưởng xấu trên thị trường, mà trực tiếp là giai đoạn tăng trưởng quá nóng. 

Định hướng kinh doanh ngắn hạn, đầu cơ nhanh miễn sao đạt lợi nhuận cao nhất đã khiến các môi giới, tư vấn không đi sâu vào những kiến thức cơ bản, đánh giá cơ hội kinh doanh một cách thận trọng. Cách kinh doanh này một thời cũng đem lại lợi nhuận, thậm chí rất lớn, nên mặc nhiên hình thành một tiêu chuẩn của một chuyên viên tư vấn thành công là tìm kiếm các cổ phiếu được đầu cơ, làm giá mạnh nhất, săn tin đồn thổi sớm nhất để thông tin cho khách hàng. Bản thân khách hàng cũng ưa chuộng cách làm việc như vậy. Cả hai yếu tố đó đã tạo nên một môi trường hoạt động chuyên môn không lành mạnh, thậm chí vi phạm pháp luật.

“Khi thị trường suy thoái, những hành động đầu cơ phiêu lưu như vậy đã phải trả giá. Đối với nhà đầu tư, đó là bài học lớn. Đối với công ty chứng khoán, đó là kinh nghiệm xương máu trong việc tuyển dụng và sử dụng nhân sự. Mặt tích cực của những biến động đau đớn đó, là giúp hình thành một môi trường kinh doanh minh bạch hơn, chuyên nghiệp hơn”, ông Đông nhận xét. 

Ông Đông cũng cho biết, thay vì tuyển nhân sự dễ dãi, chạy theo mục đích lợi nhuận trước mắt, các công ty chứng khoán phải hướng đến việc đào tạo, tuyển dụng nhân sự một cách chuyên nghiệp: “Đó là lý do tại sao VCBS sẵn sàng tổ chức thường niên những chương trình thực tập sinh để tìm ra những nhân tố tốt nhất, đào tạo và phát triển đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp, nhằm kế thừa cũng như chuẩn bị cho các giai đoạn thị trường phát triển hơn”.

Chương trình Thực tập sinh tại VCBS là một trong những khóa đào tạo ngắn hạn hiếm hoi dành cho các sinh viên năm cuối tại các trường kinh tế, hoặc các sinh viên mới ra trường có được cơ hội thực hành nghiệp vụ trong một môi trường chuyên nghiệp và thực tế. “Hiện VCBS vẫn duy trì hình thức tuyển dụng những nhân sự có kinh nghiệm. Còn chương trình Thực tập sinh hướng đến việc tìm ra những nhân tố con người có nền tảng, tố chất và chất lượng cao, phát triển cùng với văn hóa của doanh nghiệp”, ông Đông cho biết.

Một thực tế là việc đào tạo nhân sự chứng khoán theo mô hình bài bản là không khó. Thậm chí cách dễ dàng hơn là lôi kéo nhân sự từ các công ty chứng khoán khác. Cùng với việc phân chia lại thị phần, cũng như mức độ cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực dịch vụ chứng khoán, nhân sự dôi dư rất sẵn. Không ít nhân sự cao cấp của các công ty chứng khoán sẵn sàng tìm bến đỗ mới cho sự nghiệp. Tuy nhiên đó cũng chưa phải là cách làm bền vững vì vấn đề quan trọng hơn là xây dựng được một đội ngũ nhân sự phù hợp với văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp, có tầm nhìn trong dài hạn cũng như phù hợp với mô hình hoạt động đặc thù của từng công ty.

Nhận xét từ quá trình triển khai các chương trình Thực tập sinh tại VCBS, ông Đông cho biết đối với các sinh viên năm cuối hoặc mới ra trường, va chạm với thực tế đã thể hiện nhiều hạn chế. Nhưng điểm lợi thế là các em có thể nhanh chóng nắm bắt những nhân tố mới trong hoạt động chuyên môn, không bị ảnh hưởng từ các lối mòn cũng như được định hướng ngay từ đầu một phong cách chuyên nghiệp, đề cao đạo đức nghề nghiệp. “Điều này góp phần tạo nên một lớp nhân sự mới có chất lượng cho lĩnh vực chứng khoán nói chung và đối với công ty, đó là cơ hội để lựa chọn được những nhân sự tốt nhất”, ông Đông khẳng định.

Chương trình Thực tập sinh của VCBS được thiết kế phù hợp với nhu cầu của đối tượng là các sinh viên năm cuối, sinh viên mới ra trường. Thậm chí chương trình còn là một thời gian thực tập đúng nghĩa để sinh viên có thể viết luận văn tốt nghiệp, đồng thời bổ sung những kiến thức mới trong thực tế. 

Các ứng viên được lựa chọn sẽ có thời gian làm việc full-time trong vòng 2 tháng, được tham gia các chương trình đào tạo nội bộ tập trung và đào tạo trên thực tế công việc tại VCBS. Đặc biệt sinh viên có cơ hội làm việc trực tiếp ở nhiều phòng ban khác nhau để phát huy tối đa khả năng  và sở trường của mình. Mọi ứng viên đều được hỗ trợ chi phí đào tạo trong suốt quá trình thực tập, được cấp chứng chỉ hoàn thành chương trình. Cơ hội việc làm là rất lớn đối với những ứng viên xuất sắc. “Những cá nhân nổi bật sẽ được tuyển dụng chính thức, thậm chí từ khi chưa hoàn toàn kết thúc khóa học”, ông Đông cho biết.

Giai đoạn thị trường trầm lắng, công ty chứng khoán thu hẹp hoạt động, thậm chí phá sản, dừng hoạt động, nhân sự tan tác… Tuy nhiên đối với những công ty chứng khoán có tầm nhìn, đây lại là giai đoạn quan trọng để chuẩn bị đà cho một thời kỳ mới, khi thị trường chứng khoán phục hồi, tăng trưởng lên một cấp độ cao hơn. Yếu tố con người phải được đặt vào vị trí trung tâm và đó mới là nhân tố để thắng lợi trong cuộc đua dài hơi.