Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp tại Helsinki, Phần Lan năm 2018, hai nhà lãnh đạo đã khiến các đồng minh của Mỹ lo lắng về tinh thần thân thiện. Khi đó, ông Trump đứng về phía nhà lãnh đạo Nga thay vì các cơ quan tình báo của Mỹ trong vấn đề can thiệp bầu cử.

Lần này, trước thềm cuộc gặp với nhà lãnh đạo Nga tại Alaska ngày 15/8, ông Trump tỏ ra mất kiên nhẫn khi Moscow không sẵn sàng đàm phán để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, đồng thời tức giận về các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga vào nhiều thành phố của Ukraine.

MỐI LO VỀ MỘT THỎA THUẬN CÓ THỂ BẤT LỢI VỚI UKRAINE

Cả thế giới đang đổ dồn quan tâm vào cuộc gặp thượng đỉnh này để xem lập trường lần này của ông Trump sẽ cứng rắn ở mức độ thế nào.

Kết quả của cuộc gặp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với các nhà lãnh đạo châu Âu, những người đang lo rằng về việc Moscow có thể được phép sáp nhập một số vùng lãnh thổ của Ukraine như một điều kiện để chấm dứt chiến tranh. Với Ukraine, kết quả cuộc gặp có ý nghĩa sống còn, trong bối cảnh giao tranh hơn ba năm qua với Nga và bị thiệt hại nặng nề.

Theo các nhà phân tích, ông Trump - dù có lập trường có phần gay gắt hơn với ông Putin trong những tháng qua - có vẻ đang nỗ lực để xoa dịu nhà lãnh đạo Nga. Khi Moscow mở “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine năm 2022, ông Trump không chỉ trích công khai ông chủ Điện Kremlin. Trong khi đó, Tổng thống Nga ca ngợi ông Trump vì nỗ lực cải thiện quan hệ Nga - Mỹ.

“Mối lo về việc ông Trump có thể ký một thỏa thuận gây bất lợi cho Ukraine không phải là thiếu cơ sở”, ông Dan Fried, nhà ngoại giao dưới thời nhiều tổng thống Mỹ và hiện đang là việc tại Atlantic Council, nhận xét với hãng tin Reuters. “Tuy nhiên, kết quả ngược lại cũng có thể xảy ra”.

Chính quyền ông Trump được cho là đang làm giảm bớt kỳ vọng của các bên liên quan về cuộc gặp. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt ngày 14/8 cho biết cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo sẽ giống như “một bài tập lắng nghe”.

Cùng ngày, ông Trump cũng nói với báo chí rằng nếu cuộc gặp ở Alaska diễn ra suôn sẻ, ông có thể làm trung gian cho một cuộc gặp thứ hai có sự tham gia của cả ông Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy.

Về phía Nga, chưa thấy có dấu hiệu nào cho thấy Moscow sẵn sàng nhượng bộ Ukraine, trong khi Kyiv lo rằng ông Trump có thể tiến tới một thỏa thuận mà không có sự tham gia của mình. Ông Zelenskiy cho biết muốn có một lệnh ngừng bắn trước cùng với các đảm bảo về an ninh.

LẬP TRƯỜNG CỨNG RẮN NHƯNG CHƯA HIỆN THỰC HÓA BẰNG HÀNH ĐỘNG

Khi nhậm chức hồi tháng 1, ông Trump đã cố gắng nối lại mối quan hệ thân thiện với Tổng thống Nga từ nhiệm kỳ đầu tiên. Ông cam kết chấm dứt chấm dứt chiến tranh ở Ukraine trong vòng 24 giờ sau khi nhậm chức - điều đã không xảy ra. Vào tháng 2, tại Nhà Trắng, ông Trump và Phó Tổng thống JD Vance đã chỉ trích ông Zelenskiy về cách quản lý cuộc chiến với Nga.

Bất chấp những nỗ lực của ông chủ Nhà Trắng, ông Putin vẫn chưa đồng ý với một thỏa thuận hòa bình với Ukraine. Trong khi Moscow vẫn thường xuyên trao đổi với Washington, nhưng vẫn tiếp tục không kích vào Ukraine.

Tháng trước, giao tranh Nga - Ukraine vẫn diễn ra khốc liệt khiến ông Trump chuyển sang lập trường cứng rắn hơn và phàn nàn rằng ông Putin đang gây cản trở. Tổng thống Mỹ đã đồng ý vận chuyển thêm vũ khí cho Ukraine - số vũ khí do Liên minh châu Âu (EU) trả tiền - đồng thời đe dọa áp dụng các biện pháp trừng phạt tài chính mới với Moscow.

Tuần trước, ông Trump thông báo sẽ áp thuế quan trừng phạt 25% với Ấn Độ vì mua dầu Nga từ cuối tháng này - một động thái gián tiếp gây áp lực lên Moscow. Ngày 14/8, ông cũng dọa Nga sẽ đối mặt “hậu quả nghiêm trọng” nếu không có thỏa thuận nào đạt được ở Alaska.

“Dù lập trường của Nhà Trắng đã thay đổi theo hướng cứng rắn hơn nhưng vẫn chưa có động thái tăng cường trừng phạt với Nga hoặc cam kết tăng cường hỗ trợ an ninh cho Ukraine”, ông Nicholas Fenton, chuyên gia của Chương trình Châu Âu, Nga và Âu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận xét.

Những ngày gần đây, các nhà lãnh đạo châu Âu và Ukraine phản đối ý tưởng của ông Trump về việc Nga và Ukraine trao đổi lãnh thổ để đổi lấy thỏa thuận hòa bình. Bởi lẽ, Nga hiện đang chiếm đóng vùng Crimea và một vùng lãnh thổ lớn ở miền Đông Ukraine, trong khi Kyiv không còn nắm giữ bất kỳ lãnh thổ nào của Nga. Điều này làm dấy lên câu hỏi rằng “trao đổi” ở đây là trao đổi những gì.

Ông Trump từng khẳng định rằng ông là người duy nhất có thể chấm dứt chiến tranh ở Ukraine nhờ có mối quan hệ cá nhân với ông Putin. Nhưng một số nhà phân tích nghi ngờ điều này.

“Quan hệ cá nhân rõ ràng có vai trò trong công tác đối ngoại, cũng như mọi vấn đề khác. Nhưng khi bạn là một trong những người cứng rắn nhất thế giới như ông Putin, thì đây không phải là vấn đề cảm xúc mà là vấn đề tính toán lạnh lùng. Ông Trump có thể không hiểu được điều đó”, ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhận xét.

Đáp lại bình luận này, trong một bài đăng trên mạng xã hội ngày 13/8, ông Trump phàn nàn rằng truyền thông Mỹ bất công khi đưa tin về cuộc gặp của ông với ông Putin, đồng thời chỉ trích “những kẻ thất bại bị sa thải” như ông Bolton.