Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa đăng tải toàn văn dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) và dự thảo tờ trình Chính phủ của dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi) để các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia góp ý kiến. Dự kiến, Luật Chứng khoán (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua vào quý 4/2019. Việc mở rộng tỷ lệ sở hữu của nước ngoài sẽ tạo ra "cú hích" lớn cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Phần nội dung quy định tỷ lệ sở hữu nước ngoài, dự thảo nêu rõ, tỷ lệ sở hữu nước ngoài là tỷ lệ sở hữu cổ phần có quyền biểu quyết của tất cả các nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ từ 51% vốn điều lệ trở lên, tính trên tổng số cổ phần có quyền biểu quyết của công ty đại chúng. 

Tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại công ty đại chúng được quy định là 100% (hiện nay quy định là 49% và các công ty đại chúng muốn mở room lên 100% thì phải xin ý kiến cổ đông), ngoại trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định cụ thể thấp hơn về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài.

Trường hợp công ty đại chúng hoạt động đa ngành, nghề có quy định khác nhau về tỷ lệ sở hữu nước ngoài, thì tỷ lệ sở hữu nước ngoài không vượt quá mức thấp nhất trong các ngành, nghề có quy định cụ thể về tỷ lệ sở hữu nước ngoài.

Theo dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi), đối với doanh nghiệp nhà nước khi thực hiện cổ phần hóa theo hình thức chào bán chứng khoán ra công chúng thì tỷ lệ sở hữu nước ngoài thực hiện theo quy định pháp luật về cổ phần hóa.

Nhà đầu tư nước ngoài được đầu tư không hạn chế vào chứng chỉ quỹ đầu tư chứng khoán, cổ phiếu của công ty đầu tư chứng khoán, cổ phiếu không có quyền biểu quyết của công ty đại chúng, chứng khoán phái sinh, chứng chỉ lưu ký, chứng quyền có bảo đảm, trừ trường hợp điều lệ của tổ chức phát hành có quy định khác. Trong dự thảo có điều chỉnh về việc định danh đâu là công ty trong nước, đâu là công ty nước ngoài.

Theo đó, ngoại trừ quỹ mở, tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ từ 51% vốn điều lệ trở lên phải đáp ứng điều kiện và thực hiện thủ tục đầu tư theo quy định đối với nhà đầu tư nước ngoài khi đầu tư, góp vốn, mua chứng khoán, phần vốn góp của tổ chức kinh tế (hiện tại chỉ quy định về quỹ đầu tư chứng khoán).

Điều này được hiểu là tất cả các công ty có vốn nước ngoài nắm giữ trên 51% sẽ được coi là công ty nước ngoài. Số liệu thống kê của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho thấy giá trị danh mục của nhà đầu tư nước ngoài tính đến cuối tháng 7/2018 đạt 34,2 tỷ USD.

Bình luận về nội dung này, giới chuyên môn cho rằng, dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) nếu được Quốc hội thông qua quy định mở rộng giới hạn sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại các công ty đại chúng lên 100% sẽ tạo điều kiện cho nhiều cổ phiếu của công ty Việt Nam đủ điều kiện tham gia vào chỉ số MSCI các thị trường mới nổi.

Theo Báo cáo công bố kết quả phân loại định kỳ các thị trường chứng khoán trên thế giới của MSCI công bố ngày 21/6/2018, thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được MSCI xem xét đưa vào danh sách nâng hạng từ thị trường cận biên (Frontier Market) lên thị trường mới nổi (Emerging Market) trong năm 2018. 

MSCI nêu rõ thị trường chứng khoán Việt Nam cần cải thiện 5 vấn đề, trong đó có đề cập đến việc tỷ lệ tham gia sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài và các quyền bình đẳng đối với nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam được MSCI đánh giá là cần được cải thiện/đánh giá thêm.

Báo cáo của MSCI đánh giá các giới hạn về tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong các công ty thuộc ngành nghề có điều kiện và nhạy cảm phải tuân theo giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài liên quan. thị trường chứng khoán Việt Nam chịu tác động đáng kể bởi các vấn đề về tỷ lệ tham gia sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài.

Sau khi Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Chứng khoán (sửa đổi) trong quý 4/2019, dự kiến có hiệu lực thi hành từ 1/1/2020. Nhiều khả năng, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ được MSCI xem xét nâng hạng từ thị trường cận biên (Frontier Market) lên thị trường mới nổi (Emerging Market), sớm nhất là trong tháng 6/2020.   

Tuy nhiên, hai thị trường cận biên khác là Argentina và Kuwait được xem xét nâng hạng lên thị trường mới nổi sẽ giúp tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục MSCI Frontier Markets 100 Index được tăng lên đáng kể, từ đó giúp thu hút dòng vốn ngoại tốt hơn. Hiện tại, Argentina, Kuwait cùng với Việt Nam là ba thị trường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong rổ chỉ số MSCI Frontier Markets 100 Index.

Theo MSCI, sau khi Argentina, Kuwait được nâng hạng thì tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục MSCI Frontier Markets 100 Index sẽ tăng mạnh từ 17,72% (hiện nay) lên 28,37% và là thị trường có tỷ trọng lớn nhất.

Không những vậy, số lượng cổ phiếu Việt Nam nằm trong danh mục cũng sẽ tăng mạnh từ con số 17 lên 30. Trong đó, VNM là cổ phiếu chiếm tỷ trọng lớn nhất với 6,21%. Các cổ phiếu khác của Việt Nam chiếm tỷ trọng lớn trong danh mục MSCI Frontier Markets 100 Index có thể kể tới như VIC (5,07%), MSN (2,68%).

Chỉ số MSCI Frontier Markets 100 Index hiện đang được dùng làm tham chiếu cho quỹ iShares MSCI Frontier 100 ETF, một trong những quỹ ETF đầu tư vào Việt Nam với tổng tài sản tính tới ngày 21/6/2018 đạt 584 triệu USD.