Thấy gì từ các thương vụ IPO công ty chứng khoán với mức định giá cao?

Làn sóng IPO bùng nổ trong giai đoạn gần đây song phần lớn các thương vụ IPO trong nửa cuối năm 2025 và nửa đầu năm 2026 tập trung nhiều vào nhóm chứng khoán, nhóm ngành đang được hưởng nhiều ưu đãi từ sự phát triển của nền kinh tế, nền tảng lãi suất thấp và thông tin nâng hạng thị trường.

Theo đó, 3 đợt gọi vốn lớn của TCBS và VPBankS và VPS diễn ra vào cuối năm 2025, dự kiến 3 thương vụ giúp huy động khoảng 1 tỷ USD cho các doanh nghiệp.

Theo nhận định của Chứng khoán VnDirect, những thương vụ IPO đình đám trong chứng khoán khiến áp lực cạnh tranh trong ngành này ngày một cao và thúc đẩy sự tiến hóa của toàn ngành trong bối cảnh mới.

Hiện nay, có thể thấy rõ ngành chứng khoán đang được phát triển bởi hai nhóm đối tượng riêng biệt với những đặc điểm và định hướng phát triển khác nhau: Nhóm công ty chứng khoán nằm trong hệ sinh thái ngân hàng và Nhóm công ty chứng khoán độc lập.

Thực tế, không thể phủ nhận một xu thế các công ty chứng khoán được các ngân hàng mua lại ngày càng nhiều và hình thành nên một nhóm chứng khoán được hỗ trợ bởi hệ sinh thái ngân hàng.

Ví dụ thương vụ SeaBank mua lại cổ phần của Công ty chứng khoán ASEAN hay Sacombank đã công bố kế hoạch đầu tư 1.500 tỉ đồng để mua lại công ty chứng khoán với tỷ lệ sở hữu trên 50%, MSB dự kiến mua lại công ty Công ty chứng khoán Stanley Brothers…) hướng tới phát triển toàn diện về mảng tín dụng và phi tín dụng.

Trong xu thế này, trong giai đoạn 2025-2030, VnDirect cho rằng không loại trừ khả năng những công ty chứng khoán trong hệ sinh thái ngân hàng khác như LPBS, ACBS, HDBS… cũng sẽ lên kế hoạch IPO để đáp ứng nhu cầu vốn ngày một cao từ thị trường, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng mẹ và đón đầu một làn sóng nâng hạng mới từ MSCI.

Việc được gia tăng tiềm lực vốn, tận dụng chi phí vốn hợp lý từ ngân hàng mẹ và khả năng khai thác tập khách hàng nằm trong hệ sinh thái ngân hàng đứng sau đang tạo ra áp lực cạnh tranh rất lớn đối với các công ty chứng khoán truyền thống độc lập.

Mảng môi giới đang là phân khúc diễn ra sự cạnh tranh gay gắt nhất. Hoạt động này đang bị biến thành một dịch vụ hàng hóa (commodity) với cuộc chiến phí giao dịch và hoa hồng khốc liệt.

VnDirect đánh giá đợt IPO của một số công ty chứng khoán hàng đầu gồm TCBS, VPBankS, VPS đang tạo ra một động lực mạnh mẽ, thúc đẩy quá trình tái định giá toàn ngành. Mặc dù mức định giá chào bán ban đầu (P/B) của các công ty này đang cao hơn đáng kể so với mức trung bình 10 năm của ngành (khoảng 2.2x), thị trường vẫn ghi nhận sự quan tâm lớn và sẵn sàng chấp nhận mức giá cao này.

Minh chứng rõ nhất là đợt IPO của TCBS, với P/B 3.3x cao hơn đáng kể so với P/B trung bình ngành hiện tại là 2.2x, nhưng vẫn đạt tỷ lệ đăng ký mua vượt 2,5 lần so với khối lượng chào bán. 

Nhu cầu hấp thụ lớn này chủ yếu đến từ các nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt là các quỹ đầu tư và định chế tài chính lớn, những đơn vị có năng lực chuyên môn cao trong việc thẩm định và đánh giá giá trị nội tại của doanh nghiệp.

Tương tự, VPBankS cũng ghi nhận sự quan tâm từ các quỹ đầu tư lớn như Dragon Capital và Công ty chứng khoán VIX, với lượng đăng ký mua lên tới 6 nghìn tỷ đồng, chiếm 50% giá trị chào bán.

Khi các công ty dẫn đầu ngành chứng khoán như TCBS, VPBankS hay VPS được niêm yết cùng mức P/B cao trong khoảng 2.8x - 3.5x, theo VnDirect, mức định giá này có thể sẽ tạo ra một điểm neo tâm lý và một điểm chuẩn định giá mới cho toàn bộ ngành chứng khoán.

Dự báo khi 3 công ty chứng khoán trên được niêm yết, mức P/B trung bình ngành đang ở mức 2.2x sẽ có thể hướng tới mức 2.5x trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đứng trước một cơ hội vươn mình trở thành một kênh huy động vốn quan trọng cho Việt Nam và hướng tới khả năng hội nhập quốc tế sâu rộng hơn khi chính thức được MSCI xem xét, nâng hạng lên thị trường mới nổi (dự kiến vào giai đoạn năm 2027-2028).

Với dự báo này, một số các công ty chứng khoán trong ngành có thể sẽ được định giá lại phù hợp hơn để phản ánh những bước phát triển đột phá trong thời gian tới.

Tuy nhiên, việc định giá lại sẽ không phải với tất cả các công ty chứng khoán mà sẽ có sự phân hóa rõ rệt vì sức cạnh tranh trong ngành ngày một gia tăng.

Cụ thể, những công ty niêm yết có vốn chủ sở hữu lớn, tốc độ tăng trưởng vốn cao vì liên quan đến khả năng mở rộng cho vay margin, đầu tư trái phiếu, sở hữu thị phần khách hàng tốt, có chiến lược ứng dụng công nghệ số và AI hiệu quả, tối ưu được chi phí và có mức định giá P/B thấp hơn những công ty sắp niêm yết (dưới 3.0x) và ROE ổn định có thể sẽ được thị trường định giá lại ở mức giá tốt hơn (như SSI, VND, HCM, VCI).

Trong khi đó, những công ty vốn mỏng, ROE thấp, chưa đáp ứng được về thị phần sẽ dễ bị bỏ lại phía sau.

Quá trình hấp thụ định giá lại này sẽ được diễn ra nhanh chóng, đặc biệt khi dòng tiền mới (nhất là dòng vốn ngoại sau khi thị trường được nâng hạng) tìm kiếm các tài sản có thị phần tốt, chiến lược bài bản, vốn chủ sở hữu lớn và định giá còn hấp dẫn.