Nông dân trồng lúa nước trên toàn cầu đang chuẩn bị gieo hạt cho một niên vụ được dự báo là sẽ đạt sản lượng kỷ lục. Kho gạo tại các nước xuất khẩu lớn nhất thế giới nông sản này cũng được nhận định sẽ tăng lên mức lớn chưa từng có.

Hãng tin tài chính Bloomberg dẫn số liệu từ Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC) cho biết, sản lượng gạo toàn cầu năm nay sẽ tăng 1,2% lên mức 472 triệu tấn, trong khi lượng gạo tồn kho tại 5 nước xuất khẩu gạo lớn nhất sẽ đạt mức 38 triệu tấn, tương đương lượng gạo nhập khẩu của toàn cầu trong vòng 1 năm. Niên vụ 2013-2014 sẽ là niên vụ thứ tư liên tiếp sản lượng gạo thế giới lập kỷ lục.

Theo Liên hiệp quốc, Thái Lan có thể hết kho chứa gạo khi mà lượng gạo tạm trữ của nước này có thể sẽ tăng thêm 40% lên mức 18,2 triệu tấn trong năm nay. Trong 3 năm qua, kho tạm trữ gạo của Thái Lan đã tăng gấp 3 lần.

Còn theo một cuộc thăm dò ý kiến các nhà giao dịch gạo do Bloomberg thực hiện, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam, một trong những nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, sẽ giảm 6,6% trong thời gian từ nay tới tháng 10, còn 377,5 USD/tấn.

Nguồn cung lương thực toàn cầu đang gia tăng do nước Mỹ dần thoát khỏi đợt hạn hán tồi tệ nhất từ thập niên 1930. Bộ Nông nghiệp Mỹ  (USDA) dự báo , năm nay nước này sẽ đạt sản lượng ngô và đậu tương cao kỷ lục. Việc gia tăng lượng lương thực tồn kho có thể giúp kiềm chế giá lương toàn cầu. Từ mức đỉnh mọi thời đại vào năm 2011 tới nay, giá lương thực thế giới đã giảm 12%.

“Triển vọng giá gạo trong dài hạn tương đối u ám. Chúng ta cần ghi nhớ rằng, với lượng gạo tồn kho gia tăng ở Thái Lan, vấn đề sẽ ngày càng lớn. Một khi Thái Lan xả kho gạo, giá gạo sẽ chịu sức ép giảm rất lớn trong những năm tới”, ông Jac Luyendijk, Giám đốc điều hành công ty giao dịch nông sản Swiss Agri Trading SA, nhận xét.

Dữ liệu của Liên hiệp quốc cho thấy, tại Việt Nam, quốc gia chiếm 20% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu, giá gạo trắng loại 5% tấm đã giảm 9,4% trong vòng 1 năm trở lại đây, còn 404 USD/tấn. Trong cùng khoảng thời gian, chỉ số Standard & Poor’s GSCI Agriculture Index (MXWD), thước đo giá của 8 loại hàng hóa cơ bản, đã giảm 1%, trong khi chỉ số MSCI All- Country World Index của thị trường chứng khoán thế giới tăng 7,5%; trái phiếu kho bạc Mỹ đem lại mức lợi nhuận 2,1%.

Cơ quan Nông lương Liên hiệp quốc (FAO) cho hay, lượng gạo tồn kho toàn cầu đã tăng 7% lên mức kỷ lục 171 triệu tấn trong năm 2012 do nguồn cung vượt nhu cầu năm thứ 8 liên tiếp. Các chính phủ từ Trung Quốc với Thái Lan đều mua gạo từ nông dân với giá cao hơn giá thị trường, tạo động lực gia tăng sản lượng.

“Sản lượng gạo toàn cầu có thể dễ dàng vượt qua mức kỷ lục của năm 2012 và thậm chí vượt nhu cầu tiêu thụ”, bà Concepcion Calpe, một thư ký của FAO cho biết. Theo bà Calpe, trong thập kỷ qua, sản lượng gạo toàn cầu chỉ giảm có 1 lần.

Kho gạo tạm trữ của Thái Lan đã tăng mạnh sau khi Thủ tướng nước này, bà Yingluck Shinawatra bắt đầu chính sách mua gạo từ nông dân vào năm 2011, thực hiện lời hứa khi vận động tranh cử là sẽ tăng thu nhập cho khu vực nông thôn. Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới (WB), chương trình tạm trữ gạo sẽ tiêu tốn của Bangkok số tiền lên tới 440 tỷ Baht, tương đương khoảng 14,8 tỷ USD trong niên vụ này, so với mức 376 tỷ Baht, tương dương 3,4% GDP của Thái Lan, trong niên vụ trước.

 “Thái Lan sẽ phải xả bớt lượng gạo dưa thừa trong vài tháng tới để có thể tiếp tục chương trình mua gạo tạm trữ. Họ không thể cứ giữ số gạo này trong một thời gian dài do các vấn đề về chất lượng và cả kho chứa”, ông Samarendu Mohanty, một chuyên gia kinh tế cao cấp thuộc Viện Nghiên cứu gạo Quốc tế có trụ sở ở Philippines, nhận xét.

Tháng trước, Chánh văn phòng Bộ Thương mại Thái Lan, ông Vatcharai Vimooktayon tuyên bố, nước này sẽ giảm kho tạm trữ gạo bằng cách bán 7 triệu tấn gạo cho nước ngoài theo kênh chính phủ, trong đó có bán cho Trung Quốc.

Ông Kiattisak Kanlayasirivat, Giám đốc tại Bangkok của công ty giao dịch hàng hóa Novel Commodities, nhận định, Chính phủ Thái Lan có thể sẽ xây thêm kho chứa và tăng cường vay vốn để duy trì chính sách mua lúa gạo tạm trữ mà không buộc phải giảm giá để cạnh tranh với các nước xuất khẩu gạo lớn khác.

Tại Mỹ, nước xuất khẩu gạo lớn thứ 5 thế giới, nông dân sẽ giảm diện tích trồng lúa gạo 2% trong năm nay để tăng diện tích các loại cây trồng có mức lợi nhuận cao hơn. Đây là thông tin do USDA đưa ra mới đây. Giá gạo giao sau trên thị trường Chicago đã tăng 8,6% trong vòng 1 năm trở lại đây nhờ nhu cầu mua các loại ngũ cốc chất lượng cao hơn của các khách hàng châu Âu và châu Phi.

Theo thống kê của Chính phủ Mỹ, khối lượng gạo xuất khẩu của nước này trong vòng 1 năm tính đến ngày 21/2 vừa qua đạt mức 2,42 triệu tấn, từ mức 2,09 triệu tấn trong vòng 1 năm trước đó. USDA dự báo, lượng gạo tồn kho tại Mỹ năm nay sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong 5 năm.

Đầu tháng nay, nước tiêu thụ gạo lớn nhất thế giới là Trung Quốc tuyên bố có thể tăng nhập khẩu gạo trong năm nay vì gạo nước ngoài có giá rẻ hơn gạo san xuất trong nước. Năm ngoái, Trung Quốc nhập khẩu 2,4 triệu tấn gạo, từ mức nhập 600.000 tấn trong năm 2011.

FAO dự báo, lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ năm nay sẽ giảm 18% xuống còn 7,5 triệu tấn. Năm ngoái, Ấn Độ là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Nhu cầu nhập khẩu gạo của các nước nhập khẩu lớn nhất mặt hàng này đang có chiều hướng giảm. USDA nhận định, nhu cầu nhập gạo của Nigeria, nước nhập gạo nhiều nhất thế giới năm 2012 sẽ giảm xuống còn 2,9 triệu tấn trong niên vụ 2012-2013 từ mức kỷ lục 3,2 triệu tấn trong niên vụ trước đó.

Tổng thống Philippines Benigno Aquino tuyên bố vào hôm 25/1 rằng, tại quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới cho tới tận năm 2010 này, sản lượng gạo có thể vượt nhu cầu trong năm nay, và đến cuối năm, Philippines có thể xuất khẩu gạo.

“Nguồn cung trên thị trường đang quá dồi dào. Hiện tôi không thấy có khách mua nào trừ khách từ Trung Quốc. Các nước sản xuất gạo trên toàn cầu, trừ Ấn Độ, đều đang chờ đón một vụ bội thu và giá gạo sẽ chịu áp lực giảm”, nhà giao dịch Rakesh Singh thuộc công ty Emmsons International Ltd ở New Delhi nhận định.