Trong khi dư nợ cho vay tiêu dùng sụt giảm, có ngân hàng giảm mạnh 40% song nợ xấu vẫn “leo dốc”, đặc biệt tại nhiều công ty tài chính tiêu dùng. Để gỡ nút thắt trong việc xử lý, thu hồi nợ, nhiều đề xuất được đưa ra về việc mở hành lang pháp lý cho phép kinh doanh dịch vụ đòi nợ, tạo thuận lợi hơn khi mua bán nợ hay thành lập hệ thống chấm điểm tín dụng công dân...
Nợ xấu tại các công ty tài chính lên tới 14,63% và vẫn ở mức đáng báo động.
Chia sẻ tại hội thảo “Nâng cao tính lành mạnh và hiệu quả của cho vay tiêu dùng và quy định, thực tiễn thu hồi nợ” tổ chức tuần qua, ông Nguyễn Hồng Quân, Thành viên Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng, đồng thời là Phó Tổng giám đốc TPBank, cho biết trong nhiều năm qua chưa bao giờ chứng kiến tín dụng toàn hệ thống thấp như quý 1/2024, kể cả những năm Covid - 19.
Trong khi tín dụng chung bắt đầu tăng trở lại vào tháng 4 thì tín dụng tiêu dùng chưa có tín hiệu tăng trở lại, thậm chí còn giảm khoảng 70.000 tỷ đồng trong quý đầu năm.
CHO VAY SỤT GIẢM NHƯNG NỢ XẤU VẪN TĂNG
Dẫn chứng thực tế từ hoạt động của TPBank, ông Quân cho biết dư nợ cho vay tiêu dùng tại TPBank sụt giảm khá lớn, khoảng 40% so với cuối năm ngoái.
“Trong bối cảnh nhiều diễn biến căng thẳng trên thế giới, gần đây nhất là xung đột lan rộng tại Trung Đông đã ảnh hưởng đến tâm lý của người dân. Khi tâm lý bất ổn, người dân sẽ không chi tiêu, không vay mà đổ tiền vào các tài sản trú ẩn”, ông Quân nói.
Phó Tổng giám đốc TPBank khẳng định tín dụng tiêu dùng là một động lực giúp phục hồi nền kinh tế và vốn mồi cho tín dụng ở lĩnh vực khác. Tín dụng tiêu dùng còn là phương tiện cần thiết để thực hiện chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2030, bởi chỉ có hình thức cho vay tín chấp này mới có thể len lỏi tới vùng sâu, vùng xa.
Ở khía cạnh khác, tín dụng tiêu dùng bằng các kênh chính thống ở các ngân hàng thương mại cũng như các công ty tài chính tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm cho vay tín dụng “đen”.
Với tầm quan trọng như vậy nhưng việc tín dụng tiêu dùng đang tăng trưởng thụt lùi, có phải thị trường bão hòa hay gặp nhiều vướng mắc khó tăng trưởng?
Về vấn đề này, lãnh đạo TPBank cho rằng tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam tương ứng 25-27% GDP, nếu so với các nước khu vực như Hàn Quốc, tỷ lệ này là 50-70%. Rõ ràng, dư địa phát triển tín dụng tiêu dùng ở Việt Nam là rất lớn. Một điểm đáng lưu ý là dù tín dụng cho vay tiêu dùng tăng trưởng âm nhưng nợ xấu lại tăng.
Theo số liệu của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cuối năm 2023, tín dụng cho vay đời sống phục vụ tiêu dùng đạt 3,8% và đến nay nhích lên hơn 4%. Riêng nợ xấu tại các công ty tài chính dù giảm nhẹ từ mức 15% cuối năm 2023 đến nay chỉ còn khoảng 14,63% nhưng vẫn ở mức đáng báo động.
Nêu bốn vướng mắc, khó khăn, liên quan đến hoạt động thu hồi nợ, ông Lê Quốc Ninh, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Tài chính tiêu dùng (Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam), chỉ rõ một là,sự khó khăn của nền kinh tế ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ trên thực tế của nhóm khách hàng mục tiêu.
Hai là, tình trạng khó thu hồi nợ do khoản vay phát sinh từ giả mạo, lừa đảo.
Thời gian qua, xuất hiện tình trạng tội phạm công nghệ cao có hành vi gian lận, giả mạo, lừa đảo để trục lợi từ hoạt động cấp tín dụng của công ty tài chính cũng như chiếm đoạn tài sản. Bên cạnh đó, xuất hiện trường hợp đối tượng thu thập trái phép thông tin, hình ảnh, video clip, giấy tờ tùy thân của khách hàng để giả mạo các khoản vay tại các công ty tài chính.
Vì phát sinh từ mục đích gian lận, giả mạo và lừa đảo, nên khoản vay được cấp không xuất phát từ nhu cầu vay và sử dụng vốn vay trên thực tế, kéo theo khó khăn trong việc xử lý các khoản vay trên thực tế.
Ba là, khách hàng cố tình không trả nợ.
Một số thủ đoạn đang được các đối tượng chia sẻ như: (i) điền những thông tin “ảo” về email, địa chỉ và số điện thoại công ty nơi làm việc; (ii) cố tình thay đổi thông tin liên hệ, nơi sinh sống và nơi làm việc sau giải ngân. Những thủ đoạn nói trên trực tiếp gây khó khăn trong việc đánh giá khách hàng, nhắc nợ và thu hồi nợ.
Bốn là, khó khăn từ chính sách và ảnh hưởng tiêu cực của truyền thông. Chủ nhiệm Câu lạc bộ Tài chính tiêu dùng nêu rõ Luật Đầu tư 2020 có hiệu lực từ đầu năm 2021 cấm kinh doanh dịch vụ đòi nợ, trong khi đây thật sự là một nhu cầu thiết yếu đối với việc quản trị hiệu quả khoản vay trong bất cứ giao dịch cho vay nào.
“Việc thiếu phương thức thu hồi nợ thông qua các tổ chức chuyên nghiệp ảnh hưởng đến hiệu quả thu hồi nợ của các công ty tài chính trên thực tế”, ông Ninh nêu rõ bất cập.
KINH NGHIỆM THU HỒI NỢ QUỐC TẾ
Trước những khó khăn trong công tác thu hồi nợ cho vay tiêu dùng, nhiều ý kiến cho rằng cần xây dựng khung khổ pháp lý để hoạt động thu hồi nợ được thực hiện thuận lợi, hiệu quả hơn. Trong đó, việc xây dựng bộ quy tắc ứng xử trong hoạt động thu hồi nợ là điều cần thiết.
Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ông Moon Youngson, đại diện Ban vận động thành lập Hiệp hội Kinh doanh mua bán nợ, CEO Công ty TNHH Mua Bán nợ Welcome (Hàn Quốc), cho rằng khi tỷ trọng cho vay tín dụng đối với cá nhân ngày càng tăng, hoạt động thu hồi nợ cũng tăng lên một cách tự nhiên và bây giờ là lúc phải suy nghĩ nghiêm túc về cách kiểm soát nợ một cách hiệu quả, thay vì nhắm mắt làm ngơ. Trong thời gian ngắn, công ty mua được 8 gói nợ tương đương 2.100 tỷ đồng từ ba tổ chức tín dụng và hình thành bộ phận thu hồi nội bộ thuộc sự quản lý trực tiếp của công ty.
Theo ông Moon Youngso, công ty mua bán nợ giúp tổ chức tín dụng đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, giảm gánh nặng về̀ vốn, cân bằng tỷ lệ nợ xấu. Công ty tham gia vào giai đoạn cuối của hệ sinh thái tài chính và huy động nguồn vốn từ nước ngoài vào thị trường nợ xấu tại Việt Nam...
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 17-2024 phát hành ngày 22/04/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Công an khuyến cáo người dân cảnh giác tội phạm mạng sau sự cố lộ dữ liệu tín dụng
Sau sự cố lộ lọt dữ liệu tại Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC), cơ quan công an cảnh báo người dân nâng cao tinh thần cảnh giác trước các hoạt động của tội phạm mạng. Các đối tượng có thể lợi dụng thông tin bị rò rỉ để phát tán mã độc, thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản....
Chuyên gia cảnh báo dữ liệu cá nhân bị rò rỉ, thẻ tín dụng bị rao bán trên chợ đen
Có những vụ việc dữ liệu cá nhân của hàng trăm triệu người dùng bị rò rỉ, khiến họ phải đối mặt với nguy cơ đánh cắp danh tính trong nhiều năm.
Đề xuất miễn trừ thuế tối thiểu toàn cầu cho dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ
Bộ Tài chính đề xuất miễn trừ áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung (QDMTT theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu) đối với các dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ, nhằm tránh nguy cơ phát sinh nghĩa vụ bồi thường cho nhà đầu tư…
Thu ngân sách của Quảng trị tăng 28% vo với cùng kỳ
Kinh tế Quảng Trị trong 8 tháng đầu năm 2025 duy trì ổn định, nhiều chỉ số tăng trưởng tích cực. Thu ngân sách nhà nước tăng gần 28% so với cùng kỳ, cùng với đó thu hút vốn đầu tư mới của tỉnh này gấp 4,5 lần so với cùng kỳ năm trước.
Bảo mật hậu lượng tử sẽ là hướng đi mới của fintech Việt Nam
Sự bùng nổ fintech đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường phát triển nhanh nhất khu vực, song thách thức an toàn thông tin ngày càng lớn, đặc biệt trước nguy cơ mã hóa truyền thống bị phá vỡ khi công nghệ lượng tử tiến gần ứng dụng thực tiễn…
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: