Tinh thần đổi mới sáng tạo đang được hiện thực hóa bằng sản phẩm công nghệ 'Made in Vietnam’

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam hiện có hơn 3.800 startup, trong đó khoảng 200 doanh nghiệp đã gọi được vốn quốc tế. Báo cáo Tracxn (2025) ghi nhận hơn 5.500 start-up công nghệ, với 6 kỳ lân và tổng vốn huy động đạt 3,2 tỷ USD.

Nghị quyết số 57-NQ/TW vừa được Quốc hội thông qua, đặt mục tiêu phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và kinh tế số, tạo đòn bẩy cho các start-up đổi mới sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp lớn cũng đang tích cực tìm kiếm giải pháp chuyển đổi số, mở ra cơ hội hiếm có cho start-up công nghệ nội địa. Tiêu biểu như Dat Bike – start-up xe máy điện gọi vốn thành công 22 triệu USD vòng Series B, hay AI Hay – mạng xã hội hỏi đáp AI "thuần Việt" lọt top 10 ứng dụng AI phổ biến nhất Đông Nam Á và được Forbes Asia vinh danh.

Tinh thần đổi mới sáng tạo, cùng với sáng kiến Ngày Đổi mới sáng tạo (1/10), đang dần được cụ thể hóa bằng những sản phẩm công nghệ mang dấu ấn Việt Nam, góp phần định hình diện mạo mới cho hệ sinh thái khởi nghiệp.

LÀN GIÓ MỚI TỪ CHÍNH SÁCH VÀ THỊ TRƯỜNG

Chia sẻ với VnEconomy, ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Giám đốc vận hành AI Hay, nhận định startup trẻ Việt Nam hiện nay đang có rất nhiều cơ hội. Đặc biệt với sự ra đời của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã trở thành “làn gió mới” thổi vào thị trường công nghệ Việt Nam. Chính sách này không chỉ khuyến khích đầu tư mà còn tạo ra những nhu cầu thực sự trong chuyển đổi số, mở ra cơ hội hiếm có cho các start-up trẻ khi được tham gia giải quyết bài toán của doanh nghiệp lớn.

Ông Hiệp cũng nhấn mạnh: “Công nghệ đang đi sâu vào đời sống thường nhật với tốc độ cao, trong khi người Việt rất cởi mở với công nghệ. Đây là dư địa lớn để các start-up công nghệ phát triển, đặc biệt khi nguồn nhân lực trẻ ngày càng chất lượng hơn”. Theo đó, doanh nghiệp theo đuổi mục tiêu tạo ra sản phẩm “thuần Việt” cũng được hưởng lợi thế “người nhà” khi có thể hiểu rõ được thói quen, nhu cầu thực tế và văn hoá của đổi tượng mà mình nhắm tới.

Thực tế, thị trường tiêu dùng công nghệ tại Việt Nam đang chứng kiến những thay đổi rõ rệt. Một minh chứng điển hình là ngành xe máy điện. Theo MotorCycles Data (8/2025), Việt Nam hiện là thị trường xe hai bánh điện lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ, với mức tăng trưởng 99,2% trong nửa đầu năm 2025.

Chính sách giảm phát thải tại Hà Nội và TP.HCM càng thúc đẩy xu hướng dịch chuyển từ xe xăng sang xe điện. Tuy nhiên, trước khi chính sách ra đời, các thương hiệu nội địa như VinFast, Pega, Dat Bike đã có mặt trên thị trường, trong khi Honda, Yamaha và một số hãng Trung Quốc như Yadea, Dibao tăng tốc cho ra những sản phẩm mới.

XUẤT PHÁT TỪ NHU CẦU LÀM CHỦ CÔNG NGHỆ VIỆT

Trong bối cảnh đó, Dat Bike – khởi nghiệp từ năm 2019 bởi kỹ sư Nguyễn Bá Cảnh Sơn. Bắt đầu từ việc tự học chế tạo xe qua các video trực tuyến, ông Sơn đã biến Dat Bike thành thương hiệu xe máy điện “Made in Vietnam” được chú ý trên bản đồ khởi nghiệp khu vực.

Theo ông Nguyễn Hoàng Hiệp, AI Hay ra đời từ hai động lực: nhu cầu cấp thiết phải làm chủ làn sóng AI toàn cầu và niềm tin rằng AI cần trở thành công cụ gần gũi, thiết thực cho người dân Việt Nam, chứ không chỉ dành cho tập đoàn lớn.

Điểm khác biệt lớn nhất của AI Hay so với các nền tảng quốc tế như ChatGPT hay Gemini là khả năng cập nhật dữ liệu thời gian thực trên internet trong khu vực Việt Nam. Trong khi chatbot AI quốc tế thường trả lời dựa trên dữ liệu huấn luyện sẵn, dễ dẫn đến “ảo giác thông tin”, thì AI Hay ưu tiên tìm kiếm từ các nguồn đáng tin cậy và cập nhật mới nhất để giải quyết tác vụ cho người Việt như tra bài, tra địa chỉ mới…

Một ví dụ điển hình là việc sáp nhập các đơn vị hành chính sau ngày 1/7/2025. Các mô hình quốc tế không kịp cập nhật, dẫn tới trả lời sai, trong khi AI Hay đã được huấn luyện để thích ứng nhanh và đưa ra kết quả chính xác.

Với Dat Bike, CEO Nguyễn Bá Cảnh Sơn khẳng định: “Sứ mệnh của Dat Bike là chuyển đổi toàn bộ xe máy xăng tại Việt Nam và Đông Nam Á sang xe điện, xây dựng một lối sống dịch chuyển bền vững mà không yêu cầu người dùng phải đánh đổi sự tiện lợi.”

Thay vì phụ thuộc vào mạng lưới trạm sạc hay chờ đợi hạ tầng hoàn thiện, Dat Bike chọn cách chủ động phát triển công nghệ pin nội địa – hướng đến hiệu suất cao, thời lượng sử dụng dài và khả năng tối ưu trong vận hành thực tế.

Theo ông Sơn, đổi mới sáng tạo và nội địa hóa sản xuất là hai yếu tố then chốt giúp Dat Bike tạo lợi thế cạnh tranh. Với mô hình tích hợp dọc trong nghiên cứu – phát triển (R&D) và sản xuất, doanh nghiệp có khả năng rút ngắn chu kỳ cải tiến, liên tục tung ra các dòng sản phẩm hiệu suất cao với mức giá hợp lý.

“Bài toán lớn nhất của xe điện là làm sao để đạt hoặc vượt hiệu năng xe xăng, nhưng giá bán vẫn tương đương hoặc thấp hơn. Chỉ khi đó, người dùng mới thực sự sẵn sàng chuyển đổi,” CEO Dat Bike nhấn mạnh.

TỪ KHÁT VỌNG SẢN PHẨM “QUỐC DÂN” ĐẾN VƯƠN TẦM QUỐC TẾ

Sau hơn một năm hoạt động, AI Hay đã có hơn 15 triệu lượt tải ứng dụng, đứng thứ hai về sự hài lòng người dùng (theo Decision Lab) và lọt top 10 ứng dụng AI được sử dụng nhiều nhất Đông Nam Á (Sensor Tower, 8/2025). Nền tảng cũng đồng hành cùng nhiều trường đại học trong hành trình nâng cao năng lực chuyển đổi số cho sinh viên.

Được vinh danh trong danh sách Forbes Asia 100 to Watch, AI Hay không chỉ khẳng định tầm vóc doanh nghiệp AI nội địa, mà còn mở ra cơ hội mới trong việc huy động vốn và hợp tác quốc tế. “Chúng tôi mong muốn trong 5–10 năm tới, cộng đồng sẽ nhắc đến AI Hay như một ‘AI quốc dân’ – sản phẩm vừa chất lượng cao vừa bình dân, phục vụ mọi nhu cầu của người Việt, từ kiến thức chuyên môn đến đời sống thường nhật”, ông Nguyễn Hoàng Hiệp khẳng định.

Ngoài ra, AI Hay cũng vinh dự được đồng hành trong quá trình nâng cao năng lực chuyển đổi số cho sinh viên các trường Đại học lớn như Đại học FPT, Đại học Tôn Đức Thắng và Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh. Cho thấy, người dùng Việt đang dần tiếp nhận, và đặt lòng tin vào những sản phẩm được thiết kế dành riêng cho mình.

Trong khi đó, Dat Bike vừa gọi vốn thành công 22 triệu USD vòng Series B, dự kiến nâng công suất sản xuất từ 30.000 xe/năm lên 100.000 xe vào cuối 2026.

Khoản vốn này sẽ giúp Dat Bike mở rộng mạng lưới 3S (Sales – Service – Spare parts), từ 50 cửa hàng vào cuối 2025 lên 150 cửa hàng năm 2026, đồng thời đầu tư mạnh vào R&D cho công nghệ pin thế hệ mới và sạc thông minh. Dat Bike cũng chuẩn bị bước ra thị trường khu vực, với kế hoạch thử nghiệm tại Thái Lan cuối năm nay.

“Mục tiêu xuyên suốt của chúng tôi là biến xe điện thành lựa chọn hiển nhiên của số đông, nhờ hiệu năng vượt trội, giá hợp lý và hệ sinh thái dịch vụ bền vững,” ông Sơn chia sẻ.