Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 14/8 ra lệnh tiến hành một cuộc điều tra nhằm làm sáng tỏ nghi vấn Trung Quốc đánh cắp tài sản trí tuệ. Đây là biện pháp thương mại trực tiếp đầu tiên của chính quyền Trump nhằm vào Bắc Kinh, nhưng khó có khả năng dẫn tới những thay đổi trong ngắn hạn.

Hãng tin Reuters cho biết, trong lúc đang có kỳ nghỉ hè kéo dài 17 ngày ở New Jersey, ông Trump bất ngờ quay lại Nhà Trắng để ký bản ghi nhớ về cuộc điều tra trên. Động thái này diễn ra đúng lúc căng thẳng gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh về chương trình hạt nhân của Triều Tiên.

Giới phân tích cho rằng cuộc điều tra này sẽ phủ bóng lên quan hệ giữa Mỹ với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, trong khi ông Trump đang muốn Bắc Kinh gia tăng sức ép với Bình Nhưỡng.

Theo lệnh của ông Trump, đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer sẽ có 1 năm để xác định xem có mở một cuộc điều tra chính thức đối với các chính sách thương mại của Trung Quốc về sở hữu trí tuệ. Từ trước đến nay, Nhà Trắng và các tổ chức vận động hành lang của giới doanh nghiệp Mỹ vẫn cho rằng các chính sách này của Trung Quốc gây thiệt hại cho các công ty và việc làm của người Mỹ.

Tổng thống Trump gọi cuộc điều tra này là “một động thái rất lớn”. Các quan chức chính quyền Trump đã ước tính giá trị tài sản sở hữu trí tuệ mà Trung Quốc bị cho đánh cắp có thể lên tới 600 tỷ USD.

Mặc dù vậy, các chuyên gia nói thời gian rà soát tận 1 năm có thể cho phép Bắc Kinh thảo luận một số vấn đề Washington đưa ra mà không bị cho là ngả theo sức ép của Mỹ.

Mặc dù ông Trump thường xuyên chỉ trích chính sách thương mại của Trung Quốc, chính quyền của ông đến nay vẫn chưa có bất kỳ hành động mạnh tay nào. Dù nhiều lần đe dọa, chính quyền Trump vẫn chưa “dán nhãn” Trung Quốc là một quốc gia thao túng tỷ giá, đồng thời vẫn trì hoãn cuộc điều tra an ninh quốc gia đối với thép và nhôm nhập khẩu, trong đó có thép và nhôm từ Trung Quốc.

Trung Quốc đã nhiều lần cự tuyệt những nỗ lực của các chính quyền tiền nhiệm của Mỹ nhằm có hành động đối với chính sách sở hữu trí tuệ của nước này. Các chuyên gia cho rằng nỗ lực của chính quyền Trump cũng sẽ vấp phải phản ứng tương tự từ Trung Quốc.

“Tôi tin chắc là họ sẽ chính thức bác bỏ nếu có một cuộc điều tra chính thức được mở. Tiếp đó, họ sẽ đề nghị đàm phán để giải quyết vấn đề”, ông Matthew Goodman, một cố vấn cấp cao về kinh tế châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington nhận định.

Chính sách của Trung Quốc buộc các công ty nước ngoài vào giao công nghệ cho đối tác Trung Quốc trong liên doanh và việc nước này không loại bỏ tình trạng đánh cắp tài sản trí tuệ vốn là những vấn đề tồn tại dai dẳng đối với Mỹ.

Hội đồng Thương mại Mỹ (AmCham), tổ chức vận động hành lang lớn nhất của các doanh nghiệp Mỹ, nói Trung Quốc cần chấm dứt chính sách buộc công ty nước ngoài phải chuyển giao công nghệ cho đối tác Trung Quốc và cần phải bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của nước ngoài.

Trong một bài xã luận hôm thứ Hai, tờ Trung Quốc nhật báo nói nếu Mỹ tiến hành điều tra sở hữu trí tuệ đối với Mỹ, thì cuộc điều tra đó sẽ “đầu độc” quan hệ song phương, đồng thời cảnh báo chính quyền Trump không nên đưa ra một quyết định hấp tấp, nếu không sẽ phải hối tiếc.

Ông Trump đã dự định công bố cuộc điều tra từ đầu tháng này, nhưng hoãn lại vì Nhà Trắng muốn Trung Quốc hợp tác trong vấn đề Triều Tiên.