"Kinh tế thế giới u ám, Việt Nam cũng u ám nhưng trong bức tranh chung chúng ta có vẻ đang sáng hơn khi tăng trưởng GDP 8-9%, lạm phát chưa đến 4%. Tuy nhiên, bức tranh kinh tế vĩ mô chung đang che dấu phần hiện thực gay go, khu vực nội địa vẫn gặp nhiều khó khăn", Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh như vậy tại Diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2022 diễn ra ngày 26/11.

Về kinh tế thế giới, nhìn chung dự báo tiếp tục ảm đạm hơn, có thể vẫn xấu đi trong năm 2023 dù khả năng ở nửa năm sau là tốt lên. Mỹ - nền kinh tế dẫn đầu vẫn kiên quyết chống lạm phát chấp nhận suy thoái. Tuy nhiên, kỳ vọng lạm phát đạt đỉnh cuối năm 2022, dấu hiệu tốc độ tăng lãi suất của Fed giảm đi.

Ở trong nước, doanh nghiệp Việt Nam thực sự gặp nhiều khó khăn. Bức tranh chung vĩ mô không giống với bức tranh thực của khu vực nội địa. Khu vực FDI, xuất nhập khẩu đang tốt lên vì mình làm tốt cho khu vực này nên hỗ trợ cho kinh tế Việt Nam trong khi đó khu vực nội không được tốt.

Năm 2023 tình hình còn khó khăn hơn. Bài học của chúng ta là phải cảnh giác với bản thân mình chứ cứ hô thắng to với số liệu thống kê tăng trưởng thì có thể có ngộ nhận.

Tuy nhiên, "trong nguy có cơ, trong cơ có nguy". Ví dụ, kinh tế tăng trưởng tốt nhưng khu vực nội địa đang gặp gay go đáng lo ngại, nói ra không phải để mất tinh thần mà nhìn thẳng vào đó, ngược lại điểm sáng là khu vực nước ngoài, nối hai cái này với nhau được lại là cả vấn đề. Ngân sách bội thu vượt chỉ tiêu nhưng không có nghĩa thực lực nền kinh tế hoàn toàn ổn, mà nguy cơ bất ổn cao.

Ông Thiên còn cho rằng chúng ta đang mắc nghịch lý thành công. Đó là: Nền kinh tế đang rất tốt, GDP tăng trưởng cao, ổn định vĩ mô nhưng lạm phát thấp - kỳ tích ở đâu ra? Tăng trưởng cao lấy đâu ra? Thị trường chứng khoán thì lao dốc lập kỷ lục thế giới.

Nghịch lý: Ổn định kinh tế vĩ mô, lạm phát thấp nhưng thị trường - doanh nghiệp - ngân hàng đối mặt nhiều rủi ro, nguy cơ vỡ trận thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Kinh tế tốt nhưng khủng hoảng tâm lý, lòng tin trong khi nền kinh tế khát vốn và nguy cơ nợ xấu.

"Những nghịch lý này chúng tôi cũng nói với Chính phủ và hôm nay nói với doanh nghiệp để nhận diện, nghịch lý vậy không được quên, nếu không xử lý tốt đặc biệt chính sách vĩ mô, phương án doanh nghiệp thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Lúc này đây tôi nói kinh tế tốt nhưng khủng hoảng tâm lý, có vấn đề niềm tin, lao động thất nghiệp nhiều, đơn hàng giảm...

Vậy chúng ta đang kẹt ở đâu? Thật ra, cái mạch chung vẫn rất tốt nhưng vì một vài tình thế gây ra bất ổn nên sang chấn lòng tin tâm lý. Điều này chúng ta phải cùng nhau giữ ổn định vĩ mô, lạm phát thấp nhưng không được phép không đáp ứng nhu cầu tiếp máu cho nền kinh tế, nền kinh tế vẫn phải được tiếp máu. Nước ta chưa lạm phát mà lại sợ lạm phát quá nên không bơm tiền nong gì cả, sợ mở ra cho trái phiếu bất ổn... thì chỗ này chúng ta phải xử lý bình tĩnh để giải quyết vấn đề.

Cũng theo ông Thiên, thời điểm này là cơ hội lịch sử để đẩy mạnh cải cách thể chế, quan niệm lại ổn định kinh tế vĩ mô, cấu trúc lại hệ thống thị trường tài chính, cải cách hệ thống đầu tư công.

Trong ngắn hạn, chuyên gia kinh tế  Trần Đình Thiên đề xuất cần giải phóng đầu tư công, dập tắt khủng hoảng tâm lý, khôi phục lòng tin, lập quỹ bảo lãnh trái phiếu doanh nghiệp - cho vay doanh nghiệp. Chính phủ xem lại Nghị định 65 kéo dài điều kiện nhà đầu tư chuyên nghiệp của nghị định trước thêm 1 năm để nhà đầu tư không chuyên có thêm 1 năm tiếp tục đầu tư sau đó tự thu hẹp. Không được hình sự hóa các vụ án kinh tế, cần tiếp cận kinh tế thị trường. Doanh nghiệp vạn biến, thích ứng và tự cứu, tìm kiếm thị trường lớn.