Bộ Công Thương đang lấy ý kiến về việc đề nghị góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Trong Tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về sửa đổi Nghị định số 107/2018/NĐ-CP, ngày 15/8/2018 về kinh doanh xuất khẩu gạo (Nghị định số 07), Bộ Công Thương đã đề xuất bổ sung quy định về quản lý nhập khẩu lúa, gạo.

Bộ này cho rằng việc tăng nhập khẩu gạo có thể làm tăng cạnh tranh giữa gạo nhập khẩu với sản phẩm trong nước, tác động đến đời sống người sản xuất, gián tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

Hơn nữa, do nhập khẩu gạo quá nhiều, nhưng không được quản lý, thống kê đầy đủ, kịp thời sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất trong nước, tác động đến sản xuất lúa gạo của Việt Nam, đời sống của người nông dân và gián tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

Do vậy, quan điểm của Bộ Công Thương là cần phải có quy định về quản lý nhập khẩu gạo theo các tiêu chí: số lượng, trị giá, chủng loại, thị trường khách hàng xuất khẩu, thương nhân nhập khẩu; cửa khẩu nhập khẩu để giúp cơ quan quản lý nhà nước chủ động, kịp thời điều tiết, điều hành hoạt động nhập khẩu gạo phù hợp với mục tiêu quản lý trong từng thời kỳ.

Góp ý vấn đề này, VCCI cho rằng Dự thảo bổ sung việc quản lý nhập khẩu gạo khi xuất hiện lượng gạo nhập khẩu tăng có nguy cơ ảnh hưởng đến sản xuất trong nước. Song việc bổ sung phạm vi điều chỉnh với nhập khẩu gạo cần xem xét, cân nhắc về sự cần thiết về quy định này.

Bởi theo VCCI, các biện pháp quản lý nhập khẩu đã được quy định tại Luật Quản lý ngoại thương và các văn bản quy định chi tiết. Việc áp dụng biện pháp nào, căn cứ áp dụng, điều kiện áp dụng đều đã được quy định và các cơ quan nhà nước cần tham chiếu các quy định này khi áp dụng.

Quy định như dự thảo hiện nay chưa đủ rõ ràng, chẳng hạn không rõ tiêu chí nào để đánh giá “tăng có nguy cơ ảnh hưởng đến sản xuất trong nước”? Không rõ các biện pháp quản lý nhập khẩu mà cơ quan nhà nước được đề xuất là gì?…

Việc áp dụng các biện pháp quản lý hạn chế nhập khẩu không phải chỉ mang lại tác dụng tích cực, chẳng hạn như Tờ trình Dự thảo đã đề cập, việc nhập khẩu gạo tăng trong thời gian qua là để phục vụ sản xuất các mặt hàng khác như thức ăn chăn nuôi, bia… trong khi Việt Nam chuyển dịch sang xuất khẩu các loại gạo cao cấp hơn.

“Do vậy, việc áp dụng các biện pháp quản lý nhập khẩu có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất khác trong nước, khiến giá thành sản xuất tăng, thiếu nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm tính cạnh tranh của hàng hoá, sản phẩm từ Việt Nam…”, VCCI nhận định.

Hơn nữa, VCCI nêu quan điểm, việc áp dụng các biện pháp quản lý nhập khẩu cũng cần xem xét đến lợi ích của cả các doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu để sản xuất.

Vì thế VCCI, đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc việc bổ sung quy định này. Việc quản lý nhập khẩu theo VCCI nên áp dụng thống nhất quy định của Luật Quản lý ngoại thương. Dự thảo có thể quy định về việc cung cấp thông tin từ các cơ quan nhà nước khác để cơ quan quản lý có thêm thông tin khi ra quyết định (như Dự thảo đã quy định).

Ngoài ra Dự thảo sửa đổi một số quy định liên quan đến hồ sơ, thủ tục kinh doanh xuất khẩu gạo: Bổ sung tài liệu chứng minh cơ sở vật chất đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn; Sở Công Thương tiến hành kiểm tra sau 30 ngày kể từ ngày cấp giấy chứng nhận; Bộ Công Thương có thể yêu cầu Sở Công Thương kiểm tra, xác minh về tài liệu thông tin hồ sơ đề nghị cấp phép của thương nhân nếu có nghi ngờ…

Theo VCCI, quy trình này phức tạp, không rõ cách thiết kế quy định đang đi theo hướng tiền kiểm hay hậu kiểm khi vừa yêu cầu nộp hồ sơ, tài liệu trước và tiến hành kiểm tra ngay sau khi cấp giấy chứng nhận. VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng bỏ quy định về kiểm tra điều kiện kinh doanh sau khi cấp phép. Việc kiểm tra chỉ thực hiện khi Bộ Công Thương nghi ngờ tính xác thực của hồ sơ…