Vốn ngoại bán ròng 10 tỷ USD trong 5 năm qua, "game" nâng hạng liệu có "gỡ lại"?

Không bám sát với kỳ vọng của nhà đầu tư, sau khi được FTSE chấp thuận nâng hạng lên thị trường mới nổi, cổ phiếu Việt Nam vẫn đang bị khối ngoại bán ra trong phiên giao dịch sáng nay, giá trị bán ròng hơn 1.000 tỷ đồng.

Thống kê của VnEconomy cho thấy, tính trong vòng 5 năm qua, từ 2020 đến tháng 10/2025, nhà đầu tư nước ngoài bán ròng gần 270.000 tỷ đồng, tương đương với khoảng 10 tỷ USD trên thị trường chứng khoán Việt Nam. 

Nhận định về xu hướng bán ròng của khối ngoại, ông Phạm Lưu Hưng - Kinh tế trưởng, Giám đốc SSI Research thông tin cho các nhà đầu tư rằng: Khi trao đổi với nhiều nhà đầu tư nước ngoài, không hẳn là tất cả đều đồng thuận về khả năng cao trong việc nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thậm chí ngày 7/10, khi đón đoàn nhà đầu tư nước ngoài tới thăm thị trường, họ vẫn bày tỏ lo ngại liệu chuyện gì sẽ xảy ra nếu thứ Tư ngày 8/10, chứng khoán Việt Nam không được nâng hạng?

Ông Hưng cũng nhấn mạnh để thu hút vốn ngoại, nâng hạng là một bước, còn sự hấp dẫn khác đến từ đa dạng cổ phiếu, câu chuyện tăng trưởng, hoạt động IPO/niêm yết mới sẽ giúp đẩy mạnh quan tâm nhà đầu tư nước ngoài.

Cơ quan quản lý và các thành viên thị trường đang cố gắng thực hiện đẩy mạnh hoạt IPO. Vừa qua, thương vụ IPO TCBS tạo chất xúc tác tốt cho cổ phiếu ngành chứng khoán và thị trường nói chung về mặt thanh khoản. Khi có thêm nhiều đợt IPO lớn cùng với đà phát triển thị trường chứng khoán sẽ là cơ hội thu hút thêm nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường Việt Nam.

Con số SSI Research ước tính dòng vốn vào Việt Nam khi FTSE nâng hạng khoảng 1,6 tỷ USD - không quá lớn nếu so với con số bán ròng hơn 4 tỷ USD của khối này, cộng dồn các năm khác thì còn lớn hơn nhiều.

“Khi Việt Nam có thể thu hút ngược lại dòng vốn này nhờ sức hấp dẫn riêng của thị trường chứng khoán bằng các hoạt động phát triển thị trường khác, thì còn lớn hơn việc các quỹ ETF mua ở thời điểm nâng hạng. Nói vui, chờ đợi tay chơi mới, cá mập mới - mới là cái quan tâm”, ông Hưng nói.

FTSE công bố và nhắc đến global broker là điểm rất quan trọng vì giải quyết được vấn đề này sẽ dễ, nếu có thêm các đầu mối mới thì có thể nhà đầu tư nước ngoài sẽ mở tài khoản chứng khoán dễ hơn, chính xác là giao dịch được ở thị trường chứng khoán Việt Nam thì có thể kỳ vọng dòng vốn lớn hơn.

“Sau khi ra các văn bản sửa đổi thông tư, chỉ số lượng trading code của nhà đầu tư nước ngoài sẽ công bố thông tin định kỳ từ cơ quan quản lý - nghiên cứu, nếu tăng mạnh thì đây là một chỉ báo tốt”, ông Hưng chia sẻ.

Chuyên gia kinh tế của SSI Research cũng đánh giá việc có quyết định chính thức từ FTSE đã giải quyết rất nhiều vấn đề lo ngại từ nhà đầu tư và thể hiện rõ được khả năng hợp tác giữa cơ quan quản lý, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và FTSE trong tiến trình nâng hạng.

Trong suốt 12 tháng qua, chúng ta đã làm được rất nhiều. Từ tháng 11/2024 triển khai mô hình giao dịch cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có thể giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền (Non Pre-funding solution – NPS), một quy trình xử lý giao dịch lỗi thanh toán cũng đã được thiết lập nhằm hoàn thiện cơ chế vận hành thị trường, đến các văn bản liên quan đến nội dung hợp thức hóa lãnh sự trong việc mở tài khoản giao dịch, giúp rút ngắn thời gian.

Sửa đổi Nghị định 155 trong đó có nhiều quy định liên quan rút ngắn thời gian IPO và niêm yết, liên quan sở hữu nước ngoài, minh bạch hơn… Đặc biệt, việc triển khai KRX đã điểm khiến nhà đầu tư nước ngoài chấm điểm cho Việt Nam khá cao.

Việt Nam đã đạt được tất cả yêu cầu để nâng hạng. "So với các quốc gia đã nâng hạng, ông Hưng cho rằng, chứng khoán Việt Nam không phải top dưới và sau nâng hạng sẽ nhanh chóng đi lên top giữa. Đặc biệt, sau này phát triển hơn, thì top đầu khối EM sẽ có tên Việt Nam", ông Hưng nhấn mạnh.

Ông Hồ Hữu Tuấn Hiếu, chuyên gia chiến lược đầu tư, SSI Research cho biết thêm, thực tế khi nâng hạng thị trường, kỳ cơ cấu đầu tiên diễn ra rất xa, tháng 9/2026, và nhà đầu tư cần lưu ý rằng, các quỹ đầu tư thụ động, không có thói quen cân bằng cơ cấu danh mục quá sớm, sớm cũng vài tuần.

Quy mô 1,6 tỷ USD trước đây là lớn với thị trường chứng khoán Việt Nam, nhưng với sự phát triển của thị trường, thanh khoản vượt trội, thì mức độ ảnh hưởng của 1,6 tỷ USD trong 1 năm nữa sẽ giảm đi đáng kể.

Câu chuyện lớn hơn sẽ là quy mô dòng vốn, thay vì các quỹ ETF mua lúc cơ cấu. “Sự thay đổi này sẽ diễn ra âm ỉ, không đánh dấu bằng cột mốc nào - nhưng đây mới là kỳ vọng chính”, ông Hiếu nói và cho rằng, cột mốc nâng hạng là sự công nhận của FTSE và khối ngoại về hành trình đã trải qua, và dĩ nhiên là tích cực.