Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ trong tháng 6/2022 đạt 90 triệu USD, tăng 41% so với tháng 6/2021, tính chung 6 tháng năm 2022 đạt 553 triệu USD, tăng 56% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường chính hầu hết đều tăng trưởng tốt, trừ EU, Israel và Ai Cập.

XUẤT KHẨU SANG HOA KỲ TĂNG TRƯỞNG GẤP ĐÔI

VASEP nhận định: “Cuộc xung đột Nga-Ukraine đã khiến giá của không chỉ các mặt hàng năng lượng tăng, mà nhiều loại lương thực, thực phẩm tại các nước cũng tăng giá rất mạnh. Diễn biến này đang tạo cơ hội cho thuỷ sản Việt Nam nói chung, cá ngừ nói riêng, tăng xuất khẩu sang các thị trường”.

Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang thị trường Hoa Kỳ tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Lý giải nguyên nhân giúp xuất khẩu cá ngừ đạt tăng trưởng cao như vậy tại thị trường Hoa Kỳ, VASEP cho hay trong 6 tháng năm 2022, sản lượng đánh bắt cá ngừ tại khu vực Đông Thái Bình Dương (EPO) thấp, điều này đã ảnh hưởng tới sản lượng khai thác của đội tàu đánh bắt của Hoa Kỳ.

Bên cạnh đó, lạm phát tăng cao đã đẩy nhu cầu tiêu thụ cá ngừ đóng hộp tăng lên. Tất cả những điều này đã thúc đẩy nhập khẩu cá ngừ của Hoa Kỳ từ các nguồn cung, trong đó có Việt Nam.

Đối với khối thị trường thuộc Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), xuất khẩu cá ngừ sang Canada, Nhật Bản và Mexico tiếp tục đà tăng trưởng khả quan.

Tính đến hết tháng 6/2022, CPTPP là khối thị trường lớn thứ 3 của các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt Nam (sau Mỹ và EU). Kim ngạch xuất khẩu cá ngừ Việt Nam vào khối các nước tham gia Hiệp định này đạt 68 triệu USD, tăng 50% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, xuất khẩu sang Canada tăng 68%, sang Nhật Bản tăng 26% và sang Mexico tăng 30%. Riêng Chile, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này sau khi chững lại trong tháng 5 đã có dấu hiệu giảm trong tháng 6, giảm 48%.

Ngoài các khối thị trường lớn trên, trong 6 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu cá ngừ sang Arập Xêut, Thái Lan, Philippines hay Nga vẫn tăng trưởng tốt. Tổng giá trị xuất khẩu sang Arập Xêut đạt 1,2 triệu USD, sang Thái Lan tăng 59%; Philippines tăng 86%...

XUẤT KHẨU CÁ NGỪ SANG EU GẶP KHÓ VÌ EURO RỚT GIÁ

Trái ngược với thị trường Hoa Kỳ, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang EU liên tục sụt giảm trong 3 tháng trở lại đây. Trong khi trước đó, các chuyên gia từng nhận định việc thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) từ năm 2020 sẽ tạo điều kiện cho cá Ngừ tăng tốc xuất khẩu vào EU, bởi những ưu đãi thuế quan đối với các ngừ Việt Nam vào thị trường này.

Theo đó, EU đã xóa bỏ thuế quan cho các sản phẩm cá ngừ tươi sống và đông lạnh (trừ thăn/philê cá ngừ đông lạnh mã HS0304) ngay khi hiệp định EVFTA có hiệu lực.

Đối với các sản phẩm thăn/philê cá ngừ đông lạnh mã HS030487, EU sẽ xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam theo lộ trình 3 năm, từ mức thuế cơ bản 18%. Với các sản phẩm thăn/philê cá ngừ hấp (nguyên liệu để sản xuất cá ngừ đóng hộp), EU sẽ xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam theo lộ trình 7 năm, từ mức thuế cơ bản 24%.

Riêng đối với các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp (như cá ngừ ngâm dầu đóng hộp, đóng túi, các sản phẩm cá thuộc họ cá ngừ đóng hộp…), EU sẽ miễn thuế cho Việt Nam trong mức hạn ngạch 11.500 tấn/năm.

Thế nhưng, những ưu đãi thuế quan lại chưa thể giúp xuất khẩu cá ngừ tăng trưởng cao vào EU.

Theo VASEP, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang thị trường EU trong tháng 6 giảm 25% so với tháng 6/2021, đạt gần 9,5 triệu USD, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang EU trong 6 tháng đầu năm lên 77 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ. Tăng trưởng trong nửa đầu năm chủ yếu là nhờ tăng trưởng trong quý 1/2022, trong khi cả quý 2/2022 đã chứng kiến sự sụt giảm liên tục xuất khẩu cá ngừ vào EU.

Theo báo cáo do Cơ quan thống kê dữ liệu Eurostat của Liên Minh Châu Âu (EU) công bố ngày 1/7, thì giá tiêu dùng ở 19 quốc gia sử dụng đồng Euro tăng 8,6% trong tháng 6/2022. Mức tăng giá tiêu dùng tại khu vực này một tháng trước là 8,1%.

Trong đó, nhóm mặt hàng lương thực tăng 8,9%, cho thấy lạm phát đang lan rộng trong khu vực đồng Euro. Bất chấp lạm phát kỷ lục, Ngân hàng Trung Châu Âu (ECB) vẫn chưa thể tăng lãi suất nhanh như của Hoa Kỳ. Sự chậm trễ này đã khiến cho đồng Euro mất giá so với đồng USD.

"Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ sang châu Âu vốn hợp đồng giao dịch bằng đồng USD, thì nay bị đối tác giảm nhập hàng. Trong khi, với những doanh nghiệp xuất khẩu sang EU có hợp đồng giao dịch bằng Euro, thì tuy lượng đơn hàng không giảm, nhưng giá trị tiền thu về sau khi quy đổi ra USD lại bị giảm, dẫn đến thua thiệt”, VASEP phân tích.

Theo VASEP, đầu năm nay, do giá dầu tăng nên 40-45% tàu cá cả nước phải nằm bờ. Điều này đã ảnh hưởng lớn tới nguồn cung cá ngừ nguyên liệu cho các nhà máy, đặc biệt là nguồn cung nguyên liệu có xuất xứ thuần túy (tức là nguyên liệu có xuất xứ trong nước).

Do đó, các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá ngừ phải nhập từ các nước và vùng lãnh thổ chưa có Hiệp định thương mại (FTA) với Việt Nam. Điều này đã khiến cho các lô hàng cá ngừ xuất khẩu của Việt Nam không thể tận dụng được các lợi thế từ FTA để tăng sức cạnh tranh so với các nước đối thủ khác khi xuất sang các nước có FTA với Việt Nam như các nước EU.

VASEP dự báo, xuất khẩu cá ngừ trong nửa cuối năm 2022 sẽ tiếp tăng trưởng tốt, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng sẽ chậm lại. Kim ngạch xuất khẩu cá ngừ cả năm 2022 dự kiến sẽ đạt khoảng 1,1 tỷ USD, tăng 45% so với năm 2021.