Cai Lậy đã chuẩn bị thu phí trở lại nhưng thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào hỗ trợ của lực lượng công an các địa phương trong khu vực và Bộ Công an.

Gửi báo cáo đến Quốc hội trước khi trả lời chất vấn trực tiếp sáng 5/6, Bộ trưởng Bộ Giao thông  Vận tải Nguyễn Văn Thể cập nhật kết quả xử lý bất cập tại các trạm thu phí BOT.

Đã sẵn sàng thu phí trở lại 

Bộ trưởng khẳng định đã chủ động, tích cực làm việc với các bộ, ngành, địa phương, các nhà đầu tư và các cơ quan liên quan để xử lý các bất cập tại các trạm thu phí và đến thời điểm này cơ bản các bất cập tại các trạm thu phí đã được giải quyết (dừng thu phí tại 2 trạm Đèo Ngang và tránh Hà Tĩnh do hết thời gian hợp đồng; không thành lập trạm Nam Hải Vân, sử dụng trạm Bắc Hải Vân để cùng hoàn vốn cho 2 dự án; chuyển trạm Tân Đệ về tuyến tránh Đông Hưng) và đang xử lý thu phí ổn định.

Trong số các trạm đang phải tiếp tục xử lý, Cai Lậy là cái tên đầu tiên xuất hiện. Sau khi thanh tra, kiểm toán có kết luận, các bất cập được xử lý, thực hiện miễn giảm giá cho người dân khu vực lân cận, Bộ Giao thông Vận tải đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý tiếp tục thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ tại vị trí hiện hữu. Bộ Giao thông Vận tải đang phối hợp với địa phương, Bộ Công an để triển khai tổ chức thu vào thời điểm phù hợp.

Cụ thể về mức giá, giảm giá tối đa cho tất cả các phương tiện qua trạm Cai Lậy (xe nhóm 1 từ 35.000 đồng/lượt xuống 15.000 đồng/lượt, tương ứng là 57%...) và mở rộng phạm vi miễn, giảm giá vùng lân cận với bán kính lên đến khoảng 10km.

Phương án thu là giữ nguyên vị trí trạm như hiện nay (trạm Cai Lậy), tổ chức thu phí dịch vụ với công nghệ thu tự động không dừng, trong đó có tổ chức thu hỗn hợp để phù hợp với lộ trình dán thẻ của các phương tiện giao thông.

Bộ cũng tính phương án phân luồng các phương tiện xe tải, xe khách không đi vào trung tâm thị xã Cai Lậy (trừ các xe có nhu cầu giao dịch trong trung tâm thị xã Cai Lậy sẽ được Sở Giao thông vận tải Tiền Giang cấp phép). Việc phân luồng sẽ triển khai vào thời điểm thích hợp căn cứ điều kiện giao thông thực tế và đề xuất của địa phương.

"Đến nay, các cơ quan, đơn vị đã triển khai cơ bản đầy đủ các công việc cần thiết để triển khai thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ trở lại tại trạm Cai Lậy. Tuy nhiên, việc đảm bảo an ninh trật tự khi tổ chức thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ tại trạm Cai Lậy là rất quan trọng; tại các cuộc họp, các bên đều đánh giá có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào hỗ trợ của lực lượng công an các địa phương trong khu vực và Bộ Công an", Bộ trưởng nhận định.

Khó xử lý hai trạm nằm ngoài vị trí

Bất cập tại Trạm T2 (Km50+050) Quốc lộ 91 đã từng được đại biểu Quốc hội phản ánh tại nghị trường đầu kỳ họp này của Quốc hội.

Bộ trưởng cho biết, trạm này bắt đầu thu phí từ ngày 31/12/2016 và đã xảy ra phản ứng của một số tài xế. Nguyên nhân chính là hình thức thu phí hở chưa đảm bảo tuyệt đối công bằng cho người sử dụng. Hình thức thu phí hở có hạn chế là chỉ có thể công bằng một cách tương đối (người dân ở gần trạm thu phí hoặc những phương tiện lưu thông đi quãng đường ngắn nhưng vẫn phải trả phí trong khi đó những người đi quãng đường dài 50÷70 km ở khoảng cách giữa hai trạm thu phí thì vẫn không phải trả).

Phương án các bên liên quan thống nhất chấp thuận giảm phí dịch vụ sử dụng đường bộ tại trạm thu phí dự án cho người sử dụng khu vực quanh trạm và các phương tiện lưu thông theo hướng từ tỉnh Kiên Giang (Quốc lộ 80) về tỉnh An Giang (Quốc lộ 91) và ngược lại. Đến nay, đã giảm 10.075 phương tiện.

Để xử lý bất cập, tránh tranh chấp pháp lý, Bộ Giao thông Vận tải đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương bổ sung đầu tư tuyến tránh Long Xuyên, hiện Bộ đang chỉ đạo các cơ quan khẩn trương thực hiện, dự kiến hoàn thành năm 2023 (nếu được Ngân hàng phát triển Châu Á thông qua Hiệp định vay). Sau khi dự án tuyến tránh Long Xuyên được đầu tư và đưa vào sử dụng các phương tiện qua khu vực không phải qua trạm thu phí T2 trước đây và sẽ giải quyết triệt để các bất cập tại trạm T2. 

Bên cạnh đó, sau khi cầu Vàm Cống hoàn thành đã hình thành một luồng phương tiện lưu thông từ Đồng Tháp - An Giang qua trạm thu phí T2 với cự ly ngắn, nên đã có phản ứng và kiến nghị Bộ Giao thông vận tải có biện pháp di dời trạm thu phí T2. Hiện nay, nhà đầu tư đã dừng thu phí tại trạm T2. 

Bộ Giao thông Vận tải đã chỉ đạo Tổng cục Đường bộ Việt Nam, nhà đầu tư phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan của địa phương để đề xuất và tính toán tác động đối với các phương án đảm bảo quyền và nghĩa vụ các bên, đảm bảo quyền lợi của người sử dụng, nhà đầu tư, ngân hàng cho vay vốn và các điều kiện về nguồn lực.

Về Trạm Thái Nguyên - Chợ Mới, Bô trưởng thông tin Bộ đã thống nhất với Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên về phương án miễn giảm giá cho người dân khu vực lân cận, đang hoàn thiện thủ tục để thu theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng.

 Đối với 2 trạm có vị trí nằm ngoài phạm vi dự án do lịch sử để lại gồm: Trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài; Trạm Bỉm Sơm - Thanh Hóa , theo báo cáo thì đang nghiên cứu phương án phù hợp để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bộ trưởng giải thích, trước đây các trạm này thu phí để nộp ngân sách, Thủ tướng Chính phủ cho phép sử dụng quyền thu phí để hoàn vốn cho các dự án BOT thay vì nộp ngân sách nhà nước, mặc dù Bộ Giao thông vận tải phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và nhà đầu tư triển khai tất cả các biện pháp xử lý, khắc phục bất cập nhưng do nguồn lực (kinh phí) hạn hẹp nên chưa thể xử lý dứt điểm.