Các thành phố đặt AI vào trọng tâm xây dựng thành phố thông minh

Tại hội thảo chuyên đề “AI trong quản trị, điều hành đô thị thông minh” ngày 23/12, thuộc hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - châu Á (Vietnam - Asia Smart City Summit) 2025, ông Đặng Chiến Công, đại diện của Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), cơ quan trực tiếp tham gia soạn thảo Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) vừa được Quốc hội thông qua ngày 10/12, cho biết luật được xây dựng, tập trung vào 4 triết lý cốt lõi: 4 đòn bẩy (Sandbox, Quỹ AI quốc gia, nguồn nhân lực, cụm liên kết), 3 chốt chặn an toàn (Minh bạch, an toàn, xử lý sự cố và trách nhiệm, bồi thường); quản lý theo rủi ro với 3 mức thấp, trung bình và cao, và lấy con người làm trung tâm.

Cụ thể, bốn đòn bẩy để phát triển AI bao gồm sandbox cho phép miễn, giảm hoặc điều chỉnh một số nghĩa vụ pháp lý trong phạm vi thử nghiệm có kiểm soát; Quỹ Phát triển AI Quốc gia vận hành theo cơ chế đặc thù, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và công nghệ; Chương trình quốc gia phát triển nhân lực AI tập trung đào tạo, bồi dưỡng, thu hút và sử dụng nhân tài; còn các cụm liên kết “Doanh nghiệp – Viện – Trường” hướng tới chia sẻ hạ tầng, dữ liệu và thúc đẩy chuyển giao công nghệ.

Dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/3/2026, Luật AI không “thần thánh hóa” trí tuệ nhân tạo, mà xác định AI chỉ là năng lực được mô phỏng, do đó phải chịu trách nhiệm trước các tác động trong đời sống xã hội. Luật cũng khẳng định cách tiếp cận quản lý dựa trên rủi ro, thay vì cảm tính, đồng thời coi hạ tầng AI quốc gia là một bộ phận của hạ tầng chiến lược.

Đáng chú ý, Luật AI dành riêng một chương để quy định các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, song song với các cơ chế khuyến khích, luật cũng thiết lập khung chế tài rõ ràng: mức xử phạt hành chính tối đa đối với hành vi vi phạm trong quản lý nhà nước về AI lên tới 2 tỷ đồng đối với tổ chức và 1 tỷ đồng đối với cá nhân.

Hướng tới xây dựng mô hình thành phố thông minh, hàng loạt địa phương cũng đang tăng cường ứng dụng công nghệ này để vận hành quản lý. 

Ông Phạm Huỳnh Quang Hiếu, Phó Giám đốc Sở khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh, cũng cho biết thành phố ứng dụng AI phục vụ mọi mặt của đời sống: từ giải quyết thủ tục hành chính, dự báo môi trường (Cảnh báo sớm về tình trạng ô nhiễm không khí và nguồn nước), đến điều tiết giao thông và quản lý phát thải.

Năm 2025, TP. Hồ Chí Minh ước đạt đầu tư 5.373 tỷ đồng cho khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Lãnh đạo Sở khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh cho biết, trong năm sau, thành phố có khả năng nâng mức đầu tư trên 8.000 tỷ đồng từ ngân sách cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. 

Đến năm 2030, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu đạt mức độ trưởng thành Đô thị Thông minh tiệm cận Cấp độ 4. Trong đó, AI được xác định công nghệ xuyên suốt trong quản trị đô thị.

Tương tự, Đà Nẵng, đã chính thức triển khai Đề án Thành phố thông minh từ năm 2018, trong đó, điều hành đô thị trên môi trường số, gắn với dữ liệu và trí tuệ nhân tạo. Trong đó, theo ông Trần Ngọc Thạch, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Đà Nẵng, việc ứng dụng AI vào giám sát và nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ công đã giúp tỷ lệ hồ sơ giải quyết trễ hạn trên địa bàn Đà Nẵng đã giảm mạnh, từ mức 3,1% năm 2023 xuống chỉ còn 0,25% trong năm 2024.

Về mặt thể chế, thành phố đã sớm hoàn thiện khung chính sách khuyến khích phát triển AI. Nghị quyết 58/2024/NQ-HĐND của Đà Nẵng đã quy định hỗ trợ phát triển AI, trong đó miễn 100% phí sử dụng tòa nhà tại Công viên Phần mềm Đà Nẵng trong vòng 3 năm cho các doanh nghiệp AI. Nghị quyết 59/2024/NQ-HĐND cũng quy định miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm, nhằm thu hút doanh nghiệp, chuyên gia và nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI.

Trên nền tảng chính sách đó, Đà Nẵng cũng đã triển khai xây dựng Trung tâm Dữ liệu Đà Nẵng đạt chuẩn quốc tế Tier III, với 8 máy chủ và 26 card GPU, phục vụ chính quyền số và các ứng dụng AI quy mô lớn.

Đồng thời, Lab AI cũng được hình thành nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo thí điểm, nghiên cứu ứng dụng AI, với quy mô 4 máy chủ và 32 card GPU. Ở tầm khu vực, Đà Nẵng đặt mục tiêu thu hút Trung tâm Dữ liệu AI quy mô lớn tại Khu Công nghệ cao, với công suất khoảng 1.000 rack, 18MW và tổng vốn đầu tư dự kiến 200 triệu USD.

Đà Nẵng hiện đang xây dựng và triển khai Đề án Chuyển đổi số và xây dựng thành phố thông minh giai đoạn 2026–2030, với mục tiêu hoàn thành cơ bản mô hình “Thành phố thông minh theo hướng AI” (AI City). Trọng tâm của giai đoạn này là Kế hoạch triển khai ứng dụng trí tuệ nhân tạo dựa trên dữ liệu lớn trong các ngành, lĩnh vực trên địa bàn thành phố đến năm 2030, ban hành theo Kế hoạch số 114/KH-UBND ngày 09/10/2025.

Định hướng đến năm 2030, Đà Nẵng đặt mục tiêu trở thành trung tâm trí tuệ nhân tạo và đổi mới sáng tạo của khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Theo đó, 100% cơ quan nhà nước sẽ triển khai AI trong xử lý thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công; thành phố phấn đấu nằm trong nhóm 3 địa phương dẫn đầu cả nước về nghiên cứu, ứng dụng và khởi nghiệp AI. Số lượng công trình khoa học, bằng độc quyền sáng chế và quyền tác giả liên quan đến AI dự kiến tăng trưởng bình quân 20% mỗi năm.

Cùng với đó, Đà Nẵng hướng tới hình thành AI Incubator và Trung tâm Xuất sắc về AI (AI Center of Excellence), thu hút tối thiểu 100 doanh nghiệp AI hoạt động trên địa bàn, đồng thời thúc đẩy ứng dụng AI một cách sâu rộng trong quản lý đô thị, dịch vụ công, y tế, giáo dục…, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Đà Nẵng trở thành thành phố đáng sống trong kỷ nguyên số.