Tại toạ đàm "Đảm bảo lợi ích bền vững khi sửa đổi thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn" do Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức chiều 31/7, các chuyên gia đều nhất trí Bộ Tài chính cần đưa ra báo cáo đánh giá tác động đầy đủ, toàn diện đối với đối tượng trực tiếp, gián tiếp, tính hiệu quả đối với mục tiêu bảo vệ sức khỏe, ngân sách, an sinh xã hội, lao động… khi sửa chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn.

Theo TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính sách (VEPR), so với các sắc thuế khác thì thuế tiêu thụ đặc biệt có tính định hướng tiêu dùng rất rõ. Chẳng hạn không lạm  dụng rượu, bia để bảo vệ sức khỏe. Nhiều nước trên thế giới cho rằng thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào những sản phẩm như rượu, bia là thuế bảo vệ sức khỏe. Do đó, cần có những cơ sở đánh giá khoa học để làm rõ mức độ tác động của chính sách thuế tới việc điều tiết tiêu dùng gắn với bảo vệ sức khỏe; một mặt hạn chế tiêu dùng nhưng cũng có thể hướng người dùng tới các sản phẩm có nguồn gốc, chất lượng tốt hơn.

Chính sách thuế hiệu quả phải giúp ngăn ngừa nguy cơ biến tướng hành vi sản xuất, tiêu dùng hay hành vi thương mại.

Theo PGS.TS Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Uỷ ban Tài chính, ngân sách của Quốc hội, theo lý thuyết đường cong của Laffer, thuế tăng ở mức hợp lý đi kèm theo các công cụ quản lý phù hợp thì tăng thu ngân sách; nhưng nếu như tăng thuế quá cao thì sẽ làm thất thu ngân sách khi người dân trốn thuế, nợ thuế. Bên cạnh đó, người dân chuyển tiêu dùng từ sản phẩm chính thức, được đánh thuế sang sản phẩm không chính thức, không thể quản lý được thuế. Điều đó cũng khiến cho các doanh nghiệp sản xuất chính thức khó khăn hơn.

TS. Nguyễn Quốc Việt cho rằng cơ quan quản lý cũng cần đánh giá đầy đủ sự liên thông của ngành sản xuất đồ uống có cồn với các ngành kinh doanh dịch vụ liên quan đến nhà hàng, khách sạn, du lịch bởi đóng góp của dịch vụ vào tỷ trọng GDP cũng như tăng trưởng nền kinh tế chiếm là rất lớn trong giai đoạn hiện nay. 

“Tôi cho rằng việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt là điều không thể tránh khỏi, có điều những ảnh hưởng của việc đánh thuế lên doanh nghiệp như thế nào, việc tăng thuế có thể bù đắp được cho việc thay đổi hành vi tiêu dùng hay không thì không có đủ cơ sở dữ liệu đánh giá”, PGS.TS Vũ Sỹ Cường, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính, nói.

Trong vai trò Đại biểu Quốc hội sẽ thảo luận và bấm nút thông qua Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt trong thời gian tới, ông Hoàng Văn Cường cho biết ý chí của đại biểu Quốc hội cũng là ý chí của người dân nên chính sách thuế tác động như thế nào tới người dân, có tốt cho xã hội hay không là điều các đại biểu Quốc hội muốn được nghe.

“Vậy thì khi chính sách thuế này được thông qua người dân có thay đổi được hành vi tiêu dùng không, rồi các ngành sản xuất khác có phát triển hơn không,.. Những tác động như vậy hiện cũng đang rất thiếu số liệu và chúng tôi cũng như Bộ Tài chính đang rất cần những báo cáo tác động như dự báo giảm tiêu dùng đi bao nhiêu? Của nhóm nào? Sản xuất trong nước giảm bao nhiêu? Nhập khẩu giảm bao nhiêu?”, ông Cường nói.

PGS. TS. Hoàng Văn Cường nhấn mạnh việc đưa ra các bằng chứng tác động phải xuất phát thừ hai phía, cả các nhà sản xuất và cơ quan ban hành chính sách.

TS. Nguyễn Quốc Việt cũng cho rằng hiện nay Bộ Tài chính chưa nêu được mức độ tác động một cách rõ ràng cho các phương án tăng thuế đã đề xuất.

“Ví dụ sau 5 năm thì giá tăng theo từng phân khúc như bán buôn, bán lẻ, tại siêu thị cũng như phân khúc tại các tụ điểm du lịch hoặc là nhà hàng, khách sạn là bao nhiêu và từ đó sẽ tác động như thế nào đến các ngành hàng cụ thể? Tôi có đọc dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt thì cũng chưa thấy bên nào đánh giá tác động chi tiết...”, ông Việt nói.