Ngày 9/9, hãng xe Nhật Nissan Motor tuyên bố CEO Hiroto Saikawa sẽ rời vị trí điều hành công ty vào ngày 16/9 do bê bối xoay quanh mức thưởng bất thường mà ông đã nhận vào năm 2013, theo Nikkei.

Việc ông Saikawa từ chức, được công bố sau cuộc họp ban hội đồng quản trị ngày 9/9, khiến Nissan phải đẩy nhanh quá trình tìm kiếm người thay thế. Công ty này đã xem xét danh sách 100 ứng viên tiềm năng thay thế ông Saikawa từ hồi tháng 7 và hiện danh sách này đã được rút gọn còn 10 người. Công ty đang cân nhắc các ứng viên cả trong và ngoài công ty, bao gồm cả những cựu nhân viên của Nissan.

Giám đốc hoạt động (COO) Yasuhiro Yamauchi sẽ tạm thời giữ vị trí CEO của Nissan cho đến khi tìm được ứng viên phù hợp từ danh sách rút gọn vào cuối tháng 10 tới.

Liên quan tới những yêu cầu đối với CEO mới của công ty, Masakazu Toyoda, chủ tịch hội đồng đề cử, cho biết người này phải có kiến thức sâu rộng về ngành công nghiệp ôtô toàn cầu và hiểu biết sâu sắc về liên minh giữa Nissan với các đối tác Mitsubishi Motors và Renault.

Việc ông Saikawa từ chức phủ mây đen lên tương lai của liên minh ôtô toàn cầu này. Ông là một trong những người có đóng góp lớn trong việc cải tổ cấu trúc hoạt động của liên minh, vốn tập trung quá nhiều quyền lực vào tay cựu chủ tịch Carlos Ghosn, đồng thời thiết lập cơ chế ra quyết định theo hội đồng giữa các giám đốc của liên minh.

Vì vậy, việc ông Saikawa ra đi sẽ "khởi động lại mọi thứ", một nhân vật tại Nissan cho biết. Người thay thế ông sẽ đóng vai trò lớn với định hướng của liên minh này.

Người kế nhiệm ông Saikawa sẽ đối mặt hàng loạt vấn đề. Kết quả cuộc điều tra kéo dài gần 1 năm được đệ trình trong cuộc họp hội đồng quản trị ngày 9/9 cho thấy các bê bối liên quan tới cựu chủ tịch Carlos Ghosn, người đang bị bắt giữ vì gian lận tài chính, có dính dáng tới số tiền hơn 35 tỷ Yên (325 triệu USD). Nissan đã yêu cầu bồi thường từ các bên, trong đó có Ghosn, nhằm làm rõ người phải chịu trách nhiệm.

Số phận của nhà sản xuất ôtô Nhật càng mờ mịt hơn khi hãng này vốn phải vật lộn với tình trạng doanh số trên toàn cầu sụt giảm. Nissan dự định cắt giảm 12.500 nhân sự vào tháng 3/2023.

Trong cuộc họp báo vào ngày 9/9, ông Saikawa nói xin lỗi vì đã bỏ lại phía sau một "núi" vấn đề chưa được giải quyết. "Cảm ơn các bạn và xin hãy tha thứ cho tôi vì đã bỏ cuộc giữa chừng", ông nói. "Dù thời điểm này vẫn còn hơi sớm", ông Saikawa nói về việc từ chức, "hội đồng quản trị đã tranh luận và quyết định chấp thuận đề nghị từ chức của tôi".

Năm 2013, ông Saikawa nhận được thêm khoản thưởng 47 triệu Yên sau khi tính toán lại kế hoạch trả thưởng theo kết quả công việc. Kế hoạch này được tính toán để trả thưởng cho các giám đốc dựa trên việc giá cổ phiếu công ty tăng bao nhiêu trong một khoảng thời gian nhất định, một cuộc điều tra nội bộ của Nissan cho biết. 

Greg Kelly, một cựu giám đốc của Nissan, người khá thân thiết với Cựu chủ tịch Carlos Ghosn, tiết lộ thông tin này trong một cuộc phỏng vấn với báo chí vào tháng 6 vừa rồi.

Theo những người phản đối, cơ chế trả thưởng theo giá cổ phiếu trên khá phức tạp và khó giải thích với cổ đông. Các giám đốc được thưởng khi giá cổ phiếu tăng nhưng không có cơ chế đối với họ khi giá cổ phiếu giảm. Chính vì quy định lỏng lẻo, cơ chế này tạo lỗ hổng cho các giám đốc lợi dụng và do đó không được nhiều công ty của Nhật sử dụng.

Khi ông Saikawa yêu cầu Kelly tăng tiền thưởng cho mình, Kelly đã lùi thời gian thực thi cơ chế trả thưởng này khoảng một tuần. Với việc giá cổ phiếu Nissan tăng trong thời gian lùi đó, số tiền thưởng của Saikawa đã tăng thêm 47 triệu Yên.

"Việc này không phải phạm pháp", chủ tịch hội đồng quản trị Yasushi Kimura của Nissan cho biết. "Nhưng ở góc độ quản trị doanh nghiệp, đây là vấn đề nghiêm trọng". 

Bê bối này được xem như "giọt nước tràn ly" bởi ông Saikawa vốn phải hứng chịu nhiều chỉ trích khi vẫn ở lại vị trí điều hành công ty, dù đã có nhiều năm làm việc trực tiếp dưới trướng của Carlos Ghosn.

Chia sẻ với báo chí ngày 9/9, ông Saikawa cho biết sẽ hoàn trả lại số tiền mà "lẽ ra ông không nên nhận". 

Bê bối mới nhất này cũng gây thiệt hại ít nhiều cho Nissan. Không lâu sau khi tin tức về việc ông Saikawa nhận thưởng bất thường, Nissan đã buộc phải hoãn kế hoạch huy động 250 tỷ Yên qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Theo một nguồn tin nội bộ, cuối tuần trước, các lãnh đạo cấp cao của công ty đã thúc giục ông Saikawa từ chức, không trì hoãn thêm nữa.