Việc dự án chậm có nguyên nhân khách quan, nhưng "đổ thừa đến giờ Thường vụ Quốc hội mới họp là không phải. Hôm nay chúng tôi mới nghe, có ai báo cáo đâu. Nếu báo cáo cuối 2016 thì chắc giờ làm cũng gần xong rồi".

Đó là lưu ý từ Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc điều chỉnh kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 – 2015 và giai đoạn 2014 – 2016 chiều 12/12. Trong đó có việc thu hồi hơn 5.000 tỷ vốn dư; dùng nguồn này bổ sung cho một số dự án cấp bách, quan trọng và thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản.

Tại tờ trình, Chính phủ đề nghị tổng số điều chỉnh giảm vốn kế hoạch trái phiếu Chính phủ hai giai đoạn là hơn 5.074  tỷ đồng và các bộ, địa phương đề nghị không cắt giảm 886,19 tỷ đồng, do còn nhu cầu sử dụng.

Thẩm tra việc điều chỉnh, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách nhất trí về việc điều chỉnh giảm hơn 5.074 tỷ đồng chưa sử dụng hết, nhưng đề nghị cân nhắc với khoản 886,19 tỷ đồng, vì đây là số vốn đã hết thời gian cho phép theo quy định của Luật Đầu tư công, nếu tiếp tục kéo dài thời gian hoặc chuyển nguồn sang năm sau thì phải trình cấp có thẩm quyền cho phép.

Sau khi điều chỉnh giảm hơn 5.074 tỷ đồng nêu trên, Chính phủ đề xuất phương án sử dụng bổ sung cho một số công trình, dự án, trong đó đáng chú ý là bổ sung thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản 1.473,548 tỷ đồng; bổ sung 1.222,05 tỷ đồng cho một số dự án quan trọng, cấp bách; hơn 547 tỷ thanh toán một phần khối lượng nợ đọng xây dựng cơ bản và khối lượng hoàn thành đưa vào sử dụng của 3 dự án phục vụ nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận và kéo dài thời gian giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương năm 2015 đối với dự án đường 991B của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (800 tỷ đồng).

Theo báo cáo của Chính phủ, nguyên nhân dự án 991B chưa giải  ngân được là do quy mô và tính cấp bách của dự án và đến nay, dự án đã hoàn thiện công tác giải phóng mặt bằng, rà phá bom mìn, lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật – dự toán.

Báo cáo thẩm tra cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban thẩm tra cho rằng, mặc dù được xác định là dự án cấp bách nhưng sau hơn 2 năm thực hiện, dự án vẫn chưa giải ngân là quá chậm trễ, đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm và giải trình rõ lý do để có căn cứ báo cáo Thường vụ Quốc hội xem xét cho phép kéo dài thời gian giải ngân đối với dự án này đến hết 31/12/2018, hết thời hạn trên dự án chưa giải ngân hết số vốn này thì thu hồi về ngân sách Trung ương. Có ý kiến đề nghị việc bố trí vốn cho công trình cấp bách nhưng 3 năm chưa triển khai thực hiện, cần thu hồi để đảm bảo kỷ luật, kỷ cương tài chính.

Không hài lòng về việc lập dự toán và phân giao vốn, vì rất nhiều khoản phải thu hồi do phân bổ vốn không có nhu cầu sử dụng, hoặc chưa có dự án hợp lý để sử dụng, vốn không thể phân bổ vì bộ ngành không có nhu cầu... Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị Chính phủ và Bà Rịa - Vũng Tàu giải thích vì sao "công trình trọng điểm", rất quan trọng mà triển khai chậm đến 2 năm – theo kế hoạch giao vốn từ 2015 nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết: đường 991B đúng là công trình cấp bách, rất quan trọng với địa phương, nhưng lý do chậm là vào tháng 5/2015, Thường vụ Quốc hội đã đồng ý bố trí cho địa phương 800 tỷ và tỉnh đã lo thủ tục ngay. Tuy nhiên, đến năm 2016, Luật Đầu tư công ra đời, nên toàn bộ thủ tục đã làm năm trước phải bỏ hết, làm lại từ đầu, đến tháng 8/2016, Thủ tướng mới phê duyệt chủ trương đầu tư, rồi thiết kế, dự toán đến đầu 2017 mới xong thủ tục. Khi đó, đến xin Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì Bộ trả lời vốn đó đến 31/12/2016 là hết hạn, muốn cấp thì phải xin ý kiến của Thường vụ Quốc hội, nên phải chờ đến giờ mới trình lên.

Việc dự án chậm có nguyên nhân khách quan, nhưng "đổ thừa đến giờ Thường vụ Quốc hội mới họp là không phải. Hôm nay chúng tôi mới nghe, có ai báo cáo đâu. Nếu báo cáo cuối 2016 thì chắc giờ làm cũng gần xong rồi", Chủ tịch Quốc hội nói.

Giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phân trần: khi giao vốn thì theo dự toán, nhưng thực tế triển khai thì qua đấu thầu lại thừa ra một ít, khi quyết toán lại thừa ra một ít, nên tổng hợp hết lại mới thành khoản khá lớn. Theo nguyên tắc thì số này phải thu hồi, nhưng có khoản này thì Thường vụ Quốc hội bố trí một phần giải quyết nợ đọng xây dựng cơ bản và hoàn ứng trước kia để quyết toán cho bức tranh tài chính lành mạnh.

Sau khi nghe giải trình của Bộ trưởng, Chủ tịch Quốc hội đã yêu cầu Bộ viết lại báo cáo, bởi nếu viết như thế này thì "tội" phân bổ, lập dự toán là rất nặng.

Phó chủ tịch Quốc hội hỏi thêm Bà Rịa – Vũng Tàu hết 2018 có hoàn thành được dự án 991B không?, Phó chủ tịch tỉnh cam kết sẽ hoàn thành.

Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển kết luận, nhất trí thu hồi hơn 5.074 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ còn dư, phân giao cho một số dự án quan trọng, đáp ứng được một số tiêu chí theo đề nghị của cơ quan thẩm tra; đồng ý chi hơn 500 tỷ cho 3 dự án của Ninh Thuận; thu hồi 201,93 tỷ còn dư đưa vào dự phòng ngân sách; đồng ý cho Bà Rịa – Vũng Tàu kéo dài dự án đến 31/12/2018 phải hoàn thành, nếu không hết sẽ thu hồi.

Về khoản 886 tỷ đồng đề nghị để lại vì còn nhu cầu chi, Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Tài chính – Ngân sách rà soát cụ thể, nếu không phải công trình cấp bách, quan trọng thì kiên quyết thu hồi. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã biểu quyết nhất trí về nguyên tắc các vấn đề trên.