Chuyên gia cảnh báo bẫy chi phí ẩn khiến người mua, bán vàng chịu thiệt

Theo các chuyên gia, điểm khác biệt rõ nét của chu kỳ tăng giá vàng trên thế giới hiện nay là lực cầu lớn đến từ các ngân hàng trung ương thay vì các quỹ ETF như giai đoạn trước. Đây là lực cầu mang tính “thể chế”, không đến từ nhà đầu tư cá nhân, khiến cho sóng vàng hiện nay có xu hướng bền hơn và khó dự đoán hơn. Một khác biệt đáng chú ý nữa là: ở các chu kỳ trước, vàng tăng giá mạnh trong bối cảnh lãi suất thực giảm sâu (như giai đoạn 2009–2011 hay năm 2020).

Tuy nhiên, trong giai đoạn 2022–2024, dù lãi suất thực tại Mỹ duy trì ở mức cao, giá vàng vẫn liên tục lập đỉnh lịch sử. Điều này cho thấy vàng đang được nhìn nhận như một tài sản chiến lược dài hạn, thay vì chỉ là công cụ phòng hộ lạm phát.

Trong bối cảnh hiện tại, việc tìm ra “hồi kết” cho chu kỳ tăng giá của vàng vẫn còn nhiều ngổn ngang. Trước hết, điều này cần đến sự ổn định về “nội tại” và một xu hướng phục hồi rõ ràng của kinh tế toàn cầu mà đây là câu chuyện khó xảy ra trong ngắn hạn.

Tại thị trường trong nước, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 10/10/2025, sửa đổi và bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Theo các chuyên gia, bất kỳ chính sách nào cũng cần có độ trễ từ 6 tháng đến 1 năm mới phát huy hiệu quả. Vì vậy, việc đưa giá vàng trong nước tiệm cận với giá thế giới sẽ không thể diễn ra ngay lập tức.

NGƯỜI MUA VÀNG LUÔN BẮT ĐẦU Ở TRẠNG THÁI LỖ

Với những thay đổi trên, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên thận trọng khi mua vàng tích lũy. Dù giá vàng đang ở mức cao, nhưng chênh lệch giữa giá mua và giá bán vẫn rất lớn, khiến người mua luôn “nắm đằng lưỡi”. Về lâu dài, khi chính sách mới đi vào thực tế, chi phí để nắm giữ vàng có thể tăng lên, khiến lợi nhuận bị bào mòn.

Từ tháng 8/2023, giá vàng quốc tế liên tục lập đỉnh, thị trường trong nước phản ứng theo. Doanh nghiệp kinh doanh vàng buộc phải nới rộng biên độ giá mua – bán để phòng ngừa rủi ro khi giá biến động nhanh trong ngày. Hệ quả là mức chênh lệch giữa giá mua vào và bán ra thường xuyên duy trì ở mức rất cao – có thời điểm lên tới hơn 4 triệu đồng/lượng, sau đó hạ nhiệt nhưng vẫn dao động trong khoảng 2–3 triệu đồng/lượng.

“Nguồn cung vàng miếng bị hạn chế khiến doanh nghiệp không muốn bán ra nhiều vì lo thiếu hàng, đồng thời cũng không sẵn sàng mua vào do lo ngại rủi ro giá giảm và chi phí lưu kho. Kết quả là hoạt động mua và bán đều được hạn chế, trong khi giá niêm yết duy trì mức chênh lệch cao để doanh nghiệp tự bảo hiểm trước biến động thị trường”, ông Ngô Thành Huấn, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT, lý giải.

Chưa kể, từ đầu năm đến nay, doanh nghiệp hoạt động trong trạng thái nghe ngóng quy định mới về quản lý kinh doanh vàng, do đó họ cũng phải tính toán đến các yếu tố như chi phí vốn và rủi ro pháp lý phát sinh từ các quy định mới, bao gồm việc định danh người giao dịch và yêu cầu thanh toán qua tài khoản ngân hàng.

Theo ông Huấn, biên độ giá mua – bán quá lớn khiến người mua vàng luôn bắt đầu ở trạng thái lỗ và chỉ có thể hòa vốn nếu giá vàng tăng thêm vài triệu đồng mỗi lượng. Khi thị trường xuất hiện yếu tố đầu cơ, giá niêm yết không còn phản ánh đúng quan hệ cung – cầu thực tế. Nhà đầu tư có thể bị cuốn theo tâm lý “giá đang tăng mạnh” mà không nhận ra các chi phí ẩn kèm theo.

Từ 10/20/2025, thị trường vàng sẽ bước vào giai đoạn tái cấu trúc theo khuôn khổ pháp lý mới – nơi sẽ xuất hiện thêm nhiều đơn vị cung ứng, quy định nghiêm ngặt về định danh vàng, chuyển khoản với các giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên và tiến tới đánh thuế giao dịch cũng như lợi nhuận từ đầu tư vàng.

Trong vai trò chuyên gia hoạch định tài chính cá nhân, ông Huấn chia sẻ góc nhìn về việc đầu tư vàng dưới ba khía cạnh chính: quản trị rủi ro, chiến lược nắm giữ và tối ưu hóa chi phí.

HẾT THỜI “LƯỚT SÓNG” VÀNG?

Về quản trị rủi ro, ông Ngô Thành Huấn khuyến nghị nhà đầu tư nên hạn chế các quyết định mua – bán vàng với tỷ trọng vốn lớn trước khi khung pháp lý mới được triển khai ổn định. Giai đoạn đầu có thể ghi nhận sự biến động mạnh do sự tham gia của các đơn vị cung ứng mới, thay đổi trong phương thức niêm yết giá và cơ chế nhập khẩu vàng nguyên liệu.

Bên cạnh đó, với quy định các giao dịch có giá trị trên 20 triệu đồng phải thực hiện qua tài khoản ngân hàng, việc mua bán sẽ để lại dấu vết, không còn “ẩn danh” như trước đây. Do đó, yếu tố minh bạch trong hồ sơ tài chính cá nhân cần được cân nhắc kỹ lưỡng. 

Về chiến lược nắm giữ, khi nhiều đơn vị được cấp phép kinh doanh vàng miếng, nhà đầu tư nên chủ động so sánh giá giữa các thương hiệu khác nhau (không chỉ riêng SJC).

Một số sản phẩm như vàng nhẫn hoặc vàng trang sức 9999 có thể có giá cạnh tranh hơn do chi phí sản xuất thấp và ít yếu tố thương hiệu. Tuy nhiên, những sản phẩm này tiềm ẩn rủi ro về chất lượng và độ tinh khiết nếu không được kiểm định độc lập, đồng thời có thể gặp khó khăn trong thanh khoản, đặc biệt khi muốn bán lại cho các tổ chức lớn hoặc trong điều kiện thị trường không ổn định. Vì vậy, nhà đầu tư cần ưu tiên các sản phẩm có chứng nhận chất lượng rõ ràng và lựa chọn kênh phân phối uy tín khi tích lũy dài hạn.

Về tối ưu chi phí, trong bối cảnh định danh và siết chặt kiểm soát, hình thức gửi vàng tại ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng có thể dần trở nên phổ biến, mặc dù chi phí dịch vụ dự kiến sẽ tăng. Nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ lưỡng giữa chi phí lưu ký và tự lưu trữ, đặc biệt xét đến mức độ an toàn và sự linh hoạt khi cần thanh khoản.

Đối với chính sách thuế, bao gồm thuế giao dịch và thuế thu nhập từ đầu tư (nếu được áp dụng trong tương lai), nhà đầu tư cần theo dõi sát sao các hướng dẫn chính thức từ Bộ Tài chính. Trong trường hợp thuế suất cao, hoạt động “lướt sóng” vàng vật chất có thể mất dần sức hấp dẫn so với các kênh đầu tư khác.

Ngoài ra, ông Huấn lưu ý 2 nguyên tắc trong quản lý danh mục đầu tư. Thứ nhất, tỷ trọng phân bổ các loại tài sản cần được xác định dựa trên hồ sơ rủi ro của từng người, thay vì chỉ đơn thuần chạy theo xu hướng thị trường, vốn thiếu tính bền vững. Hồ sơ rủi ro (risk profile) bao gồm khả năng chịu đựng rủi ro và mức độ chấp nhận rủi ro của mỗi người.

Thứ hai, yếu tố chu kỳ kinh tế đóng vai trò quan trọng. Theo ông Ngô Thành Huấn, trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn hồi phục tương đối rõ nét. Khi kinh tế khởi sắc, thị trường chứng khoán, bất động sản và các tài sản rủi ro khác trở nên hấp dẫn hơn so với vàng do lợi suất tốt hoặc kỳ vọng tăng trưởng. Đây là điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư cá nhân bắt đầu dịch chuyển vốn ra khỏi vàng và phân bổ lại vào các kênh đầu tư khác.