Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam diễn ra sáng 21/8, đại diện một doanh nghiệp Việt Nam cho biết, chỉ cần tìm kiếm cụm từ "cho vay vốn" trên Internet sẽ ra 20 triệu kết quả và có những doanh nghiệp vừa và nhỏ có tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Phát triển Đại học Fulbright Việt Nam, việc phát triển thị trường vốn hiện nay mới giải quyết được nguồn vốn cho doanh nghiệp lớn và có quy mô trung bình. Tuy nhiên, những doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn và buộc phải sử dụng đến nguồn "tín dụng đen".

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Kim Hùng, Giám đốc Công ty Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt, cho rằng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có cấu trúc vốn. Với kinh nghiệm từng tham gia cấu trúc nhiều doanh nghiệp, ông Hùng nhận thấy, các doanh nghiệp vừa và nhỏ được chia thành 3 loại, trong đó, phần lớn là những thanh niên, kỹ sư đi lên từ đam mê, mong muốn khởi nghiệp.

"Nhóm doanh nghiệp này không biết gì về vốn trong khi việc tiếp cận ngân hàng gặp nhiều khó khăn. Vốn thực của họ chỉ chiếm 20-30%, còn lại là liên kết tài chính giữa gia đình, bạn bè, anh chị em. Khi ngân hàng không cho vay, trái phiếu Chính phủ không thể tiếp cận, họ buộc phải sử dụng đến nguồn vốn không chính thức hay gọi là tín dụng đen", ông Hùng nhận định.

Cũng theo ông Hùng, chỉ cần tìm kiếm cụm từ "cho vay vốn" trên Internet sẽ ra 20 triệu kết quả. Thị trường vốn hiện nay có nhiều loại hình cho vay, nhưng tuy nhiên chi phí tương đối cao. Riêng với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, ông Hùng cho biết, có những doanh nghiệp thậm chí có tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen.

Trong khi đó, ông Hà Huy Tuấn, Phó chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia, phân tích, có bốn nguyên nhân khiến tín dụng đen nở rộ hiện nay.

Nguyên nhân thứ nhất, theo ông Tuấn, quỹ tín dụng đen tồn tại theo nhu cầu của người dân, vay theo hình thức này khá nhanh gọn, không vướng điều kiện chặt chẽ như của ngân hàng.

Thứ hai, có tình trạng một số cá nhân, doanh nghiệp sử dụng nguồn vay từ tín dụng đen để trả nợ ngân hàng.

"Nguyên nhân thứ ba là trong thời gian vừa qua, sự phát triển công nghệ thông tin khiến cho cách tiếp cận trực tiếp giữa bên có nhu cầu vay và cho vay càng trở nên thuận tiện. Và cuối cùng là vấn đề khơi thông nguồn vốn, người ta không muốn gửi ngân hàng vì cho vay bên ngoài lãi suất cao hơn", ông Tuấn nói.

Trên quan điểm cá nhân, ông Tuấn cho rằng quỹ tín dụng đen không phải xấu, ông bày tỏ tư tưởng khá cởi mở trong vấn đề này và theo ông, điều quan trọng hiện nay là phải suy nghĩ về giải pháp.

"Đối với thế giới, tín dụng đen đã tồn tại từ rất lâu dưới dạng hoạt động như ngân hàng nhưng không được công nhận. Vì vậy, chúng ta đang đứng trước thực tiễn do cung cầu mà hình thức này tồn tại.

Có hai cách tiếp cận với tình trạng tín dụng đen, đó là làm sao hợp thức hoá được, cơ quan thuế cần có bằng chứng ở mức độ hợp lý, như ở nhiều nước, họ phải tính toán một tỷ lệ nào đó phù hợp. Và thứ hai là phải nghiên cứu sử dụng dịch vụ về thuế, đơn cử như thuế tư nhân... để giải trình hợp lý", ông Tuấn nói.

Về phía cơ quan Nhà nước, vị đại biểu này cho biết, cần phải làm thế nào để Nhà nước giúp và cung ứng nguồn vốn được. Cụ thể, phải làm sao để người dân hiểu ngân hàng cũng muốn cho vay, từ đó, hai bên có những rà soát lại để đơn giản hoá thủ tục cho vay, đơn giản hoá thủ tục thanh toán.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có những chương trình ưu đãi để có cách tiệm cận tốt hơn. Vấn đề nữa là kiểm soát những sản phẩm mới, không nên gò bó nhưng cũng phải kiểm soát được và khuyến khích các hình thức mới.

"Cơ quan quản lý cần truyền thông tích cực để người dân thấy được tính hai mặt của quỹ tín dụng này, đồng thời tố cáo những hình thức bẫy mang thuần tính lừa đảo", ông Tuấn đề xuất.

Ông Nguyễn Kim Hùng cũng kiến nghị Chính phủ tạo ra khung pháp lý để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận nguồn vốn này một cách hợp lệ, bởi chi phí sử dụng vốn lên đến trên 10% nhưng chưa được hoạch định vào chi phí hợp lệ.

Mặt khác, cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ thay đổi nhanh, phải thích ứng với thị trường nhưng lại chưa có hành lang pháp lý để xác định giá trị thực của hàng hóa. Họ buộc phải tính toán để có thể hợp lý hóa những khoản vốn này.

"Việc tiếp cận với nguồn vốn, quỹ, công ty tài chính rất xa vời, chưa kể đến các nguồn quỹ mà Nhà nước đang khuyến khích, nên tôi mong rằng bằng cách nào đó, Chính phủ có thể hợp thức hóa tín dụng đen để giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ", ông Hùng nói.