Phỏng vấn ông Vũ Văn Hậu, Giám đốc Sở Tài nguyên, Môi trường và Nhà đất Hà Nội.

Xin ông cho biết những khó khăn trong công tác tái định cư tại Hà Nội hiện nay?

Đến nay, trên địa bàn thành phố Hà Nội đang triển khai 121 dự án dành cho tái định cư trên địa bàn 11/14 quận, huyện, không kể diện tích trên 53 ha đất (quỹ đất 20%) và 192.293 m2 diện tích sàn xây dựng (quỹ nhà 30%) tại các dự án khu đô thị mới, các chủ đầu tư phải bàn giao lại cho thành phố để phục vụ nhu cầu chung.

Từ năm 2001 đến nay, thành phố đã bố trí tái định cư được khoảng 11.000 căn hộ và lô đất tái định cư, tuy nhiên quỹ nhà tái định cư có lúc chưa đáp ứng so với tiến độ giải phóng mặt bằng.

Trong quá trình đầu tư xây dựng các khu tái định cư có diện tích lớn, đồng bộ, hạ tầng kỹ thuật đủ điều kiện để bố trí tái định cư, một số chủ đầu tư vẫn chưa quyết toán kinh phí và quỹ nhà. Tình trạng này dẫn đến việc thu hồi vốn ngân sách đã ứng trước cho xây nhà gặp khó khăn, trong khi vốn cho xây dựng các khu tái định cư được đầu tư theo kế hoạch.

Việc nhiều tổ chức tham gia xây dựng nhà tái định cư khiến cho công tác quản lý còn bất cập. Trong khi chủ đầu tư các dự án có nhu cầu tái định cư lớn lại chưa thật sự quan tâm và nhận thức rõ trách nhiệm phải lo quỹ nhà tái định cư để triển khai các dự án được giao mà trông chờ vào quỹ nhà tái định cư của thành phố tạo nên sức ép lớn về quỹ nhà ở, nguồn vốn đầu tư ứng trước của thành phố.

Nguồn vốn đầu tư do ngân sách cấp chưa tập trung về một đầu mối, thu về đất chưa được đầu tư triệt để trở lại cho phát triển quỹ nhà ở thành phố. Với tốc độ phát triển đô thị và công nghiệp như hiện nay khả năng ngân sách thành phố không thể đáp ứng đầy đủ kịp thời nhu cầu xây dựng quỹ nhà tái định cư cho tất cả các dự án trên địa bàn, mà chỉ tập trung được cho các dự án trọng điểm, dự án xây dựng các công trình công cộng. Vấn đề đặt ra là phải đẩy mạnh thực hiện phương thức xã hội hoá phát triển quỹ nhà tái định cư.

Một số khu tái định cư tập trung, dự án xây dựng nhà ở tái định cư theo phương thức đặt hàng mua nhà triển khai chậm, kéo dài, quy mô nhà tái định cư hiện nay chủ yếu là nhà chung cư cao từ 9 tầng trở lên, cùng với các thủ tục thẩm định và thi công xây dựng kéo dài, giá thành đầu tư cao, cũng là nguyên nhân khách quan ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng quỹ nhà tái định cư...

Còn về nhu cầu nhà đất tái định cư phục vụ các dự án trên địa bàn thành phố trong thời gian tới?

Thực hiện kế hoạch sử dụng đất Hà Nội đến năm 2010 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt: giai đoạn từ năm 2006 - 2010, sẽ chuyển 5.201 ha đất nông nghiệp để phát triển công nghiệp, đô thị và dịch vụ, sẽ có khoảng 35.000 hộ dân bị ảnh hưởng đến chỗ ở.

Từ năm 2007 - 2010 sẽ chuyển mục đích sử dụng 3.603 ha đất để phát triển công nghiệp, đô thị, dịch vụ; nhu cầu quỹ nhà, quỹ đất tái định cư cần khoảng 32.000 căn hộ, thửa đất, ngoài ra cần khoảng 1.000 căn hộ dự trữ để làm quỹ nhà trung chuyển và để chủ động phục vụ giải phóng mặt bằng các dự án đột xuất của Trung ương và thành phố.

Theo kế hoạch xây dựng quỹ nhà, đất tái định cư từ nay đến năm 2010, trên địa bàn thành phố triển khai 100 dự án đầu tư xây dựng với khoảng 27.000 căn hộ, thửa đất để phục vụ công tác di dân giải phóng mặt bằng bằng nhiều hình thức đầu tư xây dựng.

Như vậy, về số lượng, quỹ nhà tái định cư dự báo còn thiếu so với nhu cầu: khoảng 15.000 căn hộ, thửa đất và khoảng 1.000 căn hộ để làm quỹ nhà trung chuyển phục vụ các dự án cải tạo xây dựng mới các khu chung cư cũ, nguy hiểm xuống cấp và nhiệm vụ đột xuất của thành phố.

Vậy công tác này hiện được thành phố triển khai đến đâu, thưa ông?

Hiện nay, toàn thành phố đang thực hiện 10 dự án hạ tầng khu tái định cư và đang chuẩn bị thực hiện 3 dự án khác tại Đông Anh, Hoàng Mai và Long Biên. Năm 2007, dự kiến thành phố sẽ hoàn thành 500 lô đất tái định cư có đủ hạ tầng kỹ thuật tại khu đô thị Thượng Thanh, thuộc phường Thượng Thanh, quận Long Biên.

Hà Nội cũng đang triển khai 23 dự án xây dựng nhà ở tái định cư tại các quận, huyện. Ngoài ra còn có 6 dự án đang làm thủ tục chuẩn bị đầu tư. Thành phố cũng đang triển khai 13 dự án đặt hàng mua nhà tại các khu tái định cư, các khu đô thị và 7 dự án đang triển khai thủ tục đặt hàng mua nhà với khoảng 7.889 căn hộ.

Như vậy, các dự án đang triển khai với tổng số quỹ nhà đất tái định cư có khoảng 19.269 căn hộ và lô đất, trong đó đã sử dụng 5.001 căn hộ, năm 2007 dự kiến có 4.993 căn hộ và lô đất, năm 2008 dự kiến hoàn thành khoảng 6.850 căn hộ và năm 2009-2010 dự kiến hoàn thành 2.425 căn hộ.

Đây là con số lớn hơn nhiều so với 13.373 căn hộ và lô đất cần để phục vụ giải phóng mặt bằng cho 15 dự án trọng điểm mà Hà Nội đang triển khai. Tuy nhiên, với tiến độ thực hiện các dự án tái định cư còn chậm như hiện nay đến bao giờ thành phố mới có đủ nhà tái định cư để bố trí phục vụ giải phóng mặt bằng cho các dự án trọng điểm?

Tổng số căn hộ và lô đất tái định cư mà thành phố có khả năng bố trí trong năm 2007 là 4.993 căn hộ và lô đất, chủ yếu tại 3 khu đô thị lớn là khu đô thị tái định cư Nam Trung Yên, khu Trung Hòa - Nhân Chính và khu 5,03 ha tại Cầu Giấy.

Quỹ nhà tái định cư năm 2007 đáp ứng đủ để triển khai các dự án trọng điểm và hỗ trợ một phần cho các dự án nhỏ lẻ ở quận, huyện. Dự kiến năm 2008 sẽ hoàn thành 6.850 căn hộ, còn năm 2009-2010 sẽ hoàn thành tiếp 2.425 căn hộ.

Như vậy, cộng với 4.993 căn hộ năm 2007 có khả năng bố trí, thì số nhà, đất từ nay đến năm 2010 sẽ đủ đáp ứng nhu cầu về nhà, đất tái định cư cho các công trình trọng điểm (trên 13.000 căn hộ, lô đất).

Theo kế hoạch, ngân sách thành phố sẽ không bố trí vốn xây dựng quỹ nhà tái định cư. Điều này có tác động như thế nào đến việc thu hút các doanh nghiệp xây dựng tham gia đầu tư phát triển quỹ nhà tái định cư?

Từ năm 2007, ngân sách thành phố vẫn bố trí nhưng không trực tiếp bố trí mà giao (khoảng 2000 tỷ đồng) cho Quỹ đầu tư phát triển Hà Nội để quản lý, thu hồi và cho vay để thực hiện các dự án mới.

Trong đó, 1.000 tỷ đồng vay Kho bạc Nhà nước, Quỹ đầu tư phát triển Hà Nội có trách nhiệm thu hồi tiền bán nhà tái định cư để hoàn trả; 1.000 tỷ đồng cân đối từ ngân sách thành phố. Quỹ có trách nhiệm theo dõi, quản lý, thu hồi để “quay vòng” đầu tư cho các dự án xây dựng nhà tái định cư. Thành phố cũng đặt ra phương án để cân đối vốn: 600 tỷ đồng đã cân đối được từ nguồn tiền bán nhà tái định cư, 600 tỷ đồng còn lại được bố trí từ các nguồn khác như tiền sử dụng đất.

Việc “thị trường hóa” và “xã hội hoá” quỹ nhà đất tái định cư như vậy sẽ giúp các doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo nhanh thu hồi vốn khi đầu tư xây dựng nhà tái định cư.

Trong thời điểm hiện nay, giá vật liệu xây dựng như xi măng, sắt thép... tăng cao càng làm cho người dân băn khoăn về chất lượng nhà tái định cư. Ông có giải thích gì về vấn đề này?

Các dự án tái định cư sử dụng vật liệu được phê duyệt cũng như nhà ở bán đều theo tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng. Không thể có việc do giá vật liệu tăng mà giảm chất lượng công trình. Hiện nay Thành phố đang quy hoạch các khu tái định cư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong đó có cơ cấu căn hộ đa dạng, có những căn hộ có quy mô và chất lượng cao đáp ứng nguyện vọng, nhu cầu ngày càng cao của các tầng lớp dân cư khi tái định cư thực hiện các dự án xây dựng phát triển đô thị và công nghiệp.