Ngày 11/9, Tạp chí Luật sư Việt Nam phối hợp cùng Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm) tổ chức Chương trình Diễn đàn: “Thể chế hoá đổi mới sáng tạo - Bảo vệ tài sản vô hình theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW”.

ĐỀ XUẤT PHÁT HUY 3 TRỤ CỘT CHÍNH SÁCH 

Theo ông Đặng Ngọc Luyến, Tổng biên tạp Tạp chí Luật sư Việt Nam, sở hữu trí tuệ ngày nay không chỉ là công cụ pháp lý bảo vệ sáng tạo, mà còn trở thành “lá chắn” để doanh nghiệp trụ vững trong kỷ nguyên số, đồng thời là thước đo năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tuy nhiên, thực trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam vẫn diễn biến phức tạp, từ hàng giả, hàng nhái, cạnh tranh không lành mạnh, cho tới việc nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa thiếu nguồn lực để tự bảo vệ thương hiệu.

Điều này đòi hỏi phải tiếp tục hoàn thiện chính sách, tăng cường hiệu quả thực thi và xây dựng cơ chế phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, giới luật sư, hiệp hội và truyền thông.

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch T&T Law Firm, cũng nhấn mạnh, hiện nay sức mạnh của mỗi quốc gia đến từ sự sáng tạo, phần mềm, sáng chế (còn gọi là IP). Như vậy, sở hữu trí tuệ, sáng tạo của quốc gia là các “mỏ vàng vô tận”.

Thời gian qua, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 và Nghị quyết 57 là chìa khóa quan trọng để doanh nghiệp tư nhân bứt phát. Đây là nền tảng quan trọng để kiện toàn thể chế pháp luật, giúp cho sự sáng tạo phát huy, đóng góp cho sự phát triển đất nước.

Theo luật sư Tú, hiện nay có sự khó khăn trong việc xác định sở hữu trí tuệ để tài chính hóa. Hệ thống pháp luật còn phân mảnh ở nhiều đạo luật liên quan đến đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên mỗi luật tiếp cận ở mỗi góc độ khác nhau.

Luật sư Tú đề xuất cần phát huy ba trụ cột chính sách bao gồm việc ghi nhận IP là tài sản, tài chính hóa, để các phát minh, sáng chế phải mang ra “chợ”, được chuyển nhượng, giao dịch, mua bán; ngân hàng phải chấp nhận phát minh, sáng chế là tài sản. Ngoài ra, cần hình thành thị trường và hệ sinh thái định giá, giao dịch IP; bảo vệ quyền sở hữu mạnh mẽ, xử lý nghiêm các vi phạm IP.

DOANH NGHIỆP TƯ NHÂN  VÀ CUỘC CHIẾN CHỐNG XÂM PHẠM THƯƠNG HIỆU

Luật sư Mai Thị Thảo, Phó giám đốc T&T Law Firm, cho rằng có những nghịch lý lớn đang tồn tại trong thực tiễn. Đó là việc doanh nghiệp sáng tạo nhanh hơn luật. Ngoài ra, chế tài chưa đủ sức răn đe.

“Có những vụ vi phạm mang lại lợi nhuận hàng chục tỷ đồng nhưng mức xử phạt hành chính chỉ vài chục triệu. Chúng ta đang để hành vi xâm phạm thương hiệu trở thành “mô hình kinh doanh có lời” và điều này nếu không được khắc phục sẽ bào mòn niềm tin vào pháp quyền và môi trường đầu tư”, luật sư Thảo nói.

Mặt khác, các doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn dĩ chiếm 95% tổng số doanh nghiệp cả nước lại là những người yếu thế nhất. Trong cuộc chơi hội nhập, nếu thiếu lá chắn pháp lý, họ sẽ bị triệt tiêu đầu tiên.

Đề cập đến vụ kiện Nhựa Bình Minh, gạo ST25.., luật sư Thảo đề xuất cần áp dụng cơ chế bồi thường mang tính trừng phạt (punitive damages) với hành vi xâm phạm thương hiệu nghiêm trọng; mở rộng và công nhận các tổ chức giám định sở hữu trí tuệ độc lập…

Còn ông Phạm Trường Giang, Tổng giám đốc CP EuroHouse Việt Nam có nhắc đến vụ việc công ty đang bị xâm phạm kiểu dáng công nghiệp.

Theo ông Giang, việc xử lý vi phạm còn phụ thuộc nhiều vào chứng cứ bắt quả tang hàng hóa vi phạm. Điều này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp vi phạm vẫn lách luật bằng cách thay đổi địa điểm sản xuất, phân phối nhỏ lẻ để tránh bị bắt quả tang. Doanh nghiệp bị xâm phạm dù có đủ chứng cứ giám định khoa học vẫn gặp khó trong việc bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Vì vậy, ông Giang đề xuất cần tăng mức xử phạt, mức hành vi; thiết lập cơ chế “biện pháp khẩn cấp tạm thời” để giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp; tăng cường vai trò phối hợp liên ngành…