Kết nối, chia sẻ và tăng cường hợp tác đẩy nhanh xanh hóa của Việt Nam

MUFG N0W (Net Zero World) nằm trong chuỗi nền tảng kết nối và chia sẻ tư tưởng lãnh đạo ESG hàng đầu của Ngân hàng MUFG. MUFG N0W đã thu hút khu vực công và tư nhân nhằm giải quyết những thách thức và cơ hội phát triển bền vững của châu Á.

Lần đầu tiên diễn ra tại Việt Nam, Hội nghị Net Zero World đã khai mạc tại Hà Nội vào tháng 5/2024, quy tụ khoảng 160 nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách, khách hàng, chuyên gia trong ngành và đối tác để thảo luận về hành trình không phát thải ròng của Việt Nam.

Hội nghị đã thảo luận về những vấn đề quan trọng nhằm đạt được tiến bộ hơn nữa trong việc xanh hóa hệ thống năng lượng của Việt Nam, thúc đẩy phát triển công nghệ và huy động nguồn tài chính bền vững thông qua các chính sách hỗ trợ. Trung tâm Truyền thông, Bộ Tài nguyên và Môi trường hợp tác với MUFG Bank tổ chức sự kiện này.

Trong bài phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhấn mạnh rằng chuyển đổi xanh chỉ có thể thực hiện khi có sự tham gia của tất cả các cấp, ngành, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Việt Nam đã có những bước tiến ấn tượng trong hành trình chuyển đổi năng lượng: thứ hạng toàn cầu về công suất lắp đặt năng lượng mặt trời đã tăng từ thứ 196 lên thứ 8 trong mười năm qua và dẫn đầu tất cả các quốc gia ASEAN về tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng.

“Việc triển khai các nguồn lực tài chính một cách công bằng và hợp lý là rất quan trọng và chính sách tài chính quốc gia của Việt Nam sẽ cần phản ánh không chỉ mục tiêu phát thải ròng bằng không mà còn phải phù hợp với đặc điểm, yêu cầu của từng giai đoạn phát triển của đất nước", ông Dũng nói.

Trong phần phát biểu khai mạc, ông Masakazu Osawa, Tổng Giám đốc điều hành Ngân hàng MUFG khu vực Châu Á Thái Bình Dương, nhấn mạnh việc cần phải hành động khẩn cấp để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. “Trong khi châu Á là khu vực tăng trưởng nhanh nhất trên toàn cầu, chúng ta cũng là khu vực chịu thiệt hại nhiều nhất do hiện tượng nóng lên toàn cầu. Theo một báo cáo gần đây của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cho biết, trong năm 2023, châu Á vẫn là khu vực hứng chịu nhiều thiên tai nhất trên thế giới do các rủi ro liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước”, ông nói.

“Chúng tôi cũng tin rằng để châu Á giảm phát thải carbon, chúng ta cần tập trung vào việc tăng cường hợp tác thay vì thoái vốn, trong trường hợp này là thông qua việc chủ động tiếp cận các chính sách quản lý tích cực và hỗ trợ tài chính.”

HUY ĐỘNG TÀI CHÍNH CHUYỂN ĐỔI ĐỂ MỞ KHÓA DÒNG VỐN 

Tài chính là chìa khóa thúc đẩy sự thay đổi. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 14% nguồn tài trợ toàn cầu cho vấn đề khí hậu được dành cho châu Á, không tính Trung Quốc.

Các đại diện cấp cao đã thảo luận về nhiều chủ đề, từ động lực của dòng vốn đến châu Á, kỳ vọng từ hệ thống phân loại xanh sắp tới của Việt Nam; đến vai trò của tài chính kết hợp và việc thực hiện Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) trong nước.

Ông Edward Clayton, Cộng sự cấp cao của PwC, cho rằng dòng vốn chảy vào châu Á, đặc biệt là Việt Nam, được thúc đẩy bởi nhu cầu cơ sở hạ tầng lớn và nhu cầu tài chính xanh. Nhà đầu tư toàn cầu có sự quan tâm mạnh mẽ đối với việc tài trợ cơ sở hạ tầng tái tạo và các dự án xanh. Tuy nhiên, vẫn tồn tại khoảng cách giữa nguồn tài trợ cầu và cung do cơ cấu tổ chức vẫn còn mới mẻ của Việt Nam, điều này cản trở việc tài trợ chuyển đổi nhanh chóng và hiệu quả.

Về việc mở rộng phạm vi có thể được tài trợ trong quá trình chuyển đổi, bà Lý Thu Nga, Trưởng nhóm Hợp phần Cải cách Khu vực Tài chính Xanh của Chương trình Cải cách Kinh tế Vĩ mô/Tăng trưởng Xanh, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) cho biết: “Nhu cầu tài chính chuyển đổi cần tập trung vào các lĩnh vực khử cacbon, phát thải nhiều cacbon và tài trợ cho các hoạt động kinh tế xanh, với sự cân bằng trong việc đạt được tăng trưởng kinh tế và giải quyết các mục tiêu không phát thải carbon”.

Nói về các dự án sẽ được xem xét trong tài trợ chuyển đổi, ông John Rockhold, Chủ tịch Pacific Rim Investment and Management (PRIM) kiêm Trưởng nhóm công tác Điện và Năng lượng, Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), chia sẻ quan điểm về tính chất của các dự án sẽ đảm bảo an ninh năng lượng tại Việt Nam.

Theo ông, than và khí đốt dự kiến ​​sẽ là ưu tiên ngắn hạn, dần dần bị loại bỏ sau năm 2030 thông qua một quá trình chuyển đổi có kế hoạch một cách công bằng và không làm gián đoạn sinh kế. Khả năng vay vốn của các dự án sản xuất điện dự kiến ​​sẽ được cải thiện khi các điều khoản hợp đồng mua bán điện sửa đổi đang được cả khu vực công và tư nhân xem xét.

Chia sẻ những hiểu biết sâu sắc về cách các Tổ chức Tài chính Nhật Bản tài trợ cho quá trình chuyển đổi năng lượng ở châu Á, ông Toru Aguin, Trưởng đại diện Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JBIC) tại Hà Nội, giải thích rằng khí đốt được coi là nguồn năng lượng chuyển đổi và JBIC huy động vốn để hỗ trợ xây dựng và thiết lập các nhà máy điện chạy bằng khí đốt mới tại Việt Nam.

Ông Toru Aguin đã trình bày chi tiết hơn về các rào cản liên quan đến việc truyền tải năng lượng tái tạo, các ràng buộc pháp lý và môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng trong quá trình khử cacbon và đưa ra đề xuất rằng hỗ trợ bên ngoài từ Nhật Bản có thể giúp giảm bớt một số vấn đề này thông qua kinh nghiệm trước đây của đất nước này trong việc phát triển chuỗi cung ứng năng lượng.

GIẢI MÃ CÔNG NGHỆ KHỬ CARBON

Lĩnh vực công nghệ khí hậu của Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng lớn để kết hợp cả sáng kiến ​​chuyển đổi kỹ thuật số và chuyển đổi xanh để mở đường cho hành trình chuyển đổi của quốc gia.

Ông Vũ Minh Lý, Phó Giám đốc, Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE), cho biết: “Với tư cách là cơ quan thường trực JETP (Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng) của Chính phủ, Ban Thư ký đã xây dựng và ban hành kế hoạch hành động để triển khai JETP, bao gồm nhiều nội dung quan trọng như hoàn thiện thể chế, thúc đẩy quá trình chuyển đổi từ điện than sang năng lượng sạch (theo Quy hoạch điện VIII), xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm, và hợp tác quốc tế là chìa khóa để đạt được mục tiêu Net Zero vào năm 2050".

Ông Lý cho biết các doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp toàn cầu tại Việt Nam đặc biệt quan tâm đến chuyển đổi xanh, đồng thời cho biết thêm Quốc hội Việt Nam đã ban hành Luật Bảo vệ Môi trường mới vào năm 2020 với thông điệp chính là chuyển đổi từ nền kinh tế tuyến tính sang nền kinh tế tuần hoàn. Khẳng định tiềm năng lớn của Việt Nam về thị trường tín chỉ carbon, ông cũng nói rằng để nắm bắt những cơ hội này cho Việt Nam, nhiều Bộ ban ngành đang phối hợp phát triển Thị trường Carbon thí điểm ở Việt Nam vào năm 2025 và chính thức vận hành vào năm 2028.

Theo bà Suji Kang, Tổng Giám đốc Liên minh Năng lượng sạch Châu Á (ACEC), liên minh gồm các bên mua năng lượng tái tạo hàng đầu thế giới, đã chia sẻ những ví dụ về chính sách của chính phủ thúc đẩy phát triển bền vững từ các quốc gia như Nhật Bản, Singapore và Hàn Quốc. Các quốc gia này đưa ra các lựa chọn mua năng lượng tái tạo trực tiếp cho các doanh nghiệp và khuyến khích các nhà đầu tư tài trợ cho các dự án năng lượng tái tạo. Ở Việt Nam, những nỗ lực tương tự cũng đang được thực hiện để triển khai cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp dưới sự giám sát và quy định của chính phủ.

Chia sẻ về chiến lược mạnh mẽ của tập đoàn Mitsubishi Heavy Industries (MHI) nhằm trung hòa cacbon trong chuỗi giá trị vào năm 2040 gồm phát thải Phạm vi 1, 2 và 3, ông Shunta Sakamoto, Tổng Giám đốc khu vực, cho biết các giải pháp chính liên quan đến việc sử dụng năng lượng khí đốt để có thể giảm đáng kể lượng khí thải CO2 so với than và áp dụng các hệ thống phát điện nhỏ hoạt động bằng 100% khí tự nhiên. Trong khi ủng hộ công nghệ mới như thu giữ carbon, hydro và amoniac, ông thừa nhận rằng những công nghệ mới này không phải là những lựa chọn ngay lúc này vì chúng chưa sẵn có trên quy mô lớn.

Trao đổi về khái niệm Năng lượng là dịch vụ (EaaS), ông Tôn Quân, Giám đốc Keppel EaaS Việt Nam, cho biết, EaaS được xây dựng dựa trên bốn yếu tố chính: cung, cầu, khử cacbon và quản lý năng lượng. Với nhu cầu năng lượng của Việt Nam tăng cao trong tương lai, việc quản lý năng lượng hiệu quả và sử dụng năng lượng tái tạo sẽ rất quan trọng để quản lý lượng khí thải của quốc gia. Là một phần trong cam kết của Keppel về ESG, công ty đang hợp tác với các đối tác để tạo tín chỉ carbon và nhập khẩu tài nguyên tái tạo từ các quốc gia như Lào và Campuchia.

Ông Shintaro Suzuki, Giám đốc kiêm Giám đốc kinh doanh khu vực APAC của Zeroboard, đã giới thiệu các giải pháp cho doanh nghiệp trong việc đối phó với những thách thức liên quan đến việc tính toán, quản lý, giám sát và công bố lượng phát thải khí nhà kính (GHG).

Để các công ty giảm lượng khí thải carbon ra môi trường, trước tiên họ cần phải đo lượng khí thải GHG và xác định đâu là nguồn phát thải chủ yếu từ Phạm vi 1, 2 hay 3. Sau đó, Zeroboard sẽ xây dựng phát triển một chiến lược để giảm phát thải trên các lĩnh vực góp phần vào lượng phát thải chủ yếu.

CẦN THÊM CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ VÀ TĂNG CƯỜNG QUAN HỆ ĐỐI TÁC CÔNG TƯ

Hội nghị cũng được nghe ông Masamichi Kono, Cố vấn cấp cao của Ngân hàng MUFG, Nguyên Thứ trưởng Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản phụ trách các vấn đề quốc tế, cung cấp cái nhìn tổng quan về các nỗ lực của MUFG đối với phát triển bền vững, bao gồm cam kết nâng mục tiêu tài chính bền vững lên 100 nghìn tỷ Yên đến năm 2030.

Để mục tiêu xanh hóa hệ thống năng lượng đạt nhiều kết quả tích cực hơn nữa thì vai trò của chính phủ trong việc hoàn thiện chính sách của Việt Nam sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc thu  các nhà đầu tư và tài chính tư nhân, “Tham vọng chuyển đổi theo Quy hoạch điện VIII của Việt Nam là chuyển đổi cơ cấu năng lượng của mình sang các nguồn bền vững hơn, các nhà hoạch định chính sách nắm giữ vai trò lớn trong việc điều tiết từ Luật Đầu tư đến khuôn khổ Hợp đồng mua bán điện. Điều này tạo niềm tin lớn hơn vào sự cởi mở của Việt Nam trong việc thu hút đầu tư vào ngành điện và các loại hình tài chính xanh khác”.

“Đối với MUFG, chúng tôi đã sử dụng mạng lưới toàn cầu của mình để thu hút các bên liên quan chính trên toàn thế giới nhằm không chỉ huy động vốn mà còn thúc đẩy hợp tác và trao đổi kiến ​​thức. Chúng tôi đã lên tiếng ủng hộ Châu Á thông qua các tổ chức toàn cầu như GFANZ và là bên tham gia vào các sáng kiến ​​khử cacbon quan trọng ở Châu Á, chẳng hạn như dự án JET-P tại Việt Nam. Chúng tôi cũng là thành viên của Cộng đồng Châu Á không phát thải (AZEC), nhằm thúc đẩy hợp tác không phát thải ròng giữa các nước châu Á, đặc biệt là học hỏi kinh nghiệm khử cacbon của Nhật Bản”, ông nói.

Ông Kojima Masao, Tổng phụ trách khu vực Việt Nam, Giám đốc chi nhánh TP Hà Nội, cho biết thêm: “Thông qua các giải pháp tài chính ESG toàn diện của MUFG, các doanh nghiệp có thể đóng góp tích cực hơn trong hành trình phát triển bền vững của Việt Nam. Với thành tích mạnh mẽ về tài trợ ESG và kinh nghiệm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và năng lượng sạch, MUFG cùng với đối tác chiến lược VietinBank sẽ tiếp tục sát cánh với khách hàng để hỗ trợ các cam kết và mục tiêu ESG của họ.

Từ tháng 4 năm 2024, MUFG Việt Nam chính thức đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Nhóm công tác Ngân hàng (BWG), một trong những nhóm hoạt động tích cực nhất thuộc Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF). Hiệp hội nhằm mục đích đóng góp vào những thay đổi tích cực của ngành ngân hàng Việt Nam và ủng hộ tăng cường quan hệ đối tác của khu vực công và tư nhân cũng như hoàn thiện khung pháp lý phục vụ chương trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam".