Nghị định xử phạt trong lĩnh vực tài sản mã hóa sắp được trình Chính phủ

Phó chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, ông Bùi Hoàng Hải, cho biết thông tin trên tại Diễn đàn Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026 với chủ đề “Bứt phá trên nền tảng mới” do Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) và Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance tổ chức chiều 12/12.

Theo ông Hải, năm 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng khi nền móng của thị trường tài sản mã hoá được hình thành và vận hành. Việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 05 về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam đã tạo khung pháp lý đầu tiên cho thị trường tài sản mã hoá, mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp cận các xu hướng đổi mới của tài chính toàn cầu theo cách chủ động và có kiểm soát.

“Bộ Tài chính đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan để xây dựng văn bản hướng dẫn, hoàn thiện cơ chế phối hợp và quản lý thị trường này”, ông Hải cho hay.

Cũng theo Phó chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, việc phát triển thị trường tài sản mã hoá không chỉ dừng ở xây dựng sàn giao dịch, mà còn phải tạo dựng một hệ sinh thái an toàn và hoàn chỉnh, trong đó các tổ chức cung cấp dịch vụ phải đáp ứng yêu cầu cao về năng lực tài chính, công nghệ và quản trị rủi ro; nhà đầu tư cũng phải nâng cao trách nhiệm khi tham gia.

Trong bối cảnh các hành vi lừa đảo và lợi dụng tài sản mã hoá gia tăng, cơ quan quản lý đang triển khai các biện pháp kiểm soát mạnh mẽ. “Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã hoàn thành dự thảo nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này; dự kiến hoàn thành thủ tục để trình Chính phủ trong một hai tháng tới” ông Hải thông tin.

Ngoài ra, ông Hải cũng cho biết Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ phối hợp với các bộ, ngành để kiểm soát rủi ro, phòng chống rửa tiền, đảm bảo an toàn và an ninh tài chính. Với cách tiếp cận từng bước nhưng chắc chắn, kỳ vọng thị trường tài sản mã hoá tại Việt Nam sẽ phát triển lành mạnh, phù hợp điều kiện kinh tế và phát huy được tiềm năng.

Cũng tại sự kiện trên, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam kiêm Chủ tịch Công ty 1Matrix, cho rằng Việt Nam đang dần hình thành khung pháp lý cho một lớp tài sản mới, đó là tài sản số. Đây được xem là động lực mới cho nền kinh tế, với sự chuyển dịch mạnh mẽ từ khung pháp lý đến hạ tầng công nghệ.

Theo ông Trung, hành trình hoàn thiện khung pháp lý của tài sản số tại Việt Nam đã có những bước tiến rõ rệt. Cột mốc quan trọng nhất là Nghị quyết 57-NQ/TW lần đầu tiên đưa công nghệ blockchain vào nghị quyết, từ đó mở đường sự ra đời của các văn bản hành pháp tiếp theo.

Hiện nay, khung pháp lý về tài sản số đang tiếp tục được định hình rõ nét qua Luật Công nghiệp Công nghệ số (dự kiến có hiệu lực từ 1/5/2026) và Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm sàn giao dịch tài sản mã hóa.

Điểm đột phá trong Luật Công nghiệp Công nghệ số là việc lồng ghép tài sản số vào Bộ luật Dân sự, phân tách rõ ràng hai loại hình dựa trên mục đích sử dụng và công nghệ. Trong đó, tài sản ảo được tham chiếu theo Quyết định 194 (về danh sách xám/phòng chống rửa tiền) còn tài sản mã hóa được tham chiếu để ứng dụng cho khu vực khởi nghiệp sáng tạo và định hướng công nghệ.

Trong khi đó, Nghị quyết 05 đã lập ra hành lang pháp lý, giống như một “chợ” với 5 sàn giao dịch thí điểm, với quy mô vốn khoảng 10.000 tỷ đồng mỗi sàn. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhiều khả năng sẽ ưu tiên các loại tài sản an toàn, điển hình là xu hướng token hóa tài sản thực (Real World Assets - RWA), trong khi các mô hình rủi ro hơn như quỹ ETF hay phái sinh có thể chưa được áp dụng ngay.

Để tài sản số, tài sản mã hóa thực sự trở thành nguồn vốn cho nền kinh tế, theo ông Trung, vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Thực tế, mặc dù pháp lý đang đi đúng hướng, nhưng công nghệ và nguồn nhân lực lại là những khoảng trống lớn.

Ông Trung dẫn chứng, các vụ hack sàn giao dịch (như tại Hàn Quốc) không chỉ do lỗi phần mềm mà còn do lỗ hổng mô hình toán học, cho phép tin tặc giải mã hành vi mà không cần biết khóa bảo mật. Chưa kể, lưu ký tài sản số khác hoàn toàn lưu ký chứng khoán truyền thống. Nó bao gồm cả lưu ký "off-chain" (ngoài chuỗi) và "on-chain" (trên chuỗi).

Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam nhìn nhận hiện tại chưa có sàn giao dịch nào tại Việt Nam thực sự sở hữu đủ nhân lực và công nghệ để đảm bảo an toàn cho nghiệp vụ lưu ký phức tạp này. Theo ông, việc hình thành khung pháp lý cho tài sản số và thí điểm các sàn giao dịch là bước đi chiến lược để Việt Nam huy động nguồn vốn mới.

Tuy nhiên, theo ông Trung, để hiện thực hóa mục tiêu này một cách an toàn và hiệu quả, bên cạnh hành lang pháp lý (Nghị quyết 05, Luật Công nghiệp Công nghệ số), Việt Nam cần tập trung giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và đầu tư nghiêm túc vào hạ tầng công nghệ bảo mật, đặc biệt là công nghệ lưu ký.