Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, người vừa giành thêm một nhiệm kỳ cầm quyền thứ ba, sẽ đối mặt với một thế cân bằng mong manh khi ông có cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào tuần tới. Cuộc gặp này diễn ra giữa lúc Tokyo đang cố tránh để xảy ra một cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ - hãng tin CNBC cho hay.

Đầu tháng này, ông Trump phát tín hiệu cảnh báo có thể áp thuế bổ sung 25% lên xe hơi và phụ tùng ôtô nhập khẩu từ Nhật Bản. Lời cảnh báo này được xem như một công cụ mặc cả để Washington giành được điều mà họ muốn có từ lâu với Tokyo - một thỏa thuận tự do mậu dịch (FTA).

Mỹ muốn FTA, nhưng Nhật thì không

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng Nhật Bản lại không muốn có thỏa thuận thương mại song phương với Mỹ và đang tìm ra những cách khác để "xoa dịu" ông Trump.

"Tôi nghĩ không có lý do gì để Nhật Bản xem nhẹ sự cảnh báo của ông Trump", ông Tobias Harris, Phó chủ tịch Teneo Intelligence, nhận định. "Bởi vậy, giờ đây Nhật Bản sẽ phải lựa chọn giữa hoặc có một số nhượng bộ với Mỹ về quyền tiếp cận thị trường, hoặc ngồi vào bàn đàm phán FTA".

Vấn đề này được dự báo sẽ là chủ đề chính trong cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Nhật dự kiến diễn ra tại New York vào ngày 26/9.

Nếu được áp, thuế quan Mỹ sẽ gây tổn thất lớn cho kinh tế Nhật Bản, bởi xe hơi - mặt hàng đóng góp khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này - sẽ là sản phẩm "chịu trận" đầu tiên. Một hàng rào thuế quan của Mỹ đối với hàng Nhật cũng sẽ gây thiệt hại chính trị cho ông Abe, người vốn tự xem mình có mối quan hệ thân thiết với ông Trump - theo đánh giá của chuyên gia Harris.

Nếu ông Trump hành động như cảnh báo, ông Abe sẽ rơi vào một tình huống buộc phải trả đũa tương xứng, và điều đó sẽ đẩy mối quan hệ song phương Mỹ-Nhật xuống mức thấp. Đó chính là những gì đang diễn ra hiện nay giữa Mỹ với Trung Quốc, khi hai bên "ăn miếng trả miếng" bằng cách áp thuế lên hàng hóa của nhau.

"Một tình huống như vậy chắc chắn là điều mà ông Abe muốn tránh" ông Harris phát biểu.

Theo số liệu của cơ quan thống kê Mỹ, Nhật Bản hiện là quốc gia có thặng dư thương mại lớn thứ ba với Mỹ, sau Trung Quốc và Mexico.

"Một mức thuế 25% áp lên xe hơi và phụ tùng ôtô xuất khẩu của Nhật Bản sẽ khiến lợi nhuận của các hãng xe Nhật giảm khoảng 50%", ông Jesper Koll, Giám đốc điều hành (CEO) của Wisdom Tree Japan KK, cảnh báo. "Đó là một mối đe dọa lớn từ bên ngoài mà Nhật Bản đang đối mặt và ông Trump thừa biết điều đó. Ông ấy đang mặc cả ở vị thế cao hơn".

Lựa chọn của ông Abe

Theo giới chuyên gia, có nhiều nhượng bộ mà Tokyo có thể đưa ra với Washington.

Ông Trump "muốn được nhìn nhận như một người thắng cuộc, nên vấn đề nằm ở chỗ ông Abe có thể đưa ra đề nghị gì để khiến ông Trump trông như người thắng", ông Koll nói, và phát biểu thêm rằng "Nhật Bản có nhiều lựa chọn có thể đưa ra để ông Trump được xem là thắng".

Chẳng hạn, Nhật Bản có thể mua thêm những mặt hàng xuất khẩu Mỹ như đậu tương, thịt bò và thiết bị quốc phòng. Một gói nhượng bộ về nông nghiệp có thể giúp ông Trump ghi điểm với cử tri là nông dân của Mỹ trước thềm cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11.

"Đó có thể là dạng thỏa thuận mà chính quyền ông Trump sẽ chấp nhận để chuyển sang các vấn đề khác, nhất là khi Mỹ và Nhật Bản đều đang muốn đoàn kết để chống lại Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)" - ông Harris phát biểu.

Ngoài ra, ông Abe cũng có mở một quỹ để Nhật rót vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng của Mỹ - theo ông Koll.

Một số nhà phân tích lạc quan rằng Mỹ và Nhật Bản sẽ tìm được giải pháp, bởi đây là hai quốc gia có mối quan hệ liên minh chặt chẽ lâu năm.

Theo một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington, mối quan hệ gần gũi giữa hai bên có thể giúp giải quyết những khác biệt trong chính sách thương mại.

Ngoài ra, CSIS cũng cho rằng Nhật Bản có một số thế mạnh mặc cả: "Kinh nghiệm và cam kết của ông Abe về tăng cường liên minh Mỹ-Nhật có thể giúp định hình chính sách của Mỹ trong khu vực".

Ở thời điểm hiện tại, nhiều nhà quan sát cho rằng ông Trump sẽ không "ra tay" ngay với Nhật Bản. "Có vẻ ông ấy còn mải đấu với Trung Quốc và giải quyết các vấn đề trong nước", chuyên gia kinh tế trưởng Takuji Okubo thuộc Japan Macro Advisors phát biểu. "Nguy cơ chiến tranh thương mại Mỹ-Nhật là tương đối thấp, nên tôi cho rằng Nhật Bản tương đối an toàn".