Tuy nhiên, có một thực tế là nhiều người quan niệm rằng ăn chay là chỉ cần ăn rau, không có chế độ cân bằng nên sau một thời gian ăn họ đã bị rối loạn chuyển hóa, thiếu chất dinh dưỡng sức khỏe yếu đi và mắc nhiều bệnh trong đó có ung thư. Để tránh điều này chúng ta cần áp dụng ăn chay thực dưỡng.Thực dưỡng là gì?Chúng ta có thể hiểu "thực" là chế độ ăn uống sinh hoạt, còn từ "dưỡng" là dưỡng sinh . Như vậy có thể hiểu đơn giản thực dưỡng là cách sống, đường lối ăn uống, sinh hoạt đúng quy luật để cơ thể khỏe mạnh và tinh thần minh mẫn. Vậy ăn chay thực dưỡng là chế độ ăn lành mạnh với các loại thực vật thuận theo tự nhiên, cân bằng dinh dưỡng, thông qua thức ăn để con người đạt được sự cân bằng âm dương, có được sức khỏe tốt, tinh thần tốt.Ông bà ta vẫn thường dạy: "Bệnh từ miệng mà vào, họa từ miệng mà ra". Chúng ta bị bệnh bởi vì chúng ta đã ăn uống, sinh hoạt sai lầm, không thuận tự nhiên. Vì vậy thực dưỡng chú trọng hướng dẫn chúng ta điều chỉnh lại cách ăn uống, sinh hoạt đúng quy luật nhờ đó cơ thể khỏe mạnh và tự chữa lành mọi bệnh tật.Bà Phạm Minh Hương – Chủ tịch VNDIRECT - người đã ăn chay trường 10 năm có chia sẻ: "Thực dưỡng là ăn thuận thiên nhiên, mùa nào thức đấy, ăn những gì có xung quanh mình. Thực dưỡng không chỉ là ăn chay sạch mà là lối sống thuận tự nhiên để khôi phục lại năng lực trực giác của mình.""Chữa bệnh bằng thực dưỡng không phải là thức ăn giúp mình chữa bệnh, mà là do mình ăn đúng để cơ thể được nghỉ ngơi. Khi mình ăn đúng, thuận tự nhiên thì bác sĩ bên trong – cơ chế tự chữa lành của bản thân sẽ tự biết chỗ nào bệnh để chữa trị." – Bà Hương cho biết.Cái cốt trong phương pháp ăn chay thực dưỡng chính là sự kết hợp hài hòa âm dương. Tính âm trong món ăn chay thực dưỡng là dầu tinh luyện có sự tham gia các các thành phần hóa học, thực phẩm có nhiều phụ gia, mì chính, đường kính trắng đường tinh luyện. Và tính dương là rau của quả đúng mùa vụ.
Từ sự cân bằng trong ẩm thực con người sẽ tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống. Có thể nói thực dưỡng không bó hẹp trong các loại ngũ cốc mà nó còn được mở rộng ra các loại rau củ thuần, canh tác hữu cơ, đúng thời vụ. Ăn chay thực dưỡng khác với ăn chay thông thường ở chỗ là thực phẩm trong chay thực dưỡng phải là thực phẩm hữu cơ, đúng thời vụ.Ăn như thế nào?Nhiều người hiểu nhầm rằng cứ ăn gạo lứt muối mè là tốt, không cần để ý đến bản thân mà chỉ chăm chăm áp dụng công thức đọc trên mạng, trên sách. Ngũ cốc là thức ăn quân bình lý tưởng nhất, nhưng phần lớn chúng ta chỉ đang ăn những thức ăn ở hai đầu của sự quân bình âm dương. Thực phẩm sạch chỉ là một phần mà quan trọng là bạn phải ăn đúng. Bởi vì dù ăn sạch mà sai thì thực phẩm sạch cũng sẽ thành rác trong cơ thể và còn ảnh hưởng đến sức khỏe.Những phản ứng cực mạnh sẽ xảy ra nếu chúng ta bỗng nhiên quay ngoắt sang một chế độ ăn uống hà khắc, cơ thể bắt buộc phải cố điều chỉnh lại bộ máy tiêu hóa suốt cả ngày lẫn đêm, gây sốc dữ dội cho hệ thần kinh và cơ thể thiếu hụt nhiều chất dinh dưỡng. Phải hiểu được nguyên lý âm dương ẩn sau cách ăn thực dưỡng mới thực hiện thành công phương pháp thực dưỡng. Sự cân bằng về âm dương trong ăn chay được biểu hiện thông qua các yếu tố sau:

- Thứ nhất, thực phẩm cân bằng với thực phẩm. Các thực phẩm mang tính "âm" nhiều (rau củ) thì nên kết hợp với các thực phẩm giàu tính "dương" (ngũ cốc) để bổ sung cho nhau.- Thứ hai, cách chế biến cân bằng với cách chế biến: Nên sử dụng ít nhất là 2 cách chế biến khác nhau cho mỗi bữa ăn để đạt được sự cân bằng về âm dương. Ví dụ một bữa ăn không thể chỉ ăn toàn các món hấp mà nên kết hợp giữa các món chiên, xào, hấp, luộc…- Thứ ba, cách chế biến cân bằng với thực phẩm: Thực phẩm và cách chế biến nên có tính trái ngược nhau để bổ sung, điều hòa cho nhau. Ví dụ thực phẩm nhiều tính "âm" như rau củ thì nên dùng cách chế biến "dương" như nướng, xào… và ngược lại.Với thực dưỡng, không chỉ để ý mỗi ăn cái gì mà việc ăn như thế nào cũng rất quan trọng. Để ăn chay thực dưỡng đúng cách, bạn cần cách hấp thu thức ăn với phong thái nhẹ nhàng, ăn chậm và nhai kỹ. Một điều tưởng chừng như rất đơn giản nhưng chúng ta lại phạm phải rất nhiều do làm nhiều việc một lúc như vừa xem tivi, vừa ngồi máy tính làm việc vừa ăn. Điều này khiến cho các cơ quan tiêu hóa không tập trung làm việc, dẫn đến việc thức ăn không tiêu hóa hết còn gây hại cho cơ thể. Chỉ khi chúng ta ăn bằng sự thưởng thức thì mới huy động được sự hợp nhất của cơ thể, sự hài hòa của các giác quan, các tuyến nội tiết… Như thế, bộ máy cơ thể mới tận dụng được tối đa nguồn năng lượng từ thức ăn mang lại để nuôi dưỡng cơ thể và đào thải chất độc.
Ăn chay thực dưỡng không phải là theo công thức nhất định mà do sự cảm nhận của cơ thể từng người để điều chỉnh sao cho hợp lý. Chay thực dưỡng về mặt nào đó lại là một nghệ thuật sống, với hiểu biết rằng không có quy luật tuyệt đối nào tồn tại hoặc được tuân theo mãi mãi, chúng ta cần nhận biết sự biến dịch không ngừng. Phương pháp thực dưỡng được đặt nền tảng trên sự nhận thức rằng chỉ có bạn mới là chủ nhân đích thực của bản thân. Thực dưỡng không phải là một khoa học mà là sự tích lũy sự hiểu biết. Hiểu biết chỉ có ý nghĩa khi nó giúp chúng ta sức khỏe và hạnh phúc.