Công ty Nhật Bản sẽ mua lại 100% cổ phiếu thường của US Steel, đồng thời chuyển cho Chính phủ Mỹ một số “cổ phiếu vàng” theo thỏa thuận an ninh quốc gia mà hai công ty ký với Washington.

Nippon Steel thông báo hoàn tất thương vụ trên vào đêm muộn ngày 18/6 theo giờ Mỹ. US Steel hủy niêm yết khỏi sàn giao dịch chứng khoán New York sau khi trở thành một phần của Nippon Steel North America - một chi nhánh của Nippon Steel, đặt trụ sở tại New York. Công ty Mỹ sẽ giữ nguyên trụ sở chính tại Pittsburgh, bang Pennsylvania.

“Nippon Steel vui mừng mở ra một chương mới trong lịch sử lâu đời của U.S. Steel, được xây dựng dựa trên các khoản đầu tư, việc chuyển giao công nghệ tiên tiến và nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ quản lý và nhân viên của cả hai công ty”, ông Eiji Hashimoto, CEO của Nippon Steel, cho biết trong thông cáo báo chí ngày 18/6.

Theo tờ báo Nikkei Asia, thương vụ trên củng cố vị thế của Nippon Steel là nhà sản xuất thép lớn thứ tư thế giới và được hoàn tất không lâu sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hủy bỏ quyết định chặn thương vụ này của người tiền nhiệm Joe Biden.

“Hôm nay là một ngày trọng đại đối với nước Mỹ, cộng đồng và ngành công nghiệp thép của Mỹ”, ông Dave Burritt, CEO của U.S. Steel, phát biểu trong một tuyên bố. “U.S. Steel sẽ tiếp tục phát triển tại Mỹ và đặt trụ sở tại Pittsburgh. Với quan hệ đối tác với Nippon Steel, chúng tôi sẵn sàng phát triển mạnh mẽ và lớn hơn nữa với các khoản đầu tư mang lại sự thay đổi, công nghệ tiên tiến và tạo ra việc làm lương cao trên khắp nước Mỹ”.

Theo thỏa thuận an ninh quốc gia mà Nippon Steel và US Steel ký kết với Chính phủ Mỹ, hai bên sẽ thực hiện các khoản đầu tư trị giá khoảng 11 tỷ USD tại Mỹ từ nay tới năm 2028, bao gồm một dự án mới, đồng thời thực hiện các cam kết sản xuất và thương mại tại Mỹ. Nippon Steel cũng đồng ý không di dời trụ sở chính của US Steel khỏi Pittsburgh và không đổi tên công ty này.

Nippon Steel sẽ trao “cổ phần vàng” cho Chính phủ Mỹ, theo đó Tổng thống Mỹ hoặc người được ông ủy quyền sẽ tham gia vào “các quyết định liên quan tới việc đóng cửa hoặc dừng các cơ sở sản xuất hiện tại của US Steel tại Mỹ, các vấn đề liên quan tới thương mại, lao động và chuỗi cung ứng bên ngoài nước Mỹ”.

Chính phủ Mỹ cũng sẽ có quyền bổ nhiệm một giám đốc độc lập vào ban giám đốc của US Steel. Ngoài ra, phần lớn thành viên ban giám đốc của công ty này sẽ là người Mỹ, bao gồm các vị trí cấp cao nhất như CEO.

Để xoa dịu các mối quan ngại liên quan tới luật chống độc quyền của Mỹ, Nippon Steel đã chuyển nhượng cổ phần tại AM/NS Calvert - một nhà sản xuất tấm thép có trụ sở tại tiểu bang Alabama (Mỹ) - cho đối tác liên doanh châu Âu là ArcelorMittal với giá 1 USD.

Nippon Steel lần đầu công bố kế hoạch mua lại US Steel vào tháng 12/2023, nhưng sau đó nhanh chóng vấp phải sự phản đối của các công đoàn đại diện cho người lao động ngành thép Mỹ và các vấn đề chính trị vào năm bầu cử tổng thống Mỹ 2024. Đầu năm nay, trước khi rời nhiệm sở, ông Biden đã ra quyết định chặn thương vụ này, khiến Nippon Steel phải đáp trả bằng việc đâm đơn kiện vị cựu Tổng thống.

“Công đoàn sẽ vẫn tồn tại. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi, buộc Nippon Steel phải thực hiện các cam kết của mình. Chúng tôi sẽ sử dụng những công cụ mạnh mẽ nhất mà người lao động có thể chống lại các tập đoàn toàn cầu: Đó là thương lượng tập thể”, ông David McCall, chủ tịch quốc tế của tổ chức công đoàn United Steelworkers, cho biết trong một tuyên bố ngày 18/6.

Ông McCall gọi “cổ phần vàng” dành cho ông Trump là “quyền lực quá mức của một cá nhân đối với một tập đoàn”.

Nippon Steel xem thương vụ mua lại US Steel là một ưu tiên hàng đầu cho mục tiêu tăng trưởng trung và dài hạn. Dự báo nhu cầu thép tại Mỹ sẽ tiếp tục tăng lên trong thời gian tới nhờ sự phát triển của lĩnh vực sản xuất xe điện và việc nâng cấp cơ sở hạ tầng công cộng. Điều này trái ngược với tại Nhật, nơi nhu cầu thép được dự báo sẽ giảm do dân số giảm.

Mức thuế quan 50% với toàn bộ thép nhập khẩu của ông Trump - tăng lên từ mức 25% trước đó - khiến việc xuất khẩu thép sang Mỹ trở nên đắt đỏ. Với Nippon Steel, điều này càng khẳng định tầm quan trọng và cấp thiết của thương vụ mua lại nhà sản xuất Mỹ.

Theo dự báo, với thương vụ này, sản lượng thép thô hàng năm của Nippon Steel sẽ tăng lên 57,82 triệu tấn từ mức 43,64 triệu tấn hiện tại. Điều này giúp tập đoàn Nhật cạnh tranh tốt hơn với nhà sản xuất lớn ba thế giới là Ansteel Group của Trung Quốc - công ty có sản lượng 59,55 triệu tấn năm 2024.

Tuy nhiên, các nhà phân tích bày tỏ quan ngại về gánh nặng tài chính của Nippon Steel khi thực hiện thương vụ cũng như các cam kết đầu tư mới.

“Chúng tôi dự báo chi phí đầu tư của Nippon Steel sẽ tăng lên trong thời gian tới do thương vụ mua lại US Steel, cũng như các khoản đầu tư mới sau thương vụ và đầu tư vào cơ sở sản xuất tại Nhật”, nhà phân tích Yuji Matsumoto tại ngân hàng Nomura, nhận xét trong một báo cáo gần đây.

Ngoài chi phí đầu tư, các nhà phân tích tại Jefferies lo ngại về quá trình hợp nhất hai công ty sau thương vụ.

“Chúng tôi cho rằng năng lực vận hành một doanh nghiệp có quy mô lớn như vậy của Nippon Steel còn hạn chế”, một báo cáo của Jefferies nhận xét. “Các thương vụ thành công của Nippon Steel ở bang Alabama, Mỹ và ở Ấn Độ có được nhờ sự hỗ trợ của nhà sản xuất thép Luxembourg  ArcelorMittal. Thương vụ mua lại G/GJ Steel ở Thái Lan không có sự hỗ trợ như vậy gần như đã lập tức thua lỗ sau khi hoàn tất mua lại”.