Quỹ Nhà ở quốc gia là nhiệm vụ cấp thiết, áp lực lớn nhưng phải thực hiện

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa chủ trì cuộc họp nghe báo cáo, cho ý kiến đối với Dự thảo Nghị định về thành lập và tổ chức hoạt động của Quỹ nhà ở quốc gia và biện pháp thi hành Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

GIÚP NGƯỜI DÂN THU NHẬP THẤP CÓ CƠ HỘI TIẾP CẬN NHÀ

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, Dự thảo Nghị định được xây dựng nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, giúp người dân thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận nhà ở phù hợp, đồng thời gắn với mục tiêu thực hiện Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030”. Trong dự thảo, các nội dung về việc thành lập, địa vị pháp lý, mục tiêu, chức năng hoạt động và nguồn vốn của Quỹ Nhà ở quốc gia đã được quy định rõ ràng.

Làm rõ thêm, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết Nghị định được xây dựng nhằm triển khai chính sách thí điểm theo Nghị quyết số 201/2025/QH15. Theo đó, Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ hoạt động theo mô hình phi lợi nhuận, chỉ phục vụ cho thuê, có tư cách pháp nhân và là quỹ tài chính ngoài ngân sách. Quỹ không chi trùng với nhiệm vụ do ngân sách đảm bảo. Nhà nước sẽ cấp vốn điều lệ ban đầu, sau đó huy động thêm từ nhiều nguồn lực khác như địa phương, tài trợ và các dự án liên quan.

Liên quan đến mô hình tổ chức, Bộ Tài chính đánh giá đơn vị sự nghiệp công lập là phù hợp trong điều kiện hiện nay. Tuy nhiên, thực tiễn ở một số địa phương đã có quỹ phát triển nhà ở hoạt động hiệu quả, song mỗi nơi theo một mô hình khác nhau. Điều này đặt ra yêu cầu phải lựa chọn mô hình thống nhất, khả thi trên phạm vi cả nước. Dù vậy, Bộ Tài chính đề nghị Nghị định cần bảo đảm tính linh hoạt cho địa phương, tránh cứng nhắc áp dụng một mô hình duy nhất.

Cũng tại cuộc họp, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường đã chia sẻ kinh nghiệm hoạt động của Quỹ Nhà ở Thành phố Hồ Chí Minh. Cụ thể, sau 20 năm hoạt động, quỹ này hỗ trợ gần 7.000 đối tượng vay vốn mua nhà, giải ngân hơn 3.800 tỷ đồng từ vốn điều lệ 1.600 tỷ đồng, chứng minh được tính hiệu quả và bền vững. Đồng thời, ông Cường đề xuất nên bổ sung nguồn lực từ quỹ nhà tái định cư còn dư thừa, giao địa phương quyền linh hoạt trong huy động vốn, sử dụng tài sản và thực hiện các chính sách nhà ở đặc thù.

Trong khi đó, đại diện Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp cho rằng cơ quan soạn thảo cần tiếp tục làm rõ mô hình tổ chức và vận hành Quỹ Nhà ở quốc gia, phạm vi áp dụng đối với Quỹ trung ương và Quỹ địa phương; bổ sung cơ chế Hội đồng quản lý; quy định rõ việc quản lý vốn, phân biệt nguồn hỗ trợ tự nguyện có mục đích và không có mục đích; cụ thể hóa cơ chế pháp lý về giao đất và thủ tục chuyển giao nhà ở xã hội nhằm bảo đảm tính khả thi, minh bạch khi thực hiện.

CƠ CHẾ QUẢN TRỊ PHẢI THEO HƯỚNG DOANH NGHIỆP, CHẶT CHẼ VÀ HIỆU QUẢ

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh khả năng tiếp cận nhà ở của người lao động vẫn rất khó khăn. Trong khi Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030” dù hoàn thành cũng chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu, nên triển khai chính sách cho thuê nhà ở là thiết thực.

Theo Phó Thủ tướng, Quỹ Nhà ở quốc gia không chỉ là tạo lập nhà ở từ việc mua nhà ở xã hội, nhà ở thương mại, mà còn gắn với việc đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội cho các dự án nhà ở xã hội. Vì vậy, cơ chế vận hành cần nghiên cứu kỹ lưỡng, bài bản và lâu dài, không để rơi vào tình trạng hình thức. Quỹ Nhà ở quốc gia phải tách bạch giữa quỹ nhà và quỹ tài chính ở cả Trung ương và địa phương; có cơ chế thu hút, huy động vốn, phân bổ nguồn lực hợp lý, bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương.

Về mô hình quản lý, Phó Thủ tướng cho rằng không nhất thiết phải lập thêm bộ máy mới, mà có thể giao cho các thiết chế sẵn có như: Quỹ đầu tư phát triển nhà ở tại Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, mặt khác, khuyến khích một số tổ chức như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, doanh nghiệp lớn tham gia xây dựng nhà cho thuê.

Phó Thủ tướng lưu ý cần hết sức cân nhắc về cơ chế quản lý nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao, đủ năng lực quản lý nguồn vốn hàng nghìn tỷ đồng. Cơ chế quản trị phải theo hướng doanh nghiệp, chặt chẽ và hiệu quả, tránh vận hành theo mô hình sự nghiệp cứng nhắc.

Nguồn vốn cho quỹ, theo Phó Thủ tướng, có thể đến từ nhiều kênh: 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại; quỹ nhà tái định cư còn dư thừa; ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương; cũng như nguồn tích lũy từ quá trình cho thuê. Tất cả phải được quy định rõ ràng, vận hành linh hoạt, vốn phải quay vòng, tránh nhà xây xong nhưng không có người thuê, dẫn tới lãng phí.

Song để tạo nguồn lực lâu dài, bền vững, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu phương án sử dụng 20% quỹ đất từ dự án nhà ở thương mại, quỹ nhà tái định cư không dùng đến, và cho phép vốn tích lũy từ hoạt động cho thuê quay vòng trở lại quỹ. Ngoài ra, các khu nhà của Quỹ Nhà ở phải nằm trong quy hoạch đô thị, có hạ tầng đồng bộ, giá thuê phù hợp, và được coi là tài sản công lâu dài.

“Việc thành lập và tổ chức hoạt động của Quỹ Nhà ở quốc gia là nhiệm vụ cấp thiết, áp lực lớn nhưng phải thực hiện trong vài năm tới, bảo đảm thực sự khả thi, gắn với nhu cầu thực tế, có cơ chế quản lý linh hoạt và tránh lãng phí”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.