Trình bày dự thảo Tờ trình dự án Luật tại cuộc họp, bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết việc ban hành Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chính sách đất đai, đồng thời đảm bảo kế thừa, sự ổn định, tính thống nhất của hệ thống pháp luật; tháo gỡ kịp thời những “điểm nghẽn”, vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất, tạo động lực đưa đất nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao, cho phù hợp với yêu cầu quản lý mới.

Dự thảo Luật gồm 3 điều: Điều 1 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai có 29 khoản; Điều 2 quy định chuyển tiếp, gồm 11 khoản; Điều 3 quy định về hiệu lực thi hành của Luật này kể từ ngày 1/1/2026.

MỞ ĐƯỜNG CHO NHỮNG DỰ ÁN GẶP KHÓ KHĂN

Dự thảo Luật đề xuất bổ sung, điều chỉnh một số quy định nhằm tháo gỡ vướng mắc, nâng cao tính khả thi trong thực tiễn. Cụ thể, bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng vào Điều 79. Trong đó, có trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất mà hết thời hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận hoặc hết thời gian gia hạn nếu được gia hạn thời gian hoàn thành thỏa thuận và đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì Nhà nước thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư. 

Đối với quy định trên, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc quy định “Trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất mà hết thời hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận hoặc hết thời gian gia hạn, nếu được gia hạn thời gian hoàn thành thỏa thuận và đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì Nhà nước thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư”, sẽ tháo gỡ được vướng mắc, khó khăn cho hàng ngàn dự án đã đền bù dở dang trong nhiều năm qua.

Theo ông Châu, thực tế có những nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75%, thậm chí trên 95% diện tích đất, hoặc thỏa thuận được trên 75% số lượng người sử dụng đất, nhưng vẫn không thể thỏa thuận được để giải phóng mặt bằng đối với phần diện tích còn lại, nên nhà đầu tư không thể thực hiện dự án, bị chôn vốn, đất đai bị lãng phí, không đưa vào sử dụng được.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng bổ sung trường hợp thực hiện các dự án đầu tư công khẩn cấp phục vụ cho nhiệm vụ chính trị, đối ngoại; dự án trong khu thương mại tự do, trong trung tâm tài chính quốc tế; dự án logistics; dự án hỗn hợp dân cư, đô thị, du lịch, dịch vụ thương mại, văn hóa, thể thao và các mục đích khác; dự án công nghiệp văn hóa và các dự án phát triển kinh tế - xã hội khác do HĐND cấp tỉnh quyết định phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

Đối với nội dung này, đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết đây là một trong những sửa đổi được doanh nghiệp đánh giá cao. Tuy nhiên, vị đại diện đề nghị cân nhắc trường hợp “các dự án phát triển kinh tế - xã hội khác do HĐND cấp tỉnh quyết định phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương”. Bởi, theo quy định tại Hiến pháp, Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định. Bên cạnh đó, cần làm rõ giá đất thu hồi trong trường hợp này sẽ áp dụng theo bảng giá đất hay theo thỏa thuận của doanh nghiệp trước đây, tránh trường hợp phát sinh khiếu kiện về sau.

RÀ SOÁT, ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG KỸ LƯỠNG

Đưa ra quan điểm tại cuộc họp, PGS.TS. Nguyễn Quang Tuyến, Trưởng khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội, đề nghị cần đánh giá tác động kỹ lưỡng, đảm bảo tính khả thi, kiểm soát được của các quy định của dự thảo Luật. 

Trên cơ sở các ý kiến đóng góp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú, Chủ tịch Hội đồng thẩm định, nêu 6 vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó, về phạm vi điều chỉnh, cần tiếp tục rà soát, cố gắng “quét” được tất cả những khó khăn, bất cập của các quy định hiện hành và các nội dung mang tính cấp bách để phát triển kinh tế - xã hội để bổ sung vào dự thảo Luật, đồng thời, đảm bảo không phát sinh những khó khăn, vướng mắc mới.

Đối với các nội dung như: bổ sung 3 trường hợp thu hồi đất; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đấu giá, đấu thầu… cần rà soát, đánh giá tác động kỹ lưỡng và có phương án xử lý. Đặc biệt, chú trọng khâu truyền thống chính sách để làm rõ các quy định của dự thảo Luật.

Mặt khác, có cơ chế kiểm soát, hậu kiểm để hạn chế lạm dụng. Đồng thời, phải đảm bảo sự thống nhất giữa Luật này với những luật có liên quan, đặc biệt là Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Đầu tư, cũng như sự thống nhất trong nội bộ của chính dự thảo Luật với các quy định còn lại của Luật Đất đai hiện hành...