Tăng cường hợp tác toàn cầu ứng phó tội phạm lừa đảo trực tuyến

Chiều 25/10, tại Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an đã tham dự và có bài phát biểu quan trọng tại Tọa đàm cấp cao “Hợp tác toàn cầu trong ứng phó với tội phạm lừa đảo trực tuyến”.

THIỆT HẠI TOÀN CẦU LÊN TỚI HÀNG CHỤC TỶ USD MỖI NĂM

Theo Thứ trưởng Phạm Thế Tùng, thế giới đang bước vào kỷ nguyên số với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, mở ra cơ hội lớn cho kinh tế - xã hội nhưng đồng thời cũng tạo điều kiện cho các loại tội phạm công nghệ cao bùng phát. Trong đó, tội phạm lừa đảo trực tuyến đang là thách thức toàn cầu, diễn biến phức tạp, quy mô ngày càng mở rộng.

Nhiều quốc gia ghi nhận thiệt hại lớn. Tại Mỹ, giai đoạn 2020–2024, Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet (IC3) thuộc FBI nhận hơn 4,2 triệu đơn khiếu nại, với tổng thiệt hại lên đến 50,5 tỷ USD, trong đó lừa đảo trực tuyến chiếm tỷ lệ cao.

Tại Trung Quốc, cùng thời kỳ, Bộ Công an nước này xử lý gần 2 triệu vụ án lừa đảo viễn thông, ngăn chặn hàng tỷ cuộc gọi, tin nhắn và thiệt hại ước tính hơn 150 tỷ USD.

Nhật Bản ghi nhận 3.846 vụ lừa đảo trực tuyến trong năm 2023, thiệt hại khoảng 325 triệu USD, còn Singapore thống kê gần 105.000 vụ trong vòng hai năm rưỡi, gây thiệt hại 1,7 tỷ USD.

Còn tại Việt Nam, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng cho biết cùng với sự phát triển nhanh của chuyển đổi số, tội phạm mạng, đặc biệt là tội phạm lừa đảo trực tuyến, đang gia tăng nhanh chóng, gây thiệt hại lớn và ảnh hưởng đến niềm tin của người dân. Năm 2024, Bộ Công an đã phát hiện hơn 6.000 vụ việc liên quan đến hoạt động lừa đảo trực tuyến, tổng thiệt hại trên 12.000 tỷ đồng.

“Tội phạm lừa đảo xảy ra ở hầu hết các địa phương, chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm hình sự, với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xuyên quốc gia. Các đối tượng thường hoạt động ở khu vực biên giới hoặc từ nước ngoài, khiến công tác điều tra, xử lý gặp nhiều khó khăn”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

BỐN NHÓM THỦ ĐOẠN LỪA ĐẢO TRỰC TUYẾN CHỦ YẾU

Qua công tác điều tra, Bộ Công an xác định bốn nhóm thủ đoạn phổ biến của tội phạm lừa đảo trực tuyến hiện nay.

Thứ nhất, mạo danh cơ quan, tổ chức. Các đối tượng giả danh cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án, hay nhân viên điện lực, thuế… để yêu cầu người dân cung cấp thông tin, cài đặt ứng dụng giả mạo hoặc chuyển tiền xử lý “vụ việc”, từ đó chiếm đoạt tài sản.

Thứ hai, lừa đảo tình cảm. Các đối tượng tạo dựng nhân vật ảo, giả mạo người thành đạt hoặc quân nhân nước ngoài để làm quen, chiếm lòng tin rồi dụ dỗ nạn nhân đầu tư, chuyển tiền hoặc thực hiện hành vi chat sex nhằm quay clip tống tiền.

Thứ ba, lừa đảo đầu tư. Chúng lập các sàn giao dịch tiền ảo, cổ phiếu, vàng… giả mạo, kêu gọi đầu tư sinh lời cao. Khi người chơi nạp số tiền lớn, các sàn bị đánh sập hoặc tài khoản “bốc hơi”.

Thứ tư, phát tán mã độc. Tội phạm gửi các đường link giả mạo ngân hàng, sàn thương mại điện tử hoặc đối tác doanh nghiệp. Khi nạn nhân truy cập, mã độc xâm nhập thiết bị, chiếm quyền điều khiển, đánh cắp dữ liệu và chuyển hướng giao dịch để chiếm đoạt tiền.

Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhận định, các nhóm tội phạm này ngày càng chuyên nghiệp, có sự liên kết quốc tế, thậm chí hình thành “làng nghề” hoặc “tập đoàn” lừa đảo trực tuyến.

ĐỒNG BỘ GIẢI PHÁP, THÚC ĐẨY HỢP TÁC QUỐC TẾ

Trước tình hình phức tạp của loại tội phạm này, Bộ Công an Việt Nam đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cả về pháp lý, nghiệp vụ, công nghệ và tuyên truyền phòng ngừa xã hội.

Về pháp lý, Bộ đã tham mưu hoàn thiện các quy định liên quan đến an ninh mạng, viễn thông, tài chính số nhằm thu hẹp khoảng trống pháp lý mà tội phạm có thể lợi dụng. Công tác điều tra được tăng cường, tập trung xử lý nghiêm các vụ án lừa đảo xuyên quốc gia, sử dụng công nghệ cao.

Trong lĩnh vực phòng ngừa xã hội, Bộ Công an phối hợp các doanh nghiệp viễn thông, nền tảng xuyên biên giới và cơ quan báo chí thực hiện nhiều chiến dịch tuyên truyền, cảnh báo rộng rãi cho người dân. Hơn 8.000 website, tài khoản có dấu hiệu lừa đảo đã bị phát hiện và ngăn chặn.

Bộ cũng xây dựng Bộ Cẩm nang về phương thức, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo trực tuyến, gửi hơn 750 triệu tin nhắn SMS cảnh báo, đồng thời sản xuất các phóng sự, phim ngắn và hoạt hình để người dân dễ nhận biết, dễ phòng tránh.

“Bộ Công an đã phối hợp cùng Google, TikTok triển khai các chiến dịch tuyên truyền phòng, chống tội phạm lừa đảo; thành lập Liên minh Niềm tin số với sự tham gia của các doanh nghiệp công nghệ, nền tảng mạng xã hội và những người có ảnh hưởng để lan tỏa thông tin tích cực, nâng cao nhận thức cộng đồng”, Thứ trưởng thông tin.

Cùng với đó, Bộ Công an chú trọng ứng dụng khoa học kỹ thuật trong phòng, chống tội phạm mạng. Các trung tâm dữ liệu lớn đã được xây dựng, cho phép chia sẻ, kết nối thông tin giữa các bộ, ngành; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) phục vụ công tác quản lý nhà nước và đấu tranh tội phạm.

Trong hợp tác quốc tế, Việt Nam xác định không một quốc gia nào có thể đơn độc chống lại tội phạm mạng. Thời gian qua, Bộ Công an đã tăng cường phối hợp với Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia, Philippines và nhiều quốc gia khác trong điều tra, truy bắt, triệt phá các đường dây lừa đảo xuyên biên giới, đạt nhiều kết quả tích cực.

Thứ trưởng Phạm Thế Tùng cho rằng đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng nói chung và tội phạm lừa đảo trực tuyến nói riêng là nhiệm vụ toàn cầu, đòi hỏi sự chung tay, phối hợp chặt chẽ của tất cả các quốc gia, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp công nghệ.

“Chỉ bằng cách cùng hành động, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác sâu rộng, chúng ta mới có thể bảo vệ hiệu quả không gian mạng an toàn, lành mạnh cho người dân và nền kinh tế số toàn cầu,” Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhấn mạnh.