Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 6/12 đã đảo ngược chính sách đã duy trì nhiều thập kỷ của Mỹ khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Động thái này của ông Trump bị coi là gây trở ngại cho nỗ lực mang lại hòa bình cho khu vực Trung Đông, đồng thời gây sốc cho cả đồng minh và đối thủ của Washington.

Theo tin từ Reuters, ông Trump tuyên bố sẽ bắt đầu quy trình di dời đại sứ quán Mỹ ở Tel Aviv tới Jerusalem - công việc được nhận định là sẽ mất nhiều năm để hoàn thành và là điều mà các nhà lãnh đạo Mỹ tiền nhiệm không làm để tránh thổi bùng căng thẳng.

Địa vị của Jerusalem - nơi có những địa điểm là thánh địa của người Hồi giáo, Do Thái và Thiên chúa giáo - vốn là một trong những trở ngại lớn nhất đối với nỗ lực nhằm đạt một thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Palestine.

Cộng đồng quốc tế không công nhận chủ quyền của Israel đối với toàn bộ Jerusalem, cho rằng vấn đề địa vị của thành phố này cần phải được giải quyết thông qua đàm phán. Hiện chưa có một quốc gia nào trên thế giới đặt đại sứ quán ở Jerusalem.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên tiếng ca ngợi động thái của ông Trump, gọi đây là một "dấu mốc lịch sử". Tuy nhiên, nguồn thạo tin nói rằng những đồng minh phương Tây thân cận của Mỹ như Anh và Pháp không đồng tình với cách làm này của người đứng đầu Nhà Trắng.

Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas nói với động thái của ông Trump, Mỹ đã từ bỏ vai trò là trung gian trong các nỗ lực hòa bình ở Trung Đông.

Việc ông Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel là sự hoàn thành lời hứa mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ vào năm ngoái. Động thái này được cho sẽ làm hài lòng phái bảo thủ trong Đảng Cộng hòa của ông.

"Tôi đã quyết định rằng đã đến lúc chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel", ông Trump nói trong một bài phát biểu tại Nhà Trắng. "Các vị Tổng thống Mỹ tiền nhiệm đã đưa ra lời hứa làm điều này trong chiến dịch tranh cử của họ, nhưng họ không thực hiện. Ngày hôm nay, tôi thực hiện lời hứa đó".

Quyết định của ông Trump có nguy cơ thổi bùng căng thẳng ở khu vực vốn dĩ đang chật vật với các cuộc xung đột ở Syria, Iraq và Yemen. Các cuộc biểu tình ngay lập tức đã diễn ra tại một số khu vực của Amman, thủ đô Jordan, nơi có nhiều người tị nạn Palestin sinh sống. Bên ngoài lãnh sự quán của Mỹ ở Istanbul, hàng trăm người biểu tình đã tập trung để phản đối động thái của nhà lãnh đạo Mỹ.

Israel coi Jerusalem là thủ đô vĩnh cửu và không thể chia cắt của nước này và muốn tất cả các đại sứ quán nước ngoài tại Israel phải được đặt ở đó. Về phần mình, người Palestine muốn thủ đô nhà nước độc lập của họ phải được đặt ở khu vực phía đông của Jerusalem, khu vực bị Israel chiếm giữ vào năm 1967 trong cuộc chiến tranh Trung Đông và sáp nhập vào Israel - một động thái chưa bao giờ được cộng đồng quốc tế công nhận.

Thủ tướng Netanyahu nói bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Palestine cũng phải bao gồm công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Tổng thống Abbas ngày 6/12 gọi Jerusalem là "thủ đô vĩnh cửu của nhà nước Palestine". Jordan gọi quyết định của ông Trump là "không có hiệu lực pháp lý".

Giới phân tích đánh giá rằng kể từ khi ông Trump lên cầm quyền vào tháng 1 năm nay, chính sách của Mỹ đã nghiêng dần về Israel. Tuy nhiên, ông Trump ngày 6/12 nói rằng động thái của ông không phải là một sự "thiên vị" đối với Israel và bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến tương lai của Jerusalem cũng phải được các bên liên quan đàm phán.

Nhóm Hồi giáo Hamas của Palestine đã gọi động thái của ông Trump là một "sự gây hấn trắng trợn chống lại người Palestine". Người Palestine cũng đã tắt những bóng đèn chuẩn bị cho Giáng sinh ở thánh địa Bethlehem, nơi Chúa Jesus ra đời, để phản đối quyết định của Tổng thống Mỹ.

Giới ngoại giao cho biết Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc có thể sẽ họp vào ngày thứ Sáu tuần này về việc ông Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.