Sáng 9/4, Ủy ban nhân dân TP.HCM đã tổ chức hội thảo khoa học “Tăng trưởng kinh tế TP.HCM trước tác động chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ”. Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng TP.HCM cần có cách tiếp cận chủ động thay vì chỉ phản ứng thụ động với tình hình. Trước mắt, việc tăng cường đàm phán song phương với Hoa Kỳ nhằm hướng đến mục tiêu giảm thuế là điều cần thiết.

TÌM GIẢI PHÁP VƯỢT KHÓ

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch Ủy ban nhân dân TP.HCM Nguyễn Văn Được nhận định: “Trong tuần qua, thế giới và Việt Nam hết sức ngạc nhiên trước việc Hoa Kỳ áp thuế đối với 60 nước, trong đó Việt Nam là một trong những nước chịu thuế cao nhất là 46%. Với vai trò TPHCM là đầu tàu kinh tế cả nước, việc áp thuế này sẽ ảnh hưởng lớn đến TP.HCM và những dự định của Thành phố trong năm 2025, khi đó hàng hóa của Việt Nam ra nước ngoài, đặc biệt là Mỹ giảm sức cạnh tranh, giá tăng cao”.

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố, trong năm 2025, Chính phủ đặt ra cho TP.HCM chỉ tiêu tăng trưởng là 8,5%, tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, việc áp thuế cao vậy sẽ ảnh hưởng thế nào đến kế hoạch hoàn thành chỉ tiêu đặt ra, mức độ phát triển. Điều này rất cần các chuyên gia, các nhà khoa học thảo luận để đưa ra các giải pháp cho trong bối cảnh này.

“Thành phố rất cần trí tuệ, đóng góp của các nhà khoa học, doanh nghiệp… để đưa ra kịch bản kinh tế cho TP.HCM để vượt qua được thách thức. Với tinh thần cầu thị, lắng nghe, sẽ tiếp thu cao nhất để định hướng cho sự phát triển đạt mục tiêu đề ra”, ông Nguyễn Văn Được nêu rõ.

Ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, cho biết một trong những thách thức là việc với mức thuế suất đối ứng 46% sẽ làm giảm sức cạnh tranh của các mặt hàng chủ chốt của TP.HCM vào thị trường Hoa Kỳ. Trong khi các đối thủ cạnh tranh trực tiếp lại có mức thuế thấp hơn đáng kể như Trung Quốc (34%), Ấn Độ (26%); Thái Lan (37%)…

Trong khu vực Đông Nam Á, mức thuế suất đối ứng 46% sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến việc thu hút vốn FDI sản xuất đang dịch chuyển vào Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riên.

Với mức thuế suất đối ứng 46% sẽ làm cho TP.HCM không có lợi thế cạnh tranh trong vị trí là điểm đến cho hoạt động sản xuất hướng đến xuất khẩu, đặc biệt là đối với các mặt hàng hướng đến thị trường Mỹ. Chi phí xuất khẩu gia tăng sẽ làm các doanh nghiệp FDI có xu hướng tìm kiếm các quốc gia khác có mối quan hệ thương mại ổn định hơn với Hoa Kỳ.

Về dài hạn, dòng vốn FDI dịch chuyển vào lĩnh vực sản xuất sẽ có nguy cơ chững lại. Đồng thời, việc duy trì các khoản đầu tư hiện hữu cũng trở thành thách thức khi doanh nghiệp phải đối mặt với chi phí tăng cao và khả năng tiếp cận thị trường Hoa Kỳ bị thu hẹp.

Bên cạnh đó, tỷ giá sẽ chịu thêm sức ép do Việt Nam cần phải tăng cường nhập khẩu từ Mỹ nhằm thu hẹp thặng dư thương mại với nước này. Một số ngành nghề cũng bị tác động như ngành dệt may, ngành đồ gỗ và sản phẩm từ gỗ, ngành nông, thủy sản, ngành điện tử và linh kiện,…

CHỦ ĐỘNG BIẾN THÁCH THỨC THÀNH CƠ HỘI

Từ phân tích tác động, Viện nghiên cứu phát triển TP.HCM đã đưa ra một số kịch bản tăng trưởng. Theo đó, kịch bản cho tăng trưởng thấp (bi quan nhất, mức thuế suất đối ứng giữ nguyên 46%); kịch bản đàm phán một phần và đạt mức thuế suất 25%; kịch bản căng thẳng thương mại được tháo gỡ sớm, mức thuế suất áp dụng là 5 – 15%.

Các kịch bản được xây dựng với giả định yếu tố trong điều kiện TP.HCM chủ động và tăng tốc nội lực thông qua thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế như đầu tư và tiêu dùng. Cụ thể, tổng vốn đầu tư toàn xã hội là 620.000 tỷ đồng và tốc độ tăng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 13,4%.

Bên cạnh đó, còn có một số giải pháp liên quan như: giải pháp về xuất - nhập khẩu, giải pháp giải quyết các rào cản liên quan đối với hàng hóa nhập khẩu, thúc đẩy tiêu dùng nội địa, thu hút đầu tư,...

Theo GS.TS Trần Ngọc Anh (Đại học Indiana, Hoa Kỳ), Việt Nam cần định hình các mục tiêu gồm: Hàng Việt Nam phải vào Hoa Kỳ ở phân khúc thị trường cao hơn; mở rộng xuất khẩu dịch vụ; nâng năng lực doanh nghiệp Việt Nam; đẩy nhanh xây dựng và triển khai đề án phát triển kinh tế tư nhân.

Muốn đạt mục tiêu trên, GS.TS Trần Ngọc Anh cho rằng Việt Nam cần phát triển, giải quyết điểm nghẽn bằng dữ liệu thời gian thực; xây dựng hệ thống quản trị thực thi (hiệu lực, hiệu quả cao); thành lập nhóm tư vấn và đối thoại thường xuyên; xây dựng các khu kinh tế kết nối với Singapore, châu Âu và Nhật Bản.

Đưa ra khuyến nghị và giải pháp, các chuyên gia tại hội thảo đề xuất TP.HCM cần có cách tiếp cận chủ động thay vì chỉ phản ứng thụ động với tình hình.

Trước mắt, cần đẩy mạnh đàm phán song phương với Mỹ để giảm thuế, đồng thời kiểm soát nghiêm gian lận xuất xứ – vấn đề có thể làm xói mòn uy tín quốc gia nếu không xử lý triệt để. Song song đó, Thành phố cần mở rộng thị trường xuất khẩu sang các quốc gia có FTA như châu Âu, Canada, Mexico, UAE,... nhằm giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Về dài hạn, TP.HCM định hướng phát triển nhiều khu thương mại tự do (FTZ) nhằm thu hút FDI, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao. Cải thiện hạ tầng logistics, thúc đẩy tiêu dùng nội địa, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và xây dựng thành phố trở thành trung tâm phân phối – mua sắm của khu vực cũng là những trụ cột quan trọng.

Đồng thời, các chuyên gia cho rằng trong nguy cơ luôn tiềm ẩn cơ hội. Nếu TP.HCM biết tận dụng thời điểm này để tái cơ cấu thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm và đẩy mạnh nội lực, Thành phố không chỉ vượt qua rào cản thuế quan mà còn định hình được vị thế mới trong chuỗi giá trị toàn cầu, chủ động hơn, vững vàng hơn và ít phụ thuộc hơn.