Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu giữa Việt Nam và Malaysia trong 9 tháng năm 2024 đạt 10,63 tỷ USD, tăng tới 14,1% so với cùng kỳ năm 2023; trong đó, xuất khẩu đạt 3,81 tỷ USD, tăng nhẹ 3,5%; nhập khẩu đạt 6,82 tỷ USD, tăng mạnh tới 21,1% so với cùng kỳ.

Do xuất khẩu chỉ tăng nhẹ, trong khi nhập khẩu tăng nhanh dẫn đến cán cân thương mại bị thâm hụt 3,0 tỷ USD, tăng 54,6% so với cùng kỳ. Về giá trị tuyệt đối, mức thâm hụt cán cân thương mại bằng 76,4% so với giá trị xuất khẩu và tăng tới gần 1 tỷ USD.

MALAYSIA TĂNG MUA GẠO VIỆT NAM

Đáng lưu ý, 2 mặt hàng luôn chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn nhất là máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, sắt thép các loại trong 9 tháng đều giảm.

Cụ thể, mặt hàng có kim ngạch lớn nhất (chiếm tỷ trọng 12,2%) là máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 4,0%, mặt hàng sắt thép các loại giảm nhẹ tới 0,5%. Đây chính là nguyên nhân làm xuất khẩu sang Malaysia tăng chậm.

Ghi điểm trong 9 tháng là xuất khẩu gạo, khi đạt mức tăng trưởng tới 131,2% và đã trở thành mặt hàng xuất khẩu lớn, chiếm tỷ trọng tới 9,8%, đứng thứ 3 trong số các mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam vào Malaysia, vượt lên trên cả điện thoại các loại và linh kiện (chiếm 8,5%).

Như vậy, Malaysia đã tăng cường mua gạo từ Việt Nam, nhiều hơn cả các hàng tiêu dùng xa xỉ như điện thoại.

Cùng với gạo, các mặt hàng nông sản khác như cà phê cũng có mức tăng trưởng ấn tượng tới 117,5% so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên đây chủ yếu là cà phê nhân làm nguyên liệu cho ngành cà phê của Malaysia, chứ chưa thể hiện sự thâm nhập thị trường của các thương hiệu cà phê Việt Nam.

Về nhập khẩu, điểm đáng chú ý là mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đã lấy lại vị trí thứ nhất với tỷ trọng 24,1% và tăng tới 25,8%, đẩy mặt hàng xăng dầu xuống vị trí thứ 2 chỉ còn chiếm 21,0% về tỷ trọng và nhưng mặt hàng này cũng tăng tới 25,6%, nguyên nhân là do cắt giảm thuế quan nhập khẩu trong các nước ASEAN làm cho chuyển hướng nhập khẩu sang Malaysia. Đây cũng là hai mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn nhất và vượt trội so với các mặt hàng còn lại (đều chiếm tỷ trọng dưới 10%).

Hầu hết các mặt hàng nhập khẩu từ Malaysia đều tăng mạnh, ngoại trừ dây và dây cáp điện giảm nhẹ 1,5%. Các mặt hàng tăng mạnh nhất bao gồm: Khí đốt hóa lỏng tăng tới 262,6%, cao su tăng tới 141,4%, thủy tinh và các sản phẩm từ thủy tinh tăng tới 48,9%, giấy các loại tăng 63,9%, kim loại thường tăng 37,3… Mặt hàng máy móc, thiết bị, phụ tùng khác cũng tăng 11,8% nhưng chiếm tỷ trọng tới 7,5%, chỉ đứng sau 2 mặt hàng nhập khẩu lớn nhất từ Malaysia.

TẬN DỤNG SỨC MUA ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU

Theo Thương vụ Việt Nam tại Malaysia, xuất khẩu Việt Nam sang nước này đang có nhiều cơ hội do thị trường có sức mua khá, nhu cầu đa dạng và gần gũi về văn hóa tiêu dùng với hàng Việt Nam.

Độ mở thị trường Malaysia lớn và mức độ rào cản tương đối thấp với hàng xuất khẩu của Việt Nam do cùng tham gia nhiều hiệp định tự do hóa thương mại khu vực.

Mặt khác, nước này đang thiếu hụt nguồn cung nội địa về nhiều loại thực phẩm thiết yếu như gạo, thủy hải sản, nhưng Chính phủ có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân trong nước mạnh.

Song cái khó với sản phẩm của Việt Nam là sự cạnh tranh khốc liệt với nước xuất khấu khác, nhất là Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia… do thị trường Malaysia tương đối mở cho hàng nhập khẩu.

Các mặt hàng thực phẩm yêu cầu có chứng chỉ Halal, trong khi việc cấp chứng chỉ này không phải do cơ quan nhà nước Việt Nam quản lý, mà do các cơ quan chính quyền một số nước Hồi giáo công nhận. Hiện chỉ có một đơn vị phi chính phủ cấp chứng chỉ Halal tại Việt Nam được JAKIM (thuộc Bộ phụ trách các vấn đề tôn giáo của Malaysia) công nhận.

Hơn nữa, nhiều doanh nghiệp Việt Nam ngại tiếp cận thị trường do các rào cản về ngoại ngữ, sự khác biệt về văn hóa…Bên cạnh đó, không ít trường hợp lừa đảo đã xảy ra, làm giảm niềm tin trong giao thương do các doanh nghiệp không liên hệ với Thương vụ để được hỗ trợ xác minh đối tác.

Nhiều doanh nghiệp e ngại thiết lập kênh phân phối cho sản phẩm của mình, gửi hàng mẫu, tham gia hội chợ hoặc gặp gỡ khách hàng tại địa bàn và hạn chế đầu tư vào việc đổi mới sản phẩm cho phù hợp thị hiếu người tiêu dùng sở tại, trong khi người tiêu dùng sở tại đã quen tiếp xúc với hàng hóa của các đối thủ cạnh tranh.

Để tránh rủi ro khi xuất khẩu sang Malaysia, Thương vụ khuyến nghị doanh nghiệp Việt Nam, trước khi thanh toán tiền hàng hay đặt cọc đối với doanh nghiệp mới, chưa gặp mặt thì cần kiểm tra thông tin đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm tên doanh nghiệp và số đăng ký kinh doanh và gửi Thương vụ xác minh.

Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu hàng thực phẩm, cần lưu tâm đến xuất khẩu các sản phẩm thực phẩm có chứng chỉ Halal sang thị trường Malaysia do tỷ lệ người theo đạo Hồi ở Malaysia lớn và chỉ lựa chọn các sản phẩm được cấp chứng chỉ Halal.

Malaysia đang tăng cường kiểm soát giá cả sinh hoạt do thiếu hụt nguồn cung một số loại thực phẩm, các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm cho nhu cầu thiết yếu như trứng, gạo… nên quan tâm kết nối với hệ thống phấn phối để gia tăng xuất khẩu …