Mỹ là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, đặc biệt đối với các mặt hàng nông sản. Tuy nhiên, số lượng mặt hàng và giá trị xuất khẩu nông sản chưa tương xứng với tiềm năng của Việt Nam.

XUẤT THÔ, GIÁ TRỊ THẤP

Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Trong 8 tháng năm 2024, xuất siêu sang Mỹ ước đạt 68,1 tỷ USD, tăng 28,6% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 8,58 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 21,4%, tăng 23,5% so với cùng kỳ năm trước, với các mặt hàng chủ lực như gỗ, thủy sản, hạt điều.

Mặc dù thực phẩm Việt Nam đã có mặt rộng rãi trên nhiều thị trường quốc tế và năng lực xuất khẩu ngày càng được nâng cao, tuy nhiên, để xâm nhập rộng rãi vào thị trường Mỹ là vấn đề thử thách với doanh nghiệp Việt Nam.

Nguyên nhân, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu nguyên liệu thô, đóng bao lớn và không nhãn mác. Từ đó, doanh nghiệp các nước nhập khẩu về rồi chế biến sâu, hoặc đóng nhãn mác của các nước này. 

Tại hội thảo "Các quy định của Hoa Kỳ trong ngành thực phẩm” do Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TP.HCM (IPTC) tổ chức ngày 13/9/2024, bà Hồ Thị Quyên, Phó giám đốc ITPC, cho biết nguồn nguyên liệu nông sản của Việt Nam thường được các doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu hoặc thông qua bên thứ 03 để chế biến và tung ra thị trường dưới tên thương hiệu của họ. Do đó, giá trị mà các nhà sản xuất nông sản và doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam thu về vẫn chưa cao.

“Việc xây dựng thương hiệu cho sản phẩm vẫn là một bài toán lớn đối với nhiều doanh nghiệp và cả ngành lương thực thực phẩm Việt Nam,” bà Quyên chia sẻ.

Công tác mở cửa thị trường cho các sản phẩm nông sản của cả 02 quốc gia đều là một trong những mối ưu tiên hàng đầu.

Vấn đề mở cửa thị trường cho các sản phẩm nông sản Mỹ - Việt đã được đặc biệt quan tâm trong buổi làm việc giữa phái đoàn thương mại nông nghiệp hơn 100 người đại diện cho các hiệp hội và doanh nghiệp nông nghiệp của Mỹ do bà Alexis Taylor, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), dẫn đầu phái đoàn với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam vào ngày 12/9/2024.

Tại buổi làm việc, phía Việt Nam mong muốn Mỹ tiếp tục hỗ trợ trong việc cải thiện quy trình kiểm dịch và đảm bảo an toàn thực phẩm, tạo điều kiện cho nông sản Việt tiếp cận thị trường Mỹ, trong đó, sẽ xuất khẩu quả mận sang Mỹ. Việt Nam cũng đang hoàn tất thủ tục để mở cửa thêm các sản phẩm như cam, quýt, chanh không hạt của Mỹ nhập khẩu vào thị trường trong nước.

CẦN ĐẨY MẠNH HIỆN ĐẠI HÓA SẢN XUẤT

Mỗi năm, nước Mỹ nhập khẩu hàng triệu tấn thực phẩm từ hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm khoảng 15% tổng lượng thực phẩm tiêu thụ của quốc gia này.

Để tận dụng nguồn lợi và chinh phục được thị trường Mỹ, doanh nghiệp cần nắm và tận dụng tất cả những ưu đãi, chính sách trong Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm (FSMA).

Một trong những chương trình quan trọng nhất của FSMA là chương trình xác minh nhà cung cấp nước ngoài (FSVP), yêu cầu các nhà nhập khẩu thực phẩm phải thực hiện các bước xác minh cần thiết sau đó đánh giá sự tuân thủ của các nhà cung cấp nước ngoài với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của Mỹ.

Tại hội thảo, các diễn giả đã chia sẻ các câu chuyện thành công của doanh nghiệp điển hình chia sẻ quá trình xuất khẩu sang Mỹ. Trong đó, các doanh nghiệp muốn xuất khẩu thực phẩm vào Mỹ cần chủ động xây dựng cơ chế kiểm soát chất lượng thông qua các bước như: phân tích mối nguy, kiểm soát quá trình sản xuất, đảm bảo vệ sinh an toàn, kiểm soát chất gây dị ứng, và thực hiện chương trình chuỗi cung ứng an toàn.

Để đạt được yêu cầu này, doanh nghiệp Việt cần hiện đại hóa sản xuất, ứng dụng công nghệ mới, quy trình sản xuất xanh, khép kín… Việc này cũng cần sự hỗ trợ từ các chương trình ưu đãi của Chính phủ đối với hiện đại hóa ngành nông nghiệp, thực phẩm…

Theo ông Đặng Bùi Khuê, Giám đốc Đào tạo và Chứng nhận mảng phát triển bền vững của Công ty TNHH Tuv Nord Vietnam, để kiểm soát chất lượng thực phẩm nhập khẩu, cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã ban hành Đạo luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm (FSMA), nhằm chuyển đổi từ cơ chế phản ứng với các sự cố an toàn thực phẩm sang cơ chế phòng ngừa.

FSMA không chỉ tác động đến các nhà phân phối và sản phẩm thực phẩm tại Mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ sở có nhu cầu xuất khẩu vào thị trường này.

“Chương trình xác minh nhà cung cấp nước ngoài (FSVP) yêu cầu các nhà nhập khẩu phải thực hiện các bước xác minh cần thiết, sau đó đánh giá sự tuân thủ của các nhà cung cấp nước ngoài theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của Mỹ”, ông Khuê nói.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến, sức tiêu thụ của người dân Mỹ rất lớn, nhưng để doanh nghiệp Việt có thể chinh phục được thị trường này không dễ dàng. Do đó, các doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng vùng nguyên liệu gắn với mã vùng trồng, mã đóng gói, và các hoạt động sơ chế, chế biến cùng với chiến lược xúc tiến thương mại có bài bản…