Một đoạn đường BOT chịu đến ba lãi suất, nên tính toán kỹ xem thế nào, đại biểu Phạm Phú Quốc (Tp.HCM) phát biểu thảo luận tổ về dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Nhiều ý kiến khác cũng bày tỏ lo lắng, khi có đến 8/11 dự án thành phần là đầu tư theo hình thức BOT.

Lo đội vốn

Theo đại biểu Phạm Phú Quốc, Tổng giám đốc Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước Tp.HCM, thì suất đầu tư cho dự án này khá thấp, chỉ 181,5 tỷ đồng/km, thấp hơn nhiều so với các dự cao tốc đã hoàn thành. Như cao tốc Hải Phòng - Hạ Long 650 tỷ đồng/km, cao tốc Tp.HCM - Long Thành - Dầu Giây 479 tỷ đồng/km... 

Tất nhiên cao tốc Bắc - Nam, như phân tích của đại biểu Quốc, là đi qua nhiều nhiều đoạn khác nhau. Nhưng mức đầu tư bình quân thấp nhưng vậy thì cần tính toán dự phòng việc đội vốn để trong trường hợp đội vốn thì phải có các nguồn bổ sung, ông Quốc nhấn mạnh.

Băn khoăn của vị đại biểu này còn ở chỗ, các dự án BOT thì được phép đi vay rất nhiều. Vốn vay đó phải chịu lãi suất trả cho người cho ngân hàng vay tiền, lãi suất cho ngân hàng và chủ đầu tư phải được lợi 14%. 

Ba loại lãi suất gộp vào, theo ông Quốc thì rất cần được tính toán cẩn trọng.

Bởi, lãi suất cao thì phải thu phí cao, các phương tiện giao thông rất dễ chọn đường khác, khi đó lỗ thì hệ quả nhà nước sẽ phải gánh, rồi phát sinh nợ xấu.

Hiện đa số dự án BOT đều vắng bóng nhà đầu tư nước ngoài, khi họ muốn lợi nhuận 18%. Còn các nhà đầu tư trong nước chấp nhận mức lợi nhuận 14% và tham gia rất đông. Nghịch lý này có phần từ việc các nhà đầu tư nước ngoài rất minh bạch rõ ràng, trong khi chúng ta chưa làm tốt việc thẩm định, kiểm soát mức đầu tư..., ông Quốc phát biểu.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh - người đứng đầu cơ quan thẩm tra dự án - khẳng định báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế đã phản ánh rất trung thực về sự cần thiết của dự án.

"Chúng tôi đã rà soát kỹ nhu cầu cần thiết trong bối cảnh đầu tư công của chúng ta có hạn. Nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của chúng ta rất lớn, giao thông đầu tư đến đâu thì kinh tế phát triển đến đó, nhưng vì vốn có hạn nên phải chọn những đoạn cần thiết, cấp bách để ưu tiên làm trước, có tiêu chí rõ ràng như gắn kết khu kinh tế, khu công nghiệp ở những vùng kinh tế trọng điểm, tạo động lực lan toả cho sự phát triển kinh tế của đất nước", ông Thanh phát biểu.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế còn cho biết, vừa qua Bộ Giao thông Vận tải cùng JICA đã tiến hành đếm xe để xác định lưu lượng, nhu cầu vận tải trong thời gian tới. Qua đó xác định 4 đoạn đưa vào đầu tư trong giai đoạn 2017-2020 đều rất cấp thiết.

Lợi cho dân thì làm 

Tuy vậy, về quy mô, ông Thanh nói còn băn khoăn, và cho rằng cần phải có tầm nhìn chiến lược, dài hạn hơn.

Liên quan đến cơ chế, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho rằng trong bối cảnh vốn đầu tư công hạn chế, phải huy động các nguồn lực xã hội, vốn của Nhà nước được coi là vốn mồi kích thích, thu hút các nguồn vốn khác. 

Tuy nhiên, ông Thanh băn khoăn về cơ chế thu hút đầu tư BT, BOT, hình thức đầu tư theo đối tác công tư và mong muốn sớm có luật để có cơ sở pháp lý, có cơ chế rõ ràng, minh bạch thu hút nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư nước ngoài.

Vị Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cũng băn khoăn: "Cái khó hiện nay trong cơ chế thu hút nhà đầu tư nước ngoài là bảo lãnh doanh thu, cơ chế giá, chuyển đổi ngoại tệ, nhưng bối cảnh hiện nay khó mà gỡ được cơ chế này".

Bởi, để có cơ chế đấu thầu thu hút nhà đầu tư trong nước thì cần đưa ra mức giá ban đầu và lộ trình tăng giá 24 năm của một dự án đầu tư theo hình thức BOT, nhưng cái này lại không phù hợp với Luật Giá.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng nên xác định giá khởi điểm và mức giá từng thời kỳ để làm cơ sở mức giá đấu thầu, đảm bảo khả năng chi trả của người dân, phù hợp với khả năng chịu đựng phí của các nhà đầu tư. Hàng năm, Chính phủ phải báo cáo Quốc hội về tiến độ, khó khăn vướng mắc.

Nhấn mạnh quan điểm cái gì có lợi cho dân thì làm, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Quốc hội ủng hộ phương án Chính phủ trình. Theo bà, vừa qua việc chiếu phim tài liệu về chủ trương đầu tư cao tốc Bắc - Nam trên hội trường Quốc hội rất thuyết phục, cho các đại biểu Quốc hội thấy được tính cấp thiết của dự án.