Biến thể Covid-19 phát hiện ở Nam Phi có đáng lo ngại?

Các loạt virus thường biến đổi liên tục, vì vậy không ngạc nhiên khi virus corona bùng phát tại Trung Quốc vào cuối năm 2019 đã nhanh chóng biến đổi và lây lan trở thành đại dịch toàn cầu Covid-19. Hiện tại, các biến thể mới của Covid-19 bùng phát ở Nam Phi đang gây ra nhiều quan ngại, theo CNBC.

Cũng giống biến thể virus phát hiện ở Anh vài tháng gần đây, biến thể ở Nam Phi được chứng minh là có khả năng lây lan mạnh hơn nhiều so với các chủng cũ. 

Dù cả biến thể ở Anh và Nam Phi đều lây lan nhanh và mạnh hơn, các nhà khoa học tin rằng chúng không gây ra nguy cơ tử vong cao hơn. Tuy nhiên, việc lây lan mạnh hơn đồng nghĩa nhiều người sẽ bị lây nhiễm hơn và điều này có nghĩa là sẽ có nhiều trường hợp nghiêm trọng hơn, dẫn đến tình trạng quá tải cơ sở y tế và nhiều người tử vong hơn, 

Dưới đây là những điều giới chuyên gia xác định được về biến thể Covid-19 ở Nam Phi tới thời điểm này. 

BIẾN THỂ COVID-19 Ở NAM PHI LÀ GÌ?

Ngày 18/12/2020, Nam Phi công bố phát hiện một biến thể Covid-19 mới đang lây lan mạnh tại 3 tỉnh Eastern Cape, Western Cape và KwaZulu-Natal. Quốc gia này đặt tên cho biến thể virus mới là "501Y.V2" bởi vì đột biến trên vùng gene N501Y của virus corona được phát hiện trong protein gai (spike protein) mà virus dùng để thâm nhập vào các tế bào trong cơ thể người. Đột biến này cũng được phát hiện trong biến thể Covid-19 mới phát hiện ở Anh hồi tháng 12/2020 (nhưng được cho là đã bắt đầu lây lan từ hồi tháng 9). Cả hai đều có khả năng lan truyền nhanh và mạnh hơn các chủng cũ. 

Nhà chức trách tại Anh và Nam Phi đã thông báo với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về các biến thế mới vào tháng 12. Sau đó, WHO cho biết hai biến thể mới phát hiện ở hai nước này đều có chung đột biến N501Y nhưng lại có đặc tính khác nhau. 

Biến thể ở Nam Phi mang hai đột biến khác trong protein gai (E484K, K417N...) không có trong biến thể ở Anh. Một số chuyên gia tin rằng những đột biến này có thể ảnh hưởng tới tính hiệu quả của vaccine Covid-19. 

Điều khiến nhiều người quan tâm lúc này là các loại vaccine Covid-19 được phát triển siêu tốc vào năm ngoái, bao gồm của Pfizer-BioNTech, Moderna và Đại học Oxford, liệu có hiệu quả trong việc phòng ngừa các biến thể mới của virus này hay không?

Mặc dù các nhà khoa học tin rằng các loại vaccine đang được triển khai tiêm chủng ở phương Tây vẫn hiệu quả tốt đối với biến thể Covid-19 ở Anh, nhưng không có gì chắc chắn trong việc phòng ngừa các biến thể khác. Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng vẫn còn rất nhiều ẩn số về các biến thể mới.

BIẾN THỂ NAM PHI CÓ ĐÁNG LO?

Không ít chuyên gia tỏ ra lo ngại khi biến thể virus Nam Phi đang được phát hiện ngày càng nhiều tại các quốc gia như Anh, Pháp, Thụy Sỹ, Nhật, Áo và Zambia.

Nhiều quốc gia đã cấm các chuyến bay từ Nam Phi và Anh để ngăn ngừa sự lây lan của biến thể virus mới. 

Đầu tuần này, Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock cho biết biến thể Covid-19 mới phát hiện ở Nam Phi "đặc biệt đáng lo ngại".

"Tôi đặc biệt quan ngại về biến thể Nam Phi và đó là lý do chúng tôi phải hạn chế các chuyến bay từ Nam Phi", ông Hancock nói với BBC hồi đầu tuần. "Đây là vấn đề vô cùng lớn, thậm chí còn lớn hơn cả biến thể mới phát hiện ở Anh". 

Thậm chí, giáo sư y khoa John Bell, nhà hỗ trợ phát triển vaccine Covid-19 của Đại học Oxford (Anh) cảnh báo rằng biến thể ở Nam Phi có thể vô hiệu hóa các loại vaccine do có sự thay đổi đáng kể về cấu trúc protein. Ông cho rằng biến thể Nam Phi đáng lo ngại hơn biến thể được phát hiện ở Anh.

Hôm 5/1, tiến sĩ Scott Gottlieb, cựu giám đốc Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cảnh báo rằng việc tiêm chủng ngừa Covid-19 cho người dân Mỹ giờ đây càng quan trong hơn bao giờ hết, đặc biệt là khi biến thể ở Nam Phi "dường như ức chế các loại thuốc kháng thể và đang lan rộng khắp nơi. 

"Biến thể Nam Phi hiện hiện rất được quan tâm bởi vì nó có vẻ chống lại một số can thiệp y tế của chúng tôi, đặc biệt là các loại thuốc kháng thể", ông Gottlieb nói với CNBC.