Việt Nam sẽ chính thức có khung pháp lý quản lý việc niêm yết và giao dịch cho quỹ ETF, một công cụ đầu tư mới tại thị trường chứng khoán Việt Nam nhưng không hề xa lạ với thị trường chứng khoán thế giới.

Theo dự kiến, sau khi Bộ Tài chính phê duyệt đề án cùng với việc chuẩn bị cơ sở hạ tầng và ban hành văn bản quy định liên quan, sớm nhất là vào quý 3/2012, chứng chỉ quỹ ETF của Việt Nam sẽ chính thức được phát hành, niêm yết và giao dịch trên hệ thống của sở giao dịch chứng khoán.

Hội thảo lấy ý kiến, đề án tổ chức và giao dịch chứng chỉ quỹ ETF tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) lần đầu tiên được tổ chức cuối tuần qua, đã nhận được khá nhiều góp ý từ các thành viên thị trường là các công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán, ngân hàng lưu ký, các tổ chức tài chính có nhiều kinh nghiệp hoạt động trên thị trường chứng khoán Việt Nam và thế giới.
 
Những ưu thế

ETF (Exchange - Traded Fund) là quỹ đầu tư tài sản cơ cấu, cho phép nhà đầu tư nắm giữ danh mục tài sản cơ cấu (chứng khoán, hàng hóa, tiền tệ...) và giao dịch chứng chỉ quỹ trên sở giao dịch chứng khoán. Quỹ ETF có đặc thù là quỹ mở (trên thị trường sơ cấp) và quỹ đóng (trên thị trường thứ cấp).

Chứng chỉ quỹ ETF được giao dịch thanh toán như cổ phiếu và cùng với hệ thống giao dịch cổ phiếu nhờ đó nhà đầu tư có thể giao dịch chứng chỉ quỹ mọi lúc trong phiên giao dịch.

Quỹ đầu tư ETF được biết đến trên thị trường chứng khoán Việt Nam chỉ mới gần đây, dù mô hình này đã trở nên quen thuộc trên thế giới.

Quỹ ETF ra đời vào những năm 1990 nhằm phục vụ cho nhu cầu của những nhà đầu tư không muốn quá “vất vả” để lựa chọn cổ phiếu đầu tư, thay vào đó họ đầu tư mô phỏng theo các chỉ số chứng khoán, một nhóm ngành hoặc theo các loại hàng hóa có tính thanh khoản cao như dầu mỏ hay vàng.

Việt Nam đã sẵn sàng?

Theo ông Nguyễn Anh Phong, Phó Tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), việc phát triển quỹ ETF tại Việt Nam là rất cần thiết. Điều này xuất phát từ thực trạng chung của thị trường hiện nay khi mà sản phẩm hiện còn nghèo nàn, chưa đa dạng, chỉ có cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ đóng, thiếu các nhà đầu tư có tổ chức làm nền tảng. Sự quan tâm của các nhà đầu tư đối với các quỹ ngày càng giảm sút.

Mô hình quỹ đóng hiện nay khiến các công ty quản lý quỹ không có khả năng tạo ra các sản phẩm mới để tạo sự khác biệt. Doanh thu của các công ty quản lý phụ thuộc trực tiếp vào quy mô của quỹ đóng trong khi việc tăng vốn của quỹ đóng để tận dụng các cơ hội thị trường là khá khó khăn. Do đó, các công ty quản lý cần tiếp cận với mô hình quỹ mới linh hoạt và hiệu quả hơn như quỹ ETF.

Theo HNX, về điều kiện pháp lý, Ủy ban Chứng khoán đã dự thảo Thông tư hướng dẫn thành lập và quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, trong đó có riêng một chương về thành lập và giao dịch quỹ ETF.

Đồng thời các quy định về kỹ thuật đang được các sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký chứng khoán xây dựng. Đánh giá về  mức độ sẵn sàng của các thành viên thị trường, đại diện HNX cũng cho rằng cả công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán và nhà đầu tư đều đáp ứng được.

Quỹ ETF không quá phức tạp trong quản lý nên các công ty quản lý quỹ hiện nay có thể đáp ứng. Giao dịch chứng chỉ ETF trên thị trường thứ cấp tương tự như chứng khoán niêm yết, nên các công ty chứng khoán hiện nay có thể đáp ứng được.

Riêng với thành viên đòi hỏi năng lực tài chính và kỹ thuật nghiệp vụ cao, các công ty chứng khoán lớn có thể đáp ứng. Với các ưu thế như: dễ giao dịch, đa dạng đầu tư, chi phí thấp, minh bạch, ETF cũng sẽ hấp dẫn nhà đầu tư  song cần phải tuyên truyền và đào tạo về ETF để họ hiểu.

Vẫn còn băn khoăn

Ông Trần Văn Dũng, Tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, thừa nhận rằng, quỹ ETF là một khái niệm rất mới, không chỉ với thị trường, nhà đầu tư mà cả với các nhà quản lý và điều hành thị trường. Tuy nhiên, với lần đầu ra mắt, trong một buổi chiều ngắn ngủi thế này, nhưng đã giải quyết được nhiều vấn đề.

Hầu hết các ý kiến đóng góp tại hội thảo đều có điểm chung và nhận thức chung là ETF đã tồn tại từ vài chục năm trên thế giới và phát triển mạnh trong 10 năm gần đây.

Tại Việt Nam nhu cầu có ETF đã xuất hiện và được cả thị trường mong chờ. Tuy nhiên để vận hành thị trường ETF thì khuôn khổ pháp lý là cần thiết và yếu tố quan trọng nhất là sản phẩm chứng khoán cơ cấu. Hiện nay, Ủy ban Chứng khoán đã dự thảo Thông tư hướng dẫn về quỹ trong đó có chương riêng về ETF.

Liên quan đến đề xuất của HNX về việc lựa chọn hàng hóa cơ sở là chỉ số HNX30, có khá nhiều ý kiến. Đại diện Công ty Quản lý quỹ Sài Gòn- Hà Nội đặt câu hỏi: các công ty quản lý quỹ trong nước có được lập chỉ số riêng không? Trong rổ HNX30 và VN30 đều có các cổ phiếu ngân hàng, vậy có thể chọn theo tiêu chí ngành để có thành lập thành  ETF ngân hàng hay không?

Đại diện Quỹ đầu tư Vietnam Partner, lại có ý kiến khá hay khi đề cập đến việc quy định tổ chức cung cấp dịch vụ chỉ số là trong nước hay nước ngoài. Các quỹ ETF nước ngoài có được niêm yết tại thị trường chứng khoán Việt Nam hay không?

Đại diện Ủy ban Chứng khoán, ông Nguyễn Thành Long, Vụ trưởng Vụ Quản lý công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư chứng khoán, khẳng định rằng: một nguyên tắc căn bản của quỹ ETF vật chất trong dự thảo thông tư là chỉ số phải được công bố hàng ngày và như vậy, trên thị trường chứng khoán

Việt Nam hiện nay, các chỉ số đáp ứng được tiêu chí đó không ngoài: VN30 và HNX30. Nếu các công ty quản lý quỹ tự xây dựng chỉ số sẽ là xung đột lợi ích..

Trong thời gian tới, các sở giao dịch chứng khoán sẽ nghiên cứu và triển khai tiếp các chỉ số khác như: chỉ số ngành, thì hàng hóa cơ sở sẽ đa dạng hơn. Điều quan trọng nhất là chỉ số phải được xây dựng như thế nào? Hội đồng thẩm định ra sao? Nếu tùy tiện về việc chọn chỉ số sẽ ảnh hưởng đến nhà đầu tư.

Đại diện Ủy ban Chứng khoán cho biết sẽ cân nhắc thêm trong dự thảo thông tư về quy định đối với tổ chức cung cấp dịch vụ chỉ số trong nước hay nước ngoài. Đối tượng ETF cũng nên phải hiểu là phải là các quỹ ETF được thành lập, niêm yết, hoán đổi và có tài sản cơ cấu tại Việt Nam. 

(Nguồn: Thời báo Kinh tế Việt Nam)